Tης Δήμητρας Κούβελα,
Ο Γαλιλαίος ήταν μία από τις σημαντικότερες μορφές στην παγκόσμια ιστορία της επιστήμης. Γεννήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 1564, στην Πίζα της Ιταλίας και πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1642. Υπήρξε φιλόσοφος, αστρονόμος, μαθηματικός και συνεισέφερε, καταλυτικά, στον τομέα της αστρονομίας και της ανάπτυξης των επιστημονικών μεθόδων. Ακόμα, ήταν πολύ σημαντικές οι επιστημονικές του επισημάνσεις για την κίνηση των σωμάτων, όπως η αδράνεια, η τροχιά τους και ο νόμος της ελεύθερης πτώσης.
Ο Γαλιλαίος υπήρξε ο μεγαλύτερος γιος του μουσικού Vincenzo Galilei, ο οποίος συνεισέφερε, με τις θεωρίες του, στην ανάπτυξη της μουσικής θεωρίας και βοήθησε τον Γαλιλαίο σε κάποια πειράματα. Μετά το σχολείο, εισήχθη στο πανεπιστήμιο της Πίζας, για να σπουδάσει φαρμακευτική, όμως αποφάσισε να ακολουθήσει τον δρόμο των μαθηματικών και της φιλοσοφίας, παρά τη διαφωνία του πατέρα του. Ωστόσο, αποχώρησε από τη σχολή, χωρίς επίσημα να αποφοιτήσει, και τα επόμενα χρόνια παρέδιδε ιδιαίτερα μαθήματα μαθηματικών, στη Φλωρεντία και τη Σιένα. Ταυτόχρονα, κατασκεύασε ένα νέο είδος υδραυλικής ισορροπίας για τη ζύγιση μικρών ποσοτήτων, συνέγραψε μια σύντομη πραγματεία, με το όνομα La bilancetta, και ξεκίνησε τις μελέτες στην κίνηση των σωμάτων.
Το 1588, του πρότειναν να παρουσιάσει δύο διαλέξεις στην επιφανή ακαδημία της Φλωρεντίας και, παράλληλα, ανέπτυξε νέες θεωρίες για τα κέντρα της βαρύτητας. Η φήμη του εξαπλώθηκε μεταξύ των μαθηματικών και ο πάτρωνάς του έγινε ο ευγενής, και γνωστός για τα πολλά συγγράμματα μηχανικής, Guidobaldo del Monte. Έτσι, κατάφερε να αποκτήσει μια θέση εργασίας στο πανεπιστήμιο της Πίζας, το 1589. Εκεί, με βάση τον πρώτο βιογράφο του, Vincenzo Viviani, ο Γαλιλαίος έριξε, από τον γνωστό σήμερα, Πύργο της Πίζας σώματα διαφορετικού βάρους, αποδεικνύοντας ότι η ταχύτητα ενός βαρέως αντικειμένου δεν είναι ανάλογη με το βάρος του, όπως είχε υποστηρίξει ο Αριστοτέλης. Στο σύγγραμμά του De motu, απέρριψε τις θεωρίες του Αριστοτέλη και υποστήριξε αυτές του Αρχιμήδη, προκαλώντας το μένος των περισσότερων συναδέλφων του, με αποτέλεσμα να χάσει τη θέση του στο πανεπιστήμιο της Πίζας, όμως ο πάτρωνάς του τον βοήθησε να εγκατασταθεί επαγγελματικά στο πανεπιστήμιο του Πάδουας, όπου δίδασκε το διάστημα 1592-1610.
Το 1609, υπήρξε κομβικό για την καριέρα του, μιας και κατασκεύασε το δικό του τηλεσκόπιο τριπλών φακών, από γυαλιά που ήταν σε προσφορά σε εργαστήριο κατασκευής οπτικών, αφού είχε δει την εφεύρεση αυτή από τους Ολλανδούς. Και άλλοι είχαν προβεί στην κατασκευή τηλεσκοπίου, όμως η ειδοποιός διαφορά είναι ότι αυτή του Γαλιλαίου αποτελούσε βελτιωμένη έκδοση της, ήδη, υπάρχουσας κατασκευής. Η ανακάλυψη αυτή του προσέφερε διπλασιασμό μισθού και μόνιμη θέση στο πανεπιστήμιο. Ο Γαλιλαίος ξεκίνησε να παρατηρεί τα ουράνια φαινόμενα. Αντιλήφθηκε ότι η επιφάνεια του φεγγαριού δεν ήταν ομαλή, αλλά τραχιά, και ότι υπήρχαν τέσσερις δορυφόροι γύρω από τον πλανήτη του Δία. Συνειδητοποίησε, επίσης, ότι το τηλεσκόπιο βοηθούσε πολύ στην παρατήρηση άστρων, που δεν ήταν ορατά με γυμνό μάτι. Έτσι, εξέδωσε την πραγματεία του, με όνομα Sidereus Nuncius, στην οποία περιέγραφε τις παρατηρήσεις του. Επίσης, ανακάλυψε την ύπαρξη του πλανήτη Κρόνου, αλλά και ότι ο πλανήτης Αφροδίτη αποτελείται από φάσεις, όπως η Σελήνη.
Το 1613, έγραψε ένα γράμμα στον μαθητή του, Benedetto Castelli, για το πρόβλημα της ευθυγράμμισης της θεωρίας του Κοπέρνικου με κάποια βιβλικά γεγονότα. Το γράμμα αυτό αντιγράφηκε, με μη έγκυρο τρόπο, και στάλθηκε, από τους εχθρούς του, στο Ίδρυμα Ρώμης. Έτσι, αναγκάστηκε να ανακτήσει το γράμμα και να στείλει ένα αντίγραφο του αυθεντικού. Το γεγονός αυτό προκάλεσε τις κατηγορίες πολλών δομινικανών πατέρων της εκκλησίας. Την ίδια εποχή, η θεωρία του Κοπέρνικου κρίθηκε αιρετική, όμως ο Γαλιλαίος δεν κατηγορήθηκε άμεσα.
Το 1624, ο Γαλιλαίος επισκέφθηκε τον Πάπα, με σκοπό να του επιτραπεί να γράψει ένα βιβλίο για τις κινήσεις της Γης. Τελικά, του επετράπη, εφόσον θα αναφερόταν στην θεωρία του Κοπέρνικου μόνο θεωρητικά. Εν τέλει, το βιβλίο με το όνομα Dialogo sopra i due massimi sistemi del mondo, tolemaico e copernicano εκδόθηκε, το 1632, στην Φλωρεντία.
Το βιβλίο προκάλεσε αντιδράσεις και, τελικά, ο Πάπας ανέθεσε σε μια επιτροπή να εξετάσει το βιβλίο. Αυτή, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο Γαλιλαίος δεν αναφερόταν στην θεωρία του Κοπέρνικου αποκλειστικά θεωρητικά, και έτσι του επέβαλλε κατηγορία. Είχαν προηγηθεί άλλες κατηγορίες, όπως αυτές σε σχέση με την εφεύρεση του τηλεσκοπίου, με τη μη γεωκεντρική κοσμολογική του θεωρία, αντίθετη του Αριστοτέλη κ.α. Το 1633, ο Γαλιλαίος έφτασε στη Ρώμη, για να παραστεί στην Ιερά Εξέταση, όπου, σε πρώτη φάση, του απαγορεύθηκε να αναφέρει τη θεωρία του Κοπέρνικου.
Ο Γαλιλαίος υποστήριξε τη θέση του, προσκομίζοντάς τους την επιστολή του αποθανόντα Cardinal Bellarmine, ο οποίος δεν του είχε απαγορέψει να αναφέρεται στη θεωρία, αλλά μόνο να μην την υποστηρίζει και να μην την υπερασπίζεται. Η δίκη του, ωστόσο, πήρε, εν τέλει, άσχημη, για τον ίδιο, τροπή, καθώς καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση και του αφαιρέθηκε το δικαίωμα να βγάζει λόγο επίσημα. Σύμφωνα με την παράδοση, θεωρείται ότι κατά το άκουσμα της καταδίκης του ψιθύρισε τα λόγια “Eppur si muove”, δηλαδή «Ναι, κινείται», όμως κάτι τέτοιο δεν μπορεί να θεωρηθεί σίγουρο.
Τα πρώτα χρόνια φυλάκισης βρισκόταν στο σπίτι του πρέσβη της Τοσκάνης, στο Βατικανό, αλλά και σε δωμάτιο του κτηρίου της Ιεράς Εξέτασης. Έπειτα, βρέθηκε, για έξι μήνες, στο παλάτι του Ascanio Piccolomini και μετά σε μία βίλα, δίπλα στο Arcetri, όπου και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του, υποβοηθούμενος από την κόρη του, μοναχή, Maria Celeste.
Στα 70 του εργαζόταν ακόμα κι όσο βρισκόταν στη Σιένα, έγραψε το βιβλίο Discorsi e dimostrazioni matematiche intorno a due nuove scienze attenenti alla meccanica. Στο σύγγραμμά του αναφέρει για πρώτη φορά την κύρτωση και το σπάσιμο των ακτινών και έκανε μια περίληψη στις μαθηματικές και πειραματικές του θεωρίες για την κίνηση των σωμάτων. Σταδιακά, ο Γαλιλαίος τυφλώθηκε, όμως συνέχισε να εργάζεται εκεί έως τον θάνατό του, έχοντας πλάι του τον νεαρό μαθητή Vincenzo Viviani.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Galileo, Britannica, διαθέσιμο εδώ
- Galileo, Biography, διαθέσιμο εδώ
- Galileo Galilei, History.com, διαθέσιμο εδώ
- Science KS2: The work of Galileo Galilei, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Galileo Galilei, Maths History St. Andrews, διαθέσιμο εδώ
