Του Θάνου Κουλουβάκη,
Δεν είναι λίγες οι φορές που έρχεται στο μυαλό μου μια σκέψη η οποία μου δημιουργεί έντονο προβληματισμό. Σκέφτομαι, λοιπόν, πως ο τρόπος που έχουμε μεγαλώσει όλες και όλοι έχει διαμορφώσει σε τεράστιο βαθμό τον τρόπο που εκφράζουμε τα συναισθήματά μας. Αυτό είναι κάτι αν μη τι άλλο κοινώς αποδεκτό από τους περισσότερους και τις περισσότερες. Όμως, έχω την εντύπωση ότι δεν έχουμε σπουδαιολογήσει το τι σημαίνει ο τρόπος εκδήλωσης των συναισθημάτων μας να είναι άμεσα συνδεδεμένος, όχι με εμάς, αλλά πολύ περισσότερο με ένα συλλογικό τρόπο ο οποίος είναι χρόνια δουλεμένος και διαιωνίζεται.
Καθότι τα παραπάνω ακούγονται λιγάκι συνωμοσιολογικά, θα ήθελα να διευκρινίσω τι εννοώ. Προφανώς, δεν πρόκειται για μια παγκόσμια συνωμοσία προκειμένου να συμπεριφερόμαστε όλοι και όλες όμοια· αλλά πρόκειται για μια κατάσταση η οποία επέρχεται από τη χρόνια αναπαραγωγή και φυσικοποίηση ίδιων μοτίβων συμπεριφοράς. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι από πολύ μικρή ηλικία μας μαθαίνουν ποιος είναι ο σωστός τρόπος να κάνουμε τα πάντα. Μας μαθαίνουν πώς να διαβάζουμε, πώς να περπατάμε, πώς να μαγειρεύουμε. Όμως, παράλληλα, μας μαθαίνουν πώς να αγαπάμε, πώς να δείχνουμε την ευγνωμοσύνη μας και πως να διαχειριζόμαστε το θυμό μας.
Δεν αμφιβάλλω ότι όλα αυτά γίνονται φυσικά, αφού έτσι μάθαμε κι εμείς, έτσι μεταδίδουμε τη «γνώση». Ωστόσο, δε ξέρω αν τα μοτίβα που έχουμε δημιουργήσει είναι εν τέλει ωφέλιμα για το κοινωνικό σύνολο. Και θα με ρωτήσετε -δικαίως- πώς θα μπορούσα να γνωρίζω τι θα επικρατούσε στην κοινωνία αν οι συμπεριφορές των ανθρώπων ήταν εντελώς διαφορετικές. Και για να είμαι ειλικρινής, κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσα να το γνωρίζω. Ωστόσο, είμαι αρκετά βέβαιος ότι αυτή τη στιγμή ο τρόπος που συμπεριφέρονται αρκετοί άνθρωποι δεν είναι καθόλου σωστός. Και δεν είναι σωστός όχι γιατί η δική μου ηθική μου λέει να τον κρίνω, αλλά γιατί το μίσος στην κοινωνία βρίσκεται παντού και θεωρείται σε πολλές περιπτώσεις φυσιολογικό. Μάλιστα, με κάποιο τρόπο έχει θεωρηθεί ενίοτε ακόμη και καλό ή ωφέλιμο.
Σε κάθε περίπτωση είμαι όντα που μιμούνται. Κι αυτή η μίμηση μας βοηθά να υιοθετήσουμε συμπεριφορές, στάσεις και συνήθειες. Αυτό από μόνο του δεν είναι κάτι κακό. Αυτό που είναι κακό, όμως, είναι το γεγονός ότι αρκετές φορές δεν αξιολογούμε τις «μιμήσεις» γύρω μας· ακόμη κι αν δεν τις αναπαράγουμε, τις δεχόμαστε ως μία κανονικότατα. Ενδεχομένως έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ αρνητικές μιμήσεις που είναι μια κανονικότητα. Αυτό είναι που με τρομάζει. Το γεγονός ότι δε θα μπορούμε να διακρίνουμε καθόλου το όμορφο και το ωφέλιμο· ότι θα ζούμε σε ένα κόσμο κάκιστων μίμων που δεν θα έχουν κατανοήσει καν τους ρόλους τους.
