Της Ελένης Κωστούλα,
Η πρόληψη συνιστά νευραλγικό τομέα της ιατρικής επιστήμης, καθώς αποτελεί το άλφα και το ωμέγα στην αποτροπή σοβαρών ασθενειών. Σε κάθε κλάδο-τομέα, η προληπτική ιατρική προστατεύει από σοβαρές απειλές για τον ανθρώπινο οργανισμό. Εστιάζοντας στον γυναικολογικό έλεγχο, θα αναλύσουμε τις βασικές συνιστώσες που αυτός περιλαμβάνει και πώς κάθε γυναίκα, ανάλογα με το ηλικιακό εύρος στο οποίο βρίσκεται, μπορεί να προστατεύεται. Ο γυναικολογικός έλεγχος δεν σχετίζεται μόνο με τη διερεύνηση παθογενειών του γεννητικού συστήματος της γυναίκας, αλλά περιλαμβάνει και ευρήματα που αφορούν και διαταραχές και νοσήματα άλλων συστημάτων οργάνων.
Ο τακτικός γυναικολογικός έλεγχος ξεκινά περίπου έναν χρόνο μετά την έναρξη των σεξουαλικών επαφών της γυναίκας. Παρόλα αυτά, ζητήματα με διαταραχές της περιόδου, παραδείγματος χάριν, είναι συνήθη σε έφηβες. Επομένως, η επίσκεψη σε αναγνωριστικό επίπεδο για τη διερεύνηση των ιδιαιτεροτήτων της έμμηνου ρύσεως και τον ιδανικό τρόπο φροντίδας της περιοχής συστήνεται για το νεαρό κορίτσι, που δεν είναι σεξουαλικά ενεργό. Ακόμα, η πρωτογενής πρόληψη περιλαμβάνει τη συζήτηση του ειδικού με την εξεταζόμενη σχετικά με την προφύλαξη από ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και τον τρόπο αποφυγής των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων. Ακόμα, εδώ και μία 15ετία χορηγείται και στην Ελλάδα το εμβόλιο κατά του HPV, του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, ο οποίος ευθύνεται για την εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Σήμερα στην Ελλάδα, το εμβόλιο είναι ενταγμένο στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού και χορηγείται σε κορίτσια ηλικίας 11-18 ετών, αλλά και σε ειδικές ομάδες αγοριών και κοριτσιών μεγαλύτερης ηλικίας.
Στη συνέχεια, μετά τις πρώτες σεξουαλικές επαφές, κάθε γυναίκα χρειάζεται να υπόκειται σε ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο, ο οποίος συνίσταται από μία σειρά εξειδικευμένων εξετάσεων. Επιπλέον, αν μία γυναίκα έχει οικογενειακό ιστορικό γενετικών παθήσεων, μπορεί να απαιτείται συχνότερη διερεύνηση ανά περίπτωση. Δηλαδή, κατά την επίσκεψη στον ειδικό γυναικολόγο απαιτείται μία πλήρης περιγραφή της κατάστασης της υγείας της ασθενούς, της κληρονομικότητας και αναφορά τυχόν φαρμάκων που μπορεί να λαμβάνει. Τα παραπάνω είναι χρήσιμα, καθώς μπορούν να αναδείξουν την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού και των ωοθηκών, καρδιαγγειακών νόσων και άλλων παθήσεων.
Επόμενο κομμάτι του ετήσιου γυναικολογικού ελέγχου είναι η ψηλάφηση του μαστού, έτσι ώστε να διερευνηθεί η ύπαρξη κάποιου ευρήματος στην περιοχή, δηλαδή κάποιου όγκου. Ο έλεγχος αυτός μπορεί να γίνεται τακτικά και από την ίδια τη γυναίκα, με τη διαδικασία της αυτοψηλάφησης. Στην περίπτωση εντόπισης ευρήματος με τη διαδικασία αυτή, ο ειδικός προχωρά σε μαστογραφία ή και υπερηχογράφημα μαστού. Αν δεν υπάρχουν λόγοι να γίνει πιο νωρίς, η μαστογραφία περιλαμβάνεται στον γυναικείο κλινικό έλεγχο από την ηλικία των 40 και άνω σε ετήσια βάση.
Ακόμα, πραγματοποιείται έλεγχος των εσωτερικών αλλά και των εξωτερικών γεννητικών οργάνων της γυναίκας. Εξωτερικά, διερευνώνται παθολογικά ευρήματα, δερματικές μολύνσεις, οξυτενή κονδυλώματα και ανατομικές ανωμαλίες. Στη συνέχεια, εξετάζεται ο κόλπος και ο τράχηλος της μήτρας, ώστε να αποφανθούν κολποτραχηλίτηδες, ιογενείς βλάβες, η ύπαρξη ινομυωμάτων, ενδομητριωσικές εστίες, κύστες και άλλες παθολογικές καταστάσεις των εσωτερικών γενετικών οργάνων. Επίσης, στο υπεροχράφημα, γίνεται οπτική απεικόνιση των έσω γεννητικών οργάνων, ώστε να διερευνηθεί η μορφολογία της μήτρας, το ενδομήτριο και η παθολογία των ωοθηκών, ώστε να φανεί τυχόν πολυκυστική διαμόρφωσή τους. Κατά την κολπική εξέταση, επίσης, πραγματοποιείται το τεστ ΠΑΠ και το τεστ HPV, τα οποία πρέπει να γίνονται μία φορά κάθε τρία χρόνια από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών, ώστε με τη λήψη κολπικού υγρού να διερευνηθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας. Επίσης, στο πλαίσιο της πρόληψης ή σε περίπτωση κλινικών ενδείξεων, πραγματοποιείται καλλιέργεια κολπικού και τραχηλικού υγρού. Με αυτήν ανιχνεύεται η ύπαρξη παθογόνων μικροοργανισμών του κόλπου, όπως μύκητες, τριχομονάδες, Gardnerella vaginallis αλλά και σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις, όπως χλαμύδια, μυκόπλασμα και ουρεόπλασμα. Τα παραπάνω χρειάζεται να ανιχνευθούν, αφού μπορεί να επηρεάσουν τη γονιμότητα και να αυξήσουν τον κίνδυνο εξωμήτριας κύησης. Τέλος, ανάλογα με τα ευρήματα του γιατρού, μπορεί να απαιτηθεί αιματολογικός έλεγχος για ζητήματα που αφορούν την πήξη, σε περίπτωση, παραδείγματος χάριν, αιμορραγίας ή λήψης αντισυλληπτικών, έλεγχος των ορμονών, βιοχημικός έλεγχος αλλά και γονιδιακός έλεγχος, όπως για τα γονίδια BRACA, που συσχετίζονται με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Επίσης, αιματολογικά ελέγχονται και τα λοιμώδη σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, όπως είναι οι ηπατίτιδες C, B, ο ιός του HIV, η σύφιλη και ο έρπης.
Ως εκ τούτου, η πρόληψη και ο συχνός έλεγχος έχουν βαρύνουσα σημασία, με στόχο να αποφευχθούν ή να διαγνωσθούν εγκαίρως διάφοροι τύποι καρκίνου, σύνδρομα, παθογένειες και νοσήματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Preventive care benefits for women, healthcare.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Γ. Μ. Μακρής, «Κάλλιον του θεραπεύειν το προλαµβάνειν», euroclinic.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Γ. Μ. Μακρής, Ο ετήσιος γυναικολογικός έλεγχος, euroclinic.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Εμβολιασμός HPV στην Ελλάδα – εμβόλιο ΗPV, hpvirus.gr. Διαθέσιμο εδώ
