Της Βασιλικής Βλαχογιάννη,
Η πλήρης έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας αναφορικά με τους Παλαιστινίους που διαβιούν τόσο στη Γάζα όσο και στη Δυτική Όχθη κάνει ενδελεχή αναφορά στη μεταχείρισή τους από το ισραηλινό κράτος, ανάγοντάς τη σε «απαρτχάιντ», ένα σύστημα φυλετικού διαχωρισμού καταπίεσης και κυριαρχίας. Στην εν λόγω έρευνα απαριθμείται σωρεία από ισραηλινές καταχρήσεις εξουσίας, όπως βίαιη απομάκρυνση από την εστία τους, απαλλοτριώσεις γης και περιουσίας, δολοφονίες, αυστηρό έλεγχο στις μετακινήσεις τόσο ατόμων όσο και αγαθών. Στον αντίποδα, εκπρόσωποι της ισραηλινής κυβέρνησης απαντούν κατηγορώντας την Αμνηστία για «αντισημιτική ατζέντα».
Σε μια σύντομη ιστορική αναδρομή, η περιοχή της Παλαιστίνης της Βρετανικής Εντολής, η Γη της Επαγγελίας ή η έκταση την οποία μοιράζεται το κράτος του Ισραήλ με τους Παλαιστίνιους σήμερα, αποτελεί το επίκεντρο αιματηρών συγκρούσεων και το μήλον της έριδος ανάμεσα σε Εβραίους και Άραβες.
Μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την αποχώρηση του Μεγάλου Ασθενούς, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η περιοχή πέρασε στον διοικητικό έλεγχο της Βρετανίας με το καθεστώς Εντολής της Κοινωνίας των Εθνών, Σαν Ρέμο 1922. Οι Βρετανοί, οι οποίοι πρότερα είχαν δεσμευτεί με τη διακήρυξη Balfour, το 1917, προς τον ευεργέτη του σιωνισμού Walter Rothschild για «δημιουργία εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό στην Παλαιστίνη» βρέθηκαν αντιμέτωποι με τη συντριπτική πλειοψηφία των Αράβων στην περιοχή, καθώς και τα συνεχόμενα κύματα «αλιγιά», τη μόνιμη εγκατάσταση των Εβραίων στην Παλαιστίνη, που ακολούθησαν, πυροδοτώντας εντάσεις, ήτοι την πρώτη αραβική εξέγερση από το 1936 έως το 1939. Η εξέγερση τερματίστηκε με την υιοθέτηση της «Λευκής Βίβλου» από τη Βρετανία, η οποία όριζε τα δημογραφικά ποσοστά (75% Άραβες, 25% Εβραίοι) και τις κατευθυντήριες γραμμές διακυβέρνησης του δικοινοτικού κράτους μετά την αποχώρηση των Βρετανών, κάτι που δεν έγινε δεκτό από τη σιωνιστική πλευρά.
Τα χρόνια που ακολούθησαν χαρακτηρίζονται εξίσου από συγκρούσεις. Η σκιά του Ολοκαυτώματος κατέστησε την ανάγκη ύπαρξης μιας εστίας για τους Εβραίους σε όλο τον κόσμο ζωτικής σημασίας, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση των συγκρούσεων στην περιοχή της Παλαιστίνης της Βρετανικής Εντολής με την παράνομη εισροή Εβραίων προσφύγων, οδηγώντας τη Βρετανία σε αδιέξοδο και στρέφοντάς την προς τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών για επίλυση του προβλήματος.
Ο ΟΗΕ πρότεινε ένα σχέδιο διαχωρισμού με τη δημιουργία δύο ξεχωριστών κρατών, ένα εβραϊκό και ένα αραβικό με σαφή και διακριτά σύνορα και μετέτρεπε την Ιερουσαλήμ σε διεθνή ζώνη υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Το σχέδιο ψηφίστηκε στις 29 Νοεμβρίου του 1947 βρίσκοντας τους Άραβες αντίθετους, οι οποίοι θεωρούσαν ότι τους στερούνταν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα.
Τέσσερις ημέρες πριν την αποχώρηση των Βρετανών από την περιοχή στις 14 Μαΐου του 1948, η εβραϊκή κοινότητα ανακήρυξε την ανεξαρτησία του κράτους του Ισραήλ, σύμφωνα με το Σχέδιο Διαχωρισμού του ΟΗΕ, οδηγώντας στον «Πόλεμο της Ανεξαρτησίας» για τους Ισραηλινούς ή στη «Nakba» για τους Παλαιστινίους, την απόλυτη καταστροφή, οδηγώντας στον εκτοπισμό χιλιάδων Παλαιστινίων σε γειτονικά αραβικά κράτη. Ο πόλεμος έληξε με τη συμβολή του ΟΗΕ, υπογράφοντας συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός ανάμεσα στο Ισραήλ και τα υπόλοιπα τέσσερα εμπλεκόμενα κράτη, Αίγυπτο, Συρία, Ιορδανία και Λίβανο.
Τα χρόνια που ακολούθησαν ήταν εξίσου ταραγμένα με εξάρσεις βίας παίρνοντας μορφή γενικευμένης σύρραξης στην Κρίση του Σουέζ, το 1956, που αποτέλεσε τον δεύτερο Αραβοϊσραηλινό Πόλεμο ανάμεσα στην Αίγυπτο, το Ισραήλ, τη Γαλλία και τη Βρετανία. Ο Πόλεμος των Έξι Ημερών, το 1967, ήταν ο τρίτος κατά σειρά Αραβoϊσραηλινός Πόλεμος κατά τον οποίο το Ισραήλ πενταπλασίασε την έκτασή του, καταλαμβάνοντας τα υψώματα Γκολάν από τη Συρία, τη Δυτική Όχθη και την ανατολική Ιερουσαλήμ από την Ιορδανία, τη Λωρίδα της Γάζας και το όρος χερσόνησο Σινά από την Αίγυπτο. Ακολούθησαν και άλλες πολεμικές αντιπαρατάξεις, όπως ο Πόλεμος της Φθοράς, το 1967, ο Πόλεμος του Yom Kippur (1973) και η στρατιωτική αντιπαράθεση με τον Λίβανο από το 1982.
Επιστρέφοντας στο παλαιστινιακό ζήτημα, εφόσον έχει καταστεί σαφής η έκρυθμη κατάσταση και οι εν γένει συγκρουσιακές σχέσεις των κρατών της περιοχής, εστιάζουμε την προσοχή μας στη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Όχθη. Η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) εμφανίστηκε ως ηγετική ομάδα μαχόμενη για τα κυριαρχικά δικαιώματα των Παλαιστινίων λίγο πριν τον Πόλεμο των Έξι Ημερών και κατάφερε να κερδίσει διεθνή αναγνώριση υπό την προεδρία του Yasser Arafat, ύστερα από την πρώτη Intifada, την εξέγερση των Παλαιστινίων με ένα είδος ανταρτοπόλεμου εναντίον του Ισραήλ το 1987, η οποία τερματίστηκε με τις Συμφωνίες του Όσλο το 1993 στις οποίες και συμμετείχε. Στις συμφωνίες αυτές καθιερώθηκε η Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή (PNA) ως αρμόδιο όργανο για τη διαχείριση των τμημάτων της Γάζας και της Δυτικής Όχθης με απώτερο σκοπό την εν καιρώ ολική διευθέτηση των ζητημάτων με διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ.
Επιπρόσθετα, στις συμφωνίες του Όσλο, χωρίστηκε η Παλαιστίνη σε τρεις περιοχές, σύμφωνα με δημογραφικά κριτήρια, στην περιοχή Α (Area A), όπου κατοικούσαν μόνο Παλαιστίνιοι με πλήρη έλεγχο από την PNA, στην περιοχή Β (Area B), μεικτοί πληθυσμοί με τον πολιτικό έλεγχο των Παλαιστινίων από την PNA, αλλά τον έλεγχο ασφαλείας από τον ισραηλινό στρατό και την περιοχή C (Area C), στην οποία το Ισραήλ ασκεί πλήρη κρατική εξουσία.
Παρόλο που οι Συμφωνίες του Όσλο θεωρήθηκαν ως το πρώτο βήμα για την επίτευξη ειρήνης και τερματισμό των εχθροπραξιών, τόσο οι Παλαιστίνιοι όσο και οι Ισραηλινοί ήταν αντίθετοι με τις συμφωνίες, ανοίγοντας τον δρόμο για την περαιτέρω δραστηριοποίηση της Hamas, η οποία αποτελείτο από εξτρεμιστές Παλαιστίνιους και ήταν το αντίβαρο της Fatah, η οποία διοικούσε το PNA από τη μία πλευρά και από την άλλη οδήγησε στη δολοφονία του Ισραηλινού Πρωθυπουργού Yitzhak Rabin από συμπολίτη του.
Οι εντάσεις συνεχίστηκαν οδηγώντας στη δεύτερη Intifada με έναρξη το 2000 και λήξη το 2005 με την αποχώρηση των στρατευμάτων του Ισραήλ και των εποίκων Εβραίων από τη Λωρίδα της Γάζας, αλλά διατήρησε τον έλεγχο του εναέριου χώρου, της θάλασσας και της πρόσβασης συμπεριλαμβανομένων τροφίμων και άλλων αγαθών. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης Intifada ξεκίνησε η κατασκευή του τοίχους, το καλοκαίρι του 2002, με στόχο να προστατεύουν οι Ισραηλινοί πολίτες από τις επιθέσεις αυτοκτονίας από Παλαιστίνιους εξτρεμιστές που είχαν ως ορμητήριό τους τη Δυτική Όχθη.
Επιπρόσθετα, αξίζει να σημειωθεί ότι η Δυτική Όχθη και η Λωρίδα της Γάζας αντιμετωπίζουν εμφύλιες συγκρούσεις, οι οποίες ξέσπασαν μετά τη νίκη της Hamas στις βουλευτικές εκλογές του 2006, έχοντας ως επακόλουθο την εμφάνιση δύο παράλληλων συστημάτων παλαιστινιακής διακυβέρνησης, της Hamas στη Γάζα και της Fatah στη Δυτική Όχθη, δυσκολεύοντας ακόμη περισσότερο τις ζωές των Παλαιστινίων.
Υπό το πρίσμα όλων όσων προαναφέρθηκαν, η ζωή των Παλαιστινίων με το πέρασμα του χρόνου δυσχεραίνεται. Αφενός αντιμετωπίζουν εσωτερικές αναταραχές, αφετέρου καλούνται να επιβιώσουν από τους εβραϊκούς εποικισμούς στα εδάφη τους που παρακινούνται από την ισραηλινή κυβέρνηση, καθώς και από τους συνεχείς ελέγχους, τη μη ελευθερία μετακίνησης, τον αποκλεισμό, πεδία μαχών στα οποία, είτε άμαχοι είτε μαχητές, χάνουν τη ζωή τους.
Η Διεθνής Αμνηστία εξετάζει μεταξύ άλλων ποικίλες περιπτώσεις διακρίσεων Αράβων στο Ισραήλ, όπως τον αποκλεισμό της Λωρίδας της Γάζας, τη de facto προσάρτηση εδαφών της Δυτικής Όχθης μέσω παράνομων εποικισμών, την ιδιοποίηση παλαιστινιακής περιουσίας, τη βίαιη μετεγκατάσταση, τις εξωδικαστικές δολοφονίες μη επιτρέποντας την ύπαρξη προοπτικών εργασίας και δυνατοτήτων για σωματική ή κοινωνική κινητικότητα.
Εν κατακλείδι, οι ισραηλινοί νόμοι και οι πρακτικές κατά των Παλαιστινίων ισοδυναμούν με απαρτχάιντ, ένα θεσμοθετημένο καθεστώς καταπίεσης και κυριαρχίας του παλαιστινιακού πληθυσμού προς όφελος των Ισραηλιτών, γεγονός που πρέπει να αναγκάσει τη διεθνή κοινότητα να σταματήσει να εθελοτυφλεί, ειδικότερα τις κυβερνήσεις των Η.Π.Α. που προσφέρουν την άνευ όρων υποστήριξή τους, και να αναγκάσει το Ισραήλ να προβεί σε διαπραγματεύσεις για την επίλυση του προβλήματος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Palestinian territories profile, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Israeli policies against Palestinians amount to apartheid – Amnesty”, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Israel’s apartheid against Palestinians: a look into oppression and domination, Amnesty International, διαθέσιμο εδώ
