Της Χριστίνας Τάτση,
Ο βρουξισμός ή βρυγμός των δοντιών είναι το ακούσιο τρίξιμο των δοντιών, το οποίο πραγματοποιείται είτε κατά τη διάρκεια της ημέρας είτε, συνηθέστερα, κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να χαρακτηριστεί από μόνη της παθολογική, ωστόσο, δύναται να επιφέρει δυσμενείς συνέπειες στο ίδιο το άτομο. Δυστυχώς στις μέρες μας, ο βρυγμός δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, καθώς, σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, περίπου το 8% των ενηλίκων εμφανίζουν τη διαταραχή αυτήν, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις παιδικές ηλικίες φτάνει το 33%. Μάλιστα, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν συνειδητοποιούν άμεσα ότι τρίζουν τα δόντια τους. Συνήθως, αυτοί που βρίσκονται δίπλα τους τις νυχτερινές ώρες ακούν έντονους, παθολογικούς ήχους από την τριβή μεταξύ των μασητικών επιφανειών των δοντιών, ενώ άλλοτε ο οδοντίατρος κατά την επισκόπηση —δηλαδή την οπτική εκτίμηση— της στοματικής κοιλότητας μπορεί να εντοπίσει χαρακτηριστικά σημάδια στα δόντια ή ακόμα και στον βλεννογόνο της παρειάς. Άλλες πιθανές ενδείξεις του βρουξισμού είναι οι ημικρανίες, ο γενικευμένος πόνος στην περιοχή του προσώπου, στην κροταφογναθική διάρθρωση, στους μασητήριους μύες και στα αφτιά.
Μολονότι ο τριγμός δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, μέχρι και σήμερα οι άμεσες αιτίες δεν είναι ξεκάθαρες. Έχει παρατηρηθεί ότι συμβαίνει κυρίως σε περιόδους με έντονο άγχος, καθώς ο ανθρώπινος οργανισμός εκκρίνει κάποιες χημικές ουσίες, την αδρεναλίνη και την κορτιζόλη, οι οποίες μεταξύ άλλων αυξάνουν τους καρδιακούς παλμούς. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ευρεία ένταση των μυών, αυξάνοντας έτσι τη δύναμη που μπορεί να ασκηθεί μεταξύ των δοντιών. Επίσης, διερευνάται η πιθανότητα της γονιδιακής συσχέτισης του τριγμού, διότι στο 50% των περιπτώσεων, η διαταραχή αυτή απαντάται σε τουλάχιστον ένα άτομο από το άμεσο οικογενειακό τους περιβάλλον. Ακόμα, ο βρυγμός μπορεί να αποτελεί παρενέργεια διαφόρων φαρμάκων και θεραπειών, συμπεριλαμβανομένου των αντιψυχωτικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Πιο συγκεκριμένα, οι ουσίες που θεωρούνται υπεύθυνες είναι οι αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, όπως η σιταλοπράμη, η εσιταλοπράμη, η φλουοξετίνη και η φλουβοξαμίνη, επειδή μια από τις συχνότερες παρενέργειές τους είναι η διέγερση του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος, προκαλώντας με τον τρόπο αυτόν νευρικότητα, άγχος και τρόμο. Τέλος, άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες θεωρούνται το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης. Ειδικότερα, έχει διαπιστωθεί ότι οι καπνιστές έχουν διπλάσια πιθανότητα να τρίζουν τα δόντια τους σε σχέση με τους μη καπνιστές, ενώ το αλκοόλ και η καφεΐνη περιορίζουν το στάδιο REM του ύπνου, κατά τη διάρκεια του οποίου βλέπουμε όνειρα και δεν τρίζουμε τα δόντια μας.
Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιτία η οποία συνδέεται με τον βρουξισμό, οπότε δεν έχει βρεθεί αιτιολογική θεραπεία. Μάλιστα, στις περισσότερες περιπτώσεις δεν χρειάζεται κάποια θεραπευτική αντιμετώπιση, διότι τα συμπτώματα είναι ήπια και δεν δημιουργούν κάποιο πρόβλημα. Άλλες φορές, λόγω του τριξίματος των δοντιών, υπάρχει αποτριβή, δηλαδή φθορά των μασητικών επιφανειών, και σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί η αποκάλυψη του οδοντικού πολφού. Στην περίπτωση αυτήν, η έμφραξη των πασχόντων δοντιών και η απόδοση της κατάλληλης μορφολογίας αυτών εκ μέρους το οδοντιάτρου είναι αναγκαία.
Τα κύρια μέσα πρόληψης και αντιμετώπισης του βρυγμού είναι η επαγρύπνηση και ευαισθητοποίηση του ατόμου κατά τη διάρκεια της ημέρας και η τοποθέτηση ειδικού νάρθηκα τις νυχτερινές ώρες. Ο νάρθηκας αυτός, ο οποίος είναι εξατομικευμένος και κατασκευάζεται από τον οδοντοτεχνίτη, συντελεί στην προστασία από την αποτριβή, αφενός μη επιτρέποντας την άμεση επαφή των δοντιών και αφετέρου εμποδίζοντας την πλήρη σύσπαση των μασητήριων μυών. Βοηθητική, επίσης, είναι η βραχυπρόθεσμη χρήση μυοχαλαρωτικών φαρμάκων και ο περιορισμός της κατανάλωσης καφέ και αλκοολούχων ποτών, λόγω της δυσμενούς τους επίδρασης. Επιπρόσθετα, είναι σημαντικός ο περιορισμός του άγχους, και η επινόηση τρόπων χαλάρωσης, κυρίως τις βραδινές ώρες, αφού το άγχος θεωρείται ένας από τους κυριότερους παράγοντες που ευνοούν τον βρουξισμό. Τέλος, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, οι γιατροί μπορεί να συστήσουν τη χορήγηση αλλαντοτοξίνης (Botox) για τη χαλάρωση των μυών, εφόσον η αγωγή μυοχαλαρωτικών δεν αποδίδει.
Συνεπώς, επειδή ο τριγμός των δοντιών συχνά δυσχεραίνει την καθημερινότητα των ανθρώπων, κρίνεται απαραίτητη η άμεση επιβεβαίωση της διάγνωσης και η έναρξη της θεραπείας, ώστε να βοηθηθεί ο ασθενής προτού οι επιπτώσεις γίνουν σοβαρές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μ. Κούτρης και Κ. Λιναρδάκου (2015), Βρυγμός: Μια πρόκληση για την καθημερινή οδοντιατρική πράξη, Οδοντιατρικό Βήμα, τεύχος 106, σελ. 4-6. Διαθέσιμο εδώ
- Ε. Κουκοπούλου (2009), Βρουξισμός: Όταν τρίζουμε και καταστρέφουμε τα δόντια…, iatronet.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Το τρίξιμο των δοντιών (βρουξισμός): Αιτίες, συμπτώματα, συνέπειες, διάγνωση, και αντιμετώπιση, medlook.net. Διαθέσιμο εδώ
