Της Μυρτούς Ιωάννου,
Χιλιάδες σελίδες έχουν γραφτεί για την ύπαρξη ή μη του «έντεχνου» είδους μουσικής. Μπορεί να χαρακτηρίσει κανείς ένα τραγούδι ως έντεχνο; Και πώς θα ονομάζεται η αντίπερα όχθη; Ίσως να μη χωρούν τέτοιοι διαχωρισμοί στη μουσική τέχνη. Ίσως, πάλι, η αλήθεια να κρύβεται πίσω από τους στίχους, που εξυψώνουν τη μουσική. Το σίγουρο είναι ότι πολλές αλήθειες κρύβονται πίσω από τους στίχους της Μαριανίνας Κριεζή, η οποία λίγες μέρες πριν, κλείνοντάς μας κατεργάρικα το μάτι, έφυγε, με την είδηση του θανάτου της να μας αφήνει τη μελαγχολία της θύμησης μιας άλλης «έντεχνης» εποχής.
Μην μπερδευτείτε όμως. Η Μαριανίνα Κριεζή δεν ανήκει στην κατηγορία του έντεχνου, όπως το θεωρούμε σήμερα. Απέφυγε να ανήκει κάπου και για αυτόν ακριβώς τον λόγο ανήκε παντού. Μας καλωσόρισε σε έναν νέο μουσικό κόσμο, παιχνιδιάρικο, αλλά και με ιδιαίτερη ευαισθησία, βαθιά ελληνικό με δυνατές ξένες επιρροές, σπιρτόζο. Η μεγάλη της επιτυχία ήταν –κατ’ εμέ– ότι μέσα από τους στίχους της κατάφερε να εκφράζει και να μεταφέρει, όσο το δυνατόν πιο εύληπτα, πολύ βαθιά (και βαριά) συναισθήματα.
Τι τύχη να μεγαλώνεις ανάμεσα στους ήχους της Ρόζας Ροζαλίας, του Χορού των Μπιζελιών, του Χρυσαλυφούρφουρου, να ξέρεις πως εκεί έξω υπάρχει κάπου μια Λιλιπούπολη. Θυμόμαστε, άραγε, τη σημασία της μουσικής παιδείας; Ή είναι ακόμη μια μορφή παιδείας που στις μέρες μας έχουμε παραγκωνίσει;
Με τη νωχελική και ατμοσφαιρική φωνή της Αρλέτας να μας τραγουδά «Batida de coco / εγώ την καρδιά μου δεν την χαρίζω με τόκο», την ίδια ακριβώς στιγμή που πλαισιώνει τη φωνή του Στράτου Διονυσίου… «ένα λεπτό περιπτερά / βουλιάζει στα βαθιά νερά / το τελευταίο μου το πλοίο…», την Ελένη Δήμου να ερμηνεύει «το χάδι στο κορμί, το χάδι στην ψυχή/ κάποτε νόμιζα πως είναι δεδομένα / και άνθρωποι αχάιδευτοι με ράγισαν και μένα», η Κριεζή δεν αποδέχεται κανένα «έντεχνο» τίτλο, δημιουργεί και γοητεύει. Κάθε στίχος της και ένα νόημα «απροκάλυπτα» κρυμμένο κάτω από μια δόση χιούμορ και παιδικότητας. «Το καναρίνι», «Το τσάι γιασεμιού», «Τα ήσυχα βράδια», «Ο Μπλακ». Οι πιο τρυφεροί στίχοι του ελληνικού τραγουδιού.
Εγκυκλοπαιδικά, αν και πλέον χιλιοειπωμένα με ένα google search, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1947, μεγάλωσε στο Ψυχικό και κατάγεται από την Ύδρα. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία, χωρίς να αποφοιτήσει, διακοσμητική – σκηνογραφία στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Έζησε στο Παρίσι, όπου σπούδασε σχέδιο υφάσματος και γύρισε στην Αθήνα το 1977 για να συναντηθεί στο «Τρίτο Πρόγραμμα» με τον Μάνο Χατζιδάκι, γράφοντας στίχους για τα τραγούδια της εκπομπής «Εδώ Λιλιπούπολη». Συνεργάστηκε με αμέτρητους καλλιτέχνες (τραγουδιστές και συνθέτες), όπως τον Λάκη Παπαδόπουλο, τη Δήμητρα Γαλάνη, τη Λένα Πλάτωνος και τον Γιάννη Σπανό. Ασχολήθηκε τη συγγραφή παιδικών βιβλίων, αλλά και με θεατρικά κείμενα, κυρίως επιθεώρησης.
Θα κλείσω αυτό το αφιέρωμα (αν και η ίδια σιχαινόταν τα αφιερώματα), παραθέτοντας κομμάτι μιας επιστολής της, την οποία είχε στείλει στον Γιώργο Σεφέρη σε ηλικία μόλις δεκατεσσάρων ετών: «[…] Έμαθα την ποίηση από επιγραμματικές σας ή συνεχόμενες εξωτερικεύσεις, από εξωτερικεύσεις που μου δόθηκαν με τόσην απαλότητα, με τόση εμπιστοσύνη… Πήρα για πρώτη μου φορά στα χέρια την ποίηση που καταργεί και την παραμικρότερη τεχνική και γίνεται σφυγμός ψυχής. Και το τέλεια αληθινό δεν σηκώνει κριτική, δεν σηκώνει κατάφαση, μόνο πολλή αγάπη. Τι παράξενο, να στέκεται ένας άνθρωπος γυμνός πάνω σε μια πέτρα· θα πρέπει ν’ αγαπάτε πολύ τους ανθρώπους, να μη σας έχουν απογοητεύσει ποτέ. Η αληθινή ομορφιά είναι η απίστευτα κι ανεύρετα ειλικρινής προσφορά –και δεν έχω να σας πω παρά ένα το ίδιο ειλικρινές “Ευχαριστώ”».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μια αδημοσίευτη επιστολή της 14χρονης Μαριανίνας Κριεζή στον Γιώργο Σεφέρη, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Πέθανε η Μαριανίνα Κριεζή, η στιχουργός που συνδέθηκε με τη “Λιλιπούπολη” και τη Λένα Πλάτωνος, athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ.
