Της Θεοδώρας Αγγελοπούλου,
Η τρέχουσα κοινοβουλευτική περίοδος, η οποία αριθμείται ως η ΙΗ’, αναφέρεται στον χρονικό ορίζοντα με σημείο εναρκτήριας αναφοράς τη 17η Ιουλίου 2019 με την εκλογική νίκη της Νέας Δημοκρατίας στο κυβερνητικό πηδάλιο και φτάνει μέχρι σήμερα με καταληκτική ημερομηνία τη λήξη της βουλευτικής τετραετίας. Η δημοκρατική ποιότητα του κοινοβουλευτισμού αποτιμάται τόσο ως προς τα ποσοτικά όσο και από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του. Το παρόν άρθρο θα επικεντρωθεί στο ποσοτικό κριτήριο κατά το οποίο συμπεραίνεται όχι μόνο το μέγεθος της δημοκρατικής αποτελεσματικότητας, αλλά η εύρυθμη συνεργασία της εκτελεστικής με τη νομοθετική εξουσία, όπου η ενεργητική πρωτοβουλία και δράση της κυβέρνησης εναρμονίζεται με τη νομιμοποιητική δυναμική του πολιτικού μας συστήματος.
Κατ’ αρχάς, το κύριο έργο της Βουλής αφορά την παραγωγή του νομοθετικού έργου τόσο ως προς τις προτάσεις νόμων όσο και ως προς τα νομοσχέδια. Σε αυτά προστίθενται και άλλες μορφές νομοθετημάτων, με κυριότερες κατηγορίες τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου (Π.Ν.Π), οι οποίες εξαιτίας της πανδημίας αναβίωσαν από τον καιρό της μνημονιακής κρίσης σε πιο έντονο βαθμό, εάν αναλογιστούμε τη μηδαμινή σχεδόν συχνότητα της χρήσης τους κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο, και τις Διεθνείς Συμβάσεις που ενδυναμώνουν την παρουσία μας στο διεθνές σύστημα και το περιφερειακό μας υποσύστημα, σε συνδυασμό και με την ενσωμάτωση του ενωσιακού δικαίου. Από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2022, καταγράφονται ως ψηφισθέντα και ολοκληρωμένα νομθετικά 157 νόμοι, 9 Π.Ν.Π. και 90 Διεθνείς Συμβάσεις.
Σε επόμενο στάδιο των βουλευτικών αρμοδιοτήτων περιλαμβάνεται ο κοινοβουλευτικός έλεγχος με τα εξής μέσα του συχνότερης χρήσης: Οι ερωτήσεις που ανέρχονται σε 21.788, με τις οποίες οι βουλευτές «μπορούν να απευθύνουν εγγράφως στους Υπουργούς ερωτήσεις για οποιαδήποτε δημόσια υπόθεση, οι οποίες σκοπούν στην ενημέρωση της Βουλής σχετικά με την υπόθεση αυτή. Οι Υπουργοί οφείλουν να απαντούν εγγράφως στους ερωτώντες Βουλευτές εντός είκοσι πέντε ημερών. Σε κάθε περίπτωση, στην αρχή μιας συνεδρίασης κάθε εβδομάδα εγγράφονται στην ημερήσια διάταξη της Βουλής και συζητούνται αναφορές και ερωτήσεις». Οι επίκαιρες ερωτήσεις, με αριθμό 2.571, για τα θέματα της άμεσης επικαιρότητας, όπου «κάθε βουλευτής έχει δικαίωμα να υποβάλει επίκαιρη ερώτηση που απευθύνεται στον Πρωθυπουργό ή τους Υπουργούς, οι οποίοι απαντούν προφορικά. Μία φορά τουλάχιστον την εβδομάδα, ο Πρωθυπουργός απαντά ο ίδιος σε δύο τουλάχιστον επίκαιρες ερωτήσεις που αυτός επιλέγει. Επίκαιρες ερωτήσεις συζητούνται στην Ολομέλεια της Βουλής των Ελλήνων σε τρεις συνεδριάσεις κάθε εβδομάδα, αλλά και στο Τμήμα διακοπής των εργασιών».
Οι αναφορές κατά τις οποίες κάθε βουλευτής ή περισσότεροι «μπορούν να απευθύνουν εγγράφως και επωνύμως παράπονα ή αιτήματα στη Βουλή των Ελλήνων», απαριθμούνται σε 8.461 και «μπορούν, εάν το επιθυμούν, να υιοθετήσουν τις αναφορές αυτές. Ο Υπουργός είναι υποχρεωμένος, εντός είκοσι πέντε ημερών, να απαντήσει». Οι ερωτήσεις σε συνδυασμό με αιτήσεις καταθέσεων εγγράφων (ΑΚΕ) φτάνουν τις 1.192, όπου πέραν της ερώτησης «οι βουλευτές έχουν το δικαίωμα να ζητούν εγγράφως από τους Υπουργούς την κατάθεση εγγράφων σχετικών με κάποια δημόσια υπόθεση. Ο Υπουργός οφείλει να καταθέσει εντός μηνός τα ζητούμενα έγγραφα. Πάντως, δε μπορούν να κατατεθούν έγγραφα που αφορούν διπλωματικό ή στρατιωτικό ή σχετικό με την ασφάλεια του Κράτους μυστικό».
Κάνοντας μία αποτίμηση, λαμβάνοντας υπόψιν το κομματικό κριτήριο, στα παρακάτω γραφήματα διαφαίνεται η κινητικότητα των κοινοβουλευτικών κομμάτων, αλλά και των ανεξάρτητων βουλευτών, παρατηρείται ότι το ενεργότερο κόμμα στον κοινοβουλευτικό έλεγχο καθίσταται η Ελληνική Λύση με τη χρήση είτε ερωτήσεων αυτόνομα είτε σε συνδυασμό με ΑΚΕ και ακολουθεί το ΚΙΝΑΛ και ο ΣΥΡΙΖΑ με συχνότερη χρήση των μέσων των επίκαιρων ερωτήσεων, επερωτήσεων και επίκαιρων επερωτήσεων. Το αξιοπερίεργο συνιστά το γεγονός ότι η ελάσσων αντιπολίτευση είναι ενεργότερη στην άσκηση του κοινοβουλευτικού ελέγχου συγκριτικά με τη μείζονα, η οποία για πολιτικούς και κομματικούς λόγους θα αναμενόταν να έχει τα πρωτεία στη συγκεκριμένη πρακτική, ενώ το μέσο των αναφορών χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον από τους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας και ανέρχονται σε 2.421, με την αξιωματική αντιπολίτευση να ακολουθεί με 1.927. Επιπλέον, οι ΑΚΕ σε συνδυασμό με ερώτηση, αλλά και αυτές που μετατρέπονται σε ερώτηση, δε χρησιμοποιήθηκαν από κανένα κόμμα.
Ανιχνεύοντας ποιοτικά τη θεματική του κοινοβουλευτικών ελέγχου, εντοπίζεται το γεγονός ότι η προστασία του πολίτη, η οικονομία και το ασφαλιστικό-εργασιακό ζήτημα βρίσκονται στην κορυφή των ερωτήσεων και αναφορών, ενώ σε σχέση με το παρελθόν η υγεία-πρόνοια ανελίχθηκε σημαντικά στο κοινοβουλευτικό ενδιαφέρον, λαμβάνοντας υπόψιν και την κρίση του κορωνοϊού. Εντύπωση προκαλεί, ωστόσο, το γεγονός ότι η εθνική άμυνα, το προσφυγικό-μεταναστευτικό, αλλά και η εξωτερική πολιτική βρίσκονται χαμηλά στο ενδιαφέρον των βουλευτών, πράγμα οξύμωρο, αν αναλογιστεί κανείς την αυξημένη δραστηριότητα της Ελληνικής Δημοκρατίας στα εν λόγω πεδία. Αναλυτικά, ακολουθούν οι αριθμοί στα γραφήματα:
Καταληκτικά, προσωποποιείται η κοινοβουλευτική δραστηριότητα βλέποντας ότι οι πρακτικές εντός του Κοινοβουλίου ακολουθούν όχι μόνο τις κομματικές συνισταμένες, αλλά συνδέονται άρρηκτα και με το συνηδεισιακό του εκάστοτε βουλευτή, αλλά και την όρεξη αυτού να συμμετάσχει στις διαδικασίες τυπικά και ουσιαστιακά είτε τα λεγόμενά του διακατέχονται από γραφικότητα είτε όχι…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- vouliwatch data, To Vouliwatch παρακολουθεί, καταγράφει και συλλέγει κοινοβουλευτικά δεδομένα, vouliwatch.gr, διαθέσιμο εδώ
