Της Πετρίνας Βουτσίνου,
Το ακρωνύμιο ΑμεΑ χρησιμοποιείται για να αναφερθούμε στα άτομα με αναπηρίες. Αυτός ο όρος αναθεωρήθηκε στο Σύνταγμα το 2001, παρόλα αυτά συνεχίζεται ακόμα και τώρα να χρησιμοποιείται η φράση «ειδικές ανάγκες», συνήθως γιατί πιστεύεται πως είναι πιο ευγενικός όρος. Ο λόγος που κάτι τέτοιο δεν ισχύει είναι πολύ απλός: τα άτομα με αναπηρία δεν έχουν κάποιες ειδικές ανάγκες, έχουν ανθρώπινες ανάγκες απλά συχνά φτάνουν στην πραγματοποίηση αυτών των αναγκών με διαφορετικούς τρόπους, λιγότερο συνηθισμένους. Για παράδειγμα, ένα τυφλό και ένα άτομο με αναπηρικό αμαξίδιο έχουν την ανάγκη του να βγαίνουν βόλτα και να διασκεδάζουν με τους φίλους τους σε μαγαζιά όπως ο καθένας. Σε αυτό που διαφέρουν είναι πως για τα ΑμεΑ. υπάρχει η ανάγκη για κατάλληλα διαμορφωμένα πεζοδρόμια και γενικότερα υποδομές. Εξίσου εσφαλμένος όρος είναι και το «άτομα με ειδικές ικανότητες», καθώς είναι αρκετά ξεκάθαρο πως δεν έχουν κάποια ειδική ικανότητα ούτε είναι σούπερ ήρωες αλλά έχουν υποστεί μία βλάβη, όπως η κώφωση και η κάκωση.
Αφού ξεκαθαρίστηκε η επιθυμητή ορολογία θα ήθελα να γίνει αναφορά σε μια ιδέα που ακούγεται αρκετά συχνά κάθε φορά που έρχεται στο τραπέζι η συζήτηση για ανάπηρους. Η ιδέα αυτή είναι πως «στην Ελλάδα δεν υπάρχουν και τόσα πολλά ΑμεΑ όσο σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες». Συνήθως, σε αυτό το λανθασμένο συμπέρασμα καταλήγει κάποιος που επισκεπτόμενος μία χώρα του εξωτερικού συναντά ασυνήθιστα, για αυτόν, πολλά ανάπηρα άτομα στο δρόμο: μια παρέα τυφλών με τους σκύλους οδηγούς τους να πηγαίνουν για καφέ ή έναν πατέρα σε αναπηρικό αμαξίδιο να κάνει τουρισμό και να βγάζει φωτογραφίες με τον γιό του στα πόδια του, μπροστά σε ένα άγαλμα σε μία κεντρική πλατεία. Η ιδέα ότι υπάρχουν λίγοι ανάπηροι στην Ελλάδα μπορεί εύκολα να αποδειχθεί εσφαλμένη, καθώς το ποσοστό μερικής ή ολικής αναπηρίας, σε άτομα ηλικίας άνω των 16, που καταγράφθηκε στη χώρα μας το 2017 ήταν 24%. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν ένα στα τέσσερα άτομα άνω των 16 έχουν κάποιο είδος αναπηρίας (που δεν είναι απαραίτητα εμφανής). Ποιος είναι ο λόγος, λοιπόν, που δεν βλέπουμε στην Ελλάδα ανάπηρους στην καθημερινότητά μας;
Θα έλεγα πως υπάρχουν δύο βασικές αιτίες: ότι δεν υπάρχουν κατάλληλες υποδομές και ότι όπου υπάρχουν οι πολίτες, δε δείχνουμε τον απαραίτητο σεβασμό προς αυτές και κατ’ επέκταση στα ανάπηρα άτομα. Στην πρώτη περίπτωση, οι φιλικές προς ΑμεΑ υποδομές σχεδόν δεν υπάρχουν. Τα περισσότερα πεζοδρόμια είναι απρόσιτα ακόμα και για άτομα χωρίς αναπηρίες. Δεν υπάρχει αρκετός χώρος, δεν είναι λείο το έδαφος, υπάρχουν λακκούβες και δεν καταλήγουν όλα τα πεζοδρόμια σε ράμπα. Αυτό σημαίνει πως ένα άτομο δεν μπορεί να κατέβει από ένα πεζοδρόμιο στο οποίο είχε ανέβει χρησιμοποιώντας ράμπα (αν δεν υπάρχει κάποιο αμάξι παρκαρισμένο εκεί). Στα ΜΜΜ όπως το μετρό και τα λεωφορεία, παρόλο που υπάρχουν θέσεις για αμαξίδιο, η επιβίβαση και η αποβίβαση για άτομα με αμαξίδιο δεν γίνεται με την ευκολία που θα έπρεπε. Επίσης δεν υπάρχουν αρκετά πλακάκια για τυφλούς που να καλύπτουν μεγάλες διαδρομές συνεχόμενα. Δεν είναι λίγες οι φορές που τα πλακάκια αυτά καλύπτονται από στάσεις λεωφορείου (!) ή που διακόπτονται χωρίς προειδοποίηση. Όλα αυτά δυστυχώς είναι μόνο μερικά παραδείγματα ελλειπτικών υποδομών.
Βέβαια, αυτό που άμεσα μπορούμε να κάνουμε είναι να μην αγνοούμε την ύπαρξη αυτών των ανθρώπων και να σεβόμαστε και να προστατεύουμε τις υποδομές, όπου υπάρχουν. Είναι μικρά πράγματα για μας που μπορούν όμως να βελτιώσουν και να διευκολύνουν τη ζωή κάποιου. Σεβασμός στις θέσεις πάρκινγκ στις ράμπες και στα πλακάκια τυφλών με το να μην παρκάρουμε και να μην βάζουμε άλλα εμπόδια, όπως τις καρέκλες από μαγαζιά, είναι μόνο η αρχή. Αρκετά σημαντικό είναι να μην συμπεριφερόμαστε στα ανάπηρα άτομα με «ειδικό» τρόπο και να γνωρίζουμε πως εκείνα αποκλείονται όχι εξ αιτίας της αναπηρίας τους αλλά εξαιτίας των εμποδίων που τους βάζει η κοινωνία στην οποία ζουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία: Τι ποσοστό εμφανίζει αναπηρία στην Ελλάδα, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
