Του Χαράλαμπου Νικολαΐδη,
Ο ιαπωνικός κινηματογράφος αποτελεί ορόσημο για τις ταινίες τρόμου στο παγκόσμιο σινεμά, ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα. Η πλειοψηφία των ταινιών αυτών εντάσσονται, συγκεκριμένα, σε μία εποχή, που στην ιαπωνική ιστορία κυριαρχούσε ο «θεσμός» των σαμουράι. Δηλαδή, από τα μέσα του 13ου αιώνα μέχρι και τον 17ο. Βέβαια, πρέπει να πούμε ότι γενικά στην Ιαπωνία η παραγωγή ταινιών αναπαρήγαγε συνεχώς τους μαχητές σαμουράι. Αυτό αποτέλεσε μία σχολή, που πολλοί σκηνοθέτες της Ιαπωνίας υιοθέτησαν, όπως ο Μιζογκούτσι, αλλά και ο Ακίρα Κουροσάβα.
Μία από τις πιο κλασικές ταινίες υπερφυσικού τρόμου στην Ιαπωνία που αναπαράγει το προαναφερθέν στοιχείο, με ποιοτική, αλλά και αξιοπρεπή προσέγγιση, είναι το Kwaidan. Το Kwaidan αποτελεί ταινία του 1964 και σκηνοθετήθηκε από τον Μασάκι Κομπαγιάσι. Το Kwaidan χωρίζεται σε τέσσερις αυτοτελείς ιστορίες. Οι ιστορίες αυτές προέρχονται από μία συλλογή λαϊκών παραμυθιών του Lefcadio Hearn.
Η πρώτη ιστορία έχει τίτλο «Τα Μαύρα Μαλλιά». Ένας χωρικός αποφασίζει να χωρίσει με την αγαπημένη του γυναίκα και να παντρευτεί μία πλούσια νεαρή, όμορφη, αλλά πλήρως κυνική κοπέλα. Όμως, ο άντρας μετά από κάποιο διάστημα, καταλαβαίνει ότι η καρδιά του ανήκει στην πρώτη του σύζυγο. Η επιστροφή του στο παλιό του σπίτι φαίνεται ειδυλλιακή. Βλέπουμε τη γυναίκα του να υφαίνει στον αργαλειό και να τον υποδέχεται με μεγάλη αγάπη και πάθος, σαν μια άλλη Πηνελόπη. Όμως, η επόμενη μέρα θα είναι εφιαλτική για τον άντρα, καθώς θα ξυπνήσει σε ένα σπίτι πλήρως κατεστραμμένο, αλλά και με τον σκελετό της γυναίκας του δίπλα του. Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι το φάντασμα της γυναίκας είναι αυτό που υποδέχτηκε τον σύζυγό της. Ο Kobayasi αποδίδει πλήρως αριστουργηματικά τις επόμενες σκηνές της ιστορίας, καθώς με βουβό τρόπο, αλλά και με μία σχεδόν αποτροπιαστική μουσική στο background, αποδίδει τον τρόμο και την ένταση του πρωταγωνιστή που προσπαθεί να γλιτώσει από τον πνιγμό, που του προκαλούν τα μαλλιά της γυναίκας του. Βέβαια, η μοίρα του άντρα δεν έχει αίσιο τέλος, καθώς κατά τη διάρκεια αυτής της πάλης βλέπουμε τον άντρα να μεγαλώνει σε ηλικία και να πεθαίνει από γηρατειά.
Η δεύτερη ιστορία έχει τίτλο «Η γυναίκα του χιονιού». Η ιστορία ξεκινάει με έναν νεαρό όμορφο άντρα και τον γέρο πατέρα του να κουβαλούν ξύλα κατά τη διάρκεια του χιονιά. Η παραμονή τους σε μία ξύλινη καλύβα λόγω της υπερβολικής χιονόπτωσης, αλλά και της απουσίας της βάρκας για να περάσουν απέναντι, θα αποβεί μοιραία και για τους δύο χαρακτήρες. Το φάντασμα μιας γυναίκας θα εμφανιστεί και θα σκοτώσει τον γέρο άντρα. Όμως, ο νεαρός άντρας χρωστάει την επιβίωσή του στην ομορφιά του, αλλά και στο νεαρό της ηλικίας του. Η πρώτη παρουσία του φαντάσματος της γυναίκας είναι πραγματικά σοκαριστική. Σε αυτό συμβάλλουν τα ψυχρά χρώματα που εντείνουν σε πολύ μεγάλο βαθμό το χλωμό, απλανές, αλλά και τρομακτικά χαμογελαστό πρόσωπο του φαντάσματος, μαζί με τα μαύρα δόντια του.
Το φάντασμα αυτό θα αφήσει τον νεαρό άντρα να φύγει μόνο με μία προϋπόθεση: να μην πει τίποτα σε κανέναν για αυτά που είδε. Μετά από δέκα χρόνια ο άντρας αυτός θα ερωτευτεί και θα παντρευτεί μια όμορφη νεαρή κοπέλα και θα αποκτήσει μαζί της τρία παιδιά. Το τοπίο αλλάζει και, αντί για την παρουσία ψυχρών χρωμάτων, βλέπουμε να κυριαρχούν τα θερμά. Μέχρι που ο άντρας διαπράττει ένα μεγάλο σφάλμα. Εκμυστηρεύεται στη νεαρή σύζυγό του το συμβάν που πραγματοποιήθηκε πριν από δέκα χρόνια. Τότε ξαφνικά επιστρέφουν τα ψυχρά χρώματα, διότι αποκαλύπτεται ότι η σύζυγός του είναι η γυναίκα του χιονιού που συνάντησε πριν δέκα χρόνια. Σε αυτή τη σκηνή βλέπουμε κάτι αρκετά συγκινητικό. Το φάντασμα της γυναίκας αποκτά συναισθήματα και δε σκοτώνει τον σύζυγό της, διότι λυπάται τα παιδιά της. Το φάντασμα παίρνει την πραγματική του μορφή και τους εγκαταλείπει πολύ στεναχωρημένο.
Η τρίτη ιστορία έχει όνομα «Ο Χόιτσι χωρίς αυτιά». Η ιστορία ξεκινάει με τη μουσική εξιστόρηση της παλαιάς ναυμαχίας του Νταν-Νο Ούρα από τον τυφλό νεαρό Χόιτσι. Ο νεαρός τραγουδούσε και περιέγραφε με το μουσικό του όργανο την ήττα του ενός από τους δύο στρατούς, αλλά και τον θάνατο του οκτάχρονου αυτοκράτορα Antoku. H συγκεκριμένη σκηνή αποτελεί μία από τις καλύτερες σκηνές πολέμου στον κινηματογράφο. Η μικρή κλίμακα, τα πλήρως πραγματικά σκηνικά, τα σκηνοθετικά τεχνάσματα δημιούργησαν μία καταπληκτική και ρεαλιστική μάχη.
Γυρνώντας πίσω στην ιστορία, ένας από τους νεκρούς της μάχης πλησιάζει τον νεαρό Χόιτσι, για να τον καλέσει να αφηγηθεί την ιστορία με τη συνοδεία της μουσικής στο φάντασμα του νεαρού αυτοκράτορα. Οι ιερείς που βρίσκονταν στον ναό καταλαβαίνουν την επαφή του Χόιτσι με το Υπερφυσικό και προσπαθούν να τον απαλλάξουν. Γι’ αυτό του γράφουν σε όλο το σώμα του ένα ιερό κείμενο, έτσι ώστε να περάσει απαρατήρητος από το φάντασμα. Όμως, η απουσία του ιερού κειμένου από τα αυτιά του νεαρού, αποτέλεσε την αιτία να ξεριζωθούν από το φάντασμα. Η έντονη αιματοχυσία και τα έντονα γκροτέσκα χαρακτηριστικά του προσώπου του νεαρού προκαλούν στον θεατή ένα αίσθημα δυσφορίας. Αυτό, βέβαια, μας θυμίζει ιδιαίτερα και τον θάνατο του μυθικού ήρωα Αχιλλέα και τη γνωστή «Αχίλλειο πτέρνα».
Η τέταρτη και τελευταία ιστορία ονομάζεται «Σε ένα ποτήρι τσάι». Ένας από τους φύλακες του ναού παρατηρεί μία αντρική μορφή μέσα σε ένα φλιτζάνι με τσάι. Ο φόβος που προκαλείται στην αρχή αντικαθίσταται από το πείσμα και τελικά ο φύλακας πίνει το φλιτζάνι μαζί με τη μορφή του άντρα. Η μορφή αυτή ξαφνικά εμφανίζεται ένα βράδυ και ακολουθεί μία μάχη, όπου βλέπουμε και τον τραυματισμό του μυστηριώδους άντρα. Λίγες μέρες αργότερα εμφανίζονται οι ακόλουθοι της μυστηριώδους μορφής και πληροφορούν τον φύλακα ότι θα επιστρέψει για εκδίκηση. Ο φύλακας, όταν καταλαβαίνει ότι πρόκειται για φαντάσματα, βλέπουμε να παθαίνει νευρικό κλονισμό. Η ταινία ανήκει σε μία κατηγορία που ο τρόμος έρχεται μέσω των χαρακτηριστικών και εκφράσεων των ίδιων των χαρακτήρων.
Το εντυπωσιακό με αυτή την ταινία είναι ότι αποτελεί την απεικόνιση μύθων, ιστοριών τρόμου και γραπτών κειμένων από μία άλλη εποχή. Βλέπουμε «στο πανί» ένα μεγάλο κομμάτι του πολιτισμού της Ιαπωνίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Kwaidan (1964), imdb.com, διαθέσιμο εδώ.
