Του Αλέξανδρου Κομπή,
Η χολέρα είναι λοιμώδης ασθένεια, η οποία οφείλεται στο δονάκιο της χολέρας (Vibrio Cholerae) και προκαλεί σοβαρής μορφής εκκριτικές διάρροιες. Το δονάκιο της χολέρας είναι ένας παθογόνος μικροοργανισμός, ο οποίος κατατάσσεται στην κατηγορία των βακτηρίων και προσβάλλει το πεπτικό σύστημα του ξενιστή, προκαλώντας σοβαρή δυσλειτουργία στην απορρόφηση του νερού και των ηλεκτρολυτών από τον γαστρεντερικό σωλήνα.
Ειδικότερα, το Vibrio Cholerae έχει την ικανότητα να επηρεάζει τη λειτουργία του εντέρου μέσω εντεροτοξινών που παράγει, ενώ ο ίδιος ο μικροοργανισμός δεν εισέρχεται στο εσωτερικό των επιθηλιακών κυττάρων του εντέρου. Αντίθετα, η εντεροτοξίνη που παράγει, έχει την ικανότητα να εισέρχεται στο κυτταρόπλασμα των κυττάρων και να προσδένεται σε μια ομάδα ειδικών πρωτεϊνών-μεταφορέων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την έκκριση ιόντων χλωρίου στον αυλό του εντέρου. Η πρόσδεση της τοξίνης αυξάνει την έκκριση χλωρίου, ενώ, ταυτόχρονα, διεγείρει την έκκριση νερού, νατρίου και άλλων ηλεκτρολυτών σε βαθμό μεγαλύτερο του φυσιολογικού. Επιπλέον, λόγω της υπερέκκρισης, τα κύτταρα χάνουν την απορροφητική τους ικανότητα. Έτσι, η υπερέκκριση νερού και ηλεκτρολυτών στον εντερικό αυλό έχει ως αποτέλεσμα τη διαταραχή της ωσμωτικής ισορροπίας μεταξύ επιθηλιακών κυττάρων και εντερικού αυλού. Τα αυξημένα ποσά νερού και ηλεκτρολυτών αποβάλλονται μέσω των κενώσεων, οι οποίες είναι ιδιαίτερα υδαρείς. Η απώλεια νερού και ηλεκτρολυτών αναπληρώνεται ως έναν βαθμό από την κυκλοφορία του αίματος. Ωστόσο, εκτεταμένες απώλειες για αρκετό χρονικό διάστημα μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή αφυδάτωση και σε προχωρημένο στάδι,ο να επιφέρουν τον θάνατο.
Το δονάκιο της χολέρας μεταδίδεται κυρίως μέσω μολυσμένου νερού και τροφίμων, ενώ σημαντικός παράγοντας εξάπλωσής του είναι και η έλλειψη εγκαταστάσεων υγιεινής. Πολλές φορές, ο συγκεκριμένος μικροοργανισμός ανευρίσκεται και στο αλμυρό νερό, όπου προσκολλάται πάνω σε οστρακοειδή και μεταφέρεται μέσω αυτών. Τα άτομα που έχουν προσβληθεί από τη χολέρα εμφανίζουν ως επί το πλείστον σοβαρής μορφής διάρροια, ναυτία, εμετό, αδυναμία και κοιλιακούς μυϊκούς σπασμούς. Ένα ποσοστό ανθρώπων που θα προσβληθεί, δεν θα εμφανίσει συμπτώματα, γεγονός το οποίο καθυστερεί τη διάγνωση και τη θεραπεία. Η διάγνωση της ασθένειας πραγματοποιείται με τη λήψη ιατρικού ιστορικού, την κλινική εξέταση και ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις, οι οποίες ανιχνεύουν το βακτήριο στα κόπρανα. Η θεραπεία πραγματοποιείται με χορήγηση αντιβιοτικών, ενώ σημαντικό πυλώνα στο θεραπευτικό σχήμα αποτελεί και η χορήγηση ενυδατικού διαλύματος, το οποίο θα περιορίσει τα περιστατικά διάρροιας και θα αναπληρώσει τη χαμένη ποσότητα ηλεκτρολυτών και νερού. Στον τομέα της πρόληψης, η κατανάλωση καθαρού πόσιμου νερού, η βελτίωση των εγκαταστάσεων υγιεινής και η σωστή απόρριψη των βιολογικών αποβλήτων μπορούν να συμβάλουν καταλυτικά στην πρόληψη της νόσου. Επίσης, υπάρχει και εμβόλιο, το οποίο είναι απόλυτα ασφαλές, χορηγείται εκ του στόματος και προσφέρει ικανοποιητική προστασία έναντι της λοίμωξης από Vibrio Cholerae.
Όπως προαναφέρθηκε, η κύρια αιτία εξάπλωσης της χολέρας είναι η έλλειψη καθαρού νερού. Ως εκ τούτου, τα περισσότερα περιστατικά χολέρας καταγράφονται σε αναπτυσσόμενες χώρες, στις οποίες οι συνθήκες διαβίωσης και η έλλειψη πόσιμου νερού ευνοούν τη μετάδοση του αιτιολογικού παράγοντα σε τέτοιο βαθμό, έτσι ώστε η χολέρα να θεωρείται ενδημική νόσος. Αντίθετα, στις ανεπτυγμένες χώρες, λόγω της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου, τα περιστατικά χολέρας είναι μεμονωμένα. Σε μια ιστορική αναδρομή, τους δύο προηγούμενους αιώνες η χολέρα ήταν αρκετά διαδεδομένη ακόμα και στις πλέον ανεπτυγμένες χώρες, αποτελώντας έτσι μείζον πρόβλημα υγείας ακόμα και για τους πληθυσμούς των αστικών κέντρων. Ενδεικτικά να αναφέρουμε την επιδημία χολέρας στο Λονδίνο κατά το πρώτο ήμισυ του 19ου αιώνα, η οποία γνώρισε ταχεία εξάπλωση και αφαίρεσε αρκετές ζωές. Η «νεανική» τότε ιατρική επιστήμη, χάρη στον διορατικό ιατρό John Snow, χάρισε για άλλη μια φορά το δώρο της στην ανθρωπότητα. Το χρονικό αναφέρει ότι στην περιοχή Broad Street του Λονδίνου υπήρξε έξαρση της νόσου με πολλά κρούσματα να καταγράφονται καθημερινά. Ο John Snow έπειτα από μελέτη που πραγματοποίησε, διαπίστωσε ότι η πηγή μόλυνσης ήταν μια αντλία νερού, η οποία βρισκόταν στην περιοχή. Όταν ο τοπικός πληθυσμός σταμάτησε να αντλεί νερό από εκεί, τα κρούσματα χολέρας εκμηδενίστηκαν, γεγονός το οποίο επιβεβαίωσε τη θεωρία του John Snow. Χρόνια αργότερα, ερευνητές διαπίστωσαν ότι η συγκεκριμένη αντλία ήταν κοντά σε μια μολυσμένη καταβόθρα, η οποία αποτελούσε εστία χολέρας. Πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα υποδεικνύουν ότι τα τελευταία είκοσι χρόνια οι επιδημίες χολέρας εντοπίζονται κυρίως σε περιοχές της Αφρικής και της Ασίας, γεγονός το οποίο υποστηρίζεται από τις ειδικές συνθήκες διαβίωσης που παρατηρούνται στις περιοχές αυτές σε συνδυασμό με την έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Επιπλέον, τα παραπάνω επιδημιολογικά στοιχεία μας υπενθυμίζουν εκ νέου ότι η χολέρα, παρά τις προσπάθειες της ιατρικής κοινότητας για την εξάλειψή της, συνεχίζει να αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας, ιδιαίτερα για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η πρόληψη και η έγκαιρη θεραπεία είναι απαραίτητες προϋποθέσεις, έτσι ώστε να εκμηδενιστούν οι δυσάρεστες συνέπειές της και κάθε άνθρωπος να έχει πρόσβαση στο θεμελιώδες δικαίωμα της υγείας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Lauralee Sherwood, Εισαγωγή στην Φυσιολογία του Ανθρώπου, 8η έκδοση, Ακαδημαϊκές εκδόσεις Ι. Μπάσδρα, Αλεξανδρούπολη, 2016
- Walter F. Boron, Emile L. Boulpaep, Ιατρική Φυσιολογία, 2η έκδοση, Broken Hill Publishers, Κύπρος, 2020
- Cholera (2021), World Health Organization. Διαθέσιμο εδώ
- Cholera – Vibrio cholerae infection (2020), CDC. Διαθέσιμο εδώ
- Π. Κωνσταντινόπουλος, Χολέρα: η έξαρση της στο Λονδίνο το 1854 και το έργο του γιατρού John Snow, mediteam.gr. Διαθέσιμο εδώ
