Της Αννίτας Ελισσαίου,
Την 1η Φεβρουαρίου 2021, οι ένοπλες δυνάμεις της Μυανμάρ διακόπτουν την ημερήσια διάταξη του Κοινοβουλίου, συλλαμβάνουν την εκλεγμένη αρχηγό του κράτους, Aung San Suu Kyi, και ανώτατους αξιωματούχους της κυβέρνησης, και ανακοινώνουν την κατάληψη της εξουσίας και τη διάλυση της κυβέρνησης. Είχαν προηγηθεί οι εκλογές του Νοεμβρίου, οι οποίες ανέδειξαν την Suu Kyi και το κόμμα της, National League for Democracy (NLD), νικητές. Τόσο όμως ο στρατός (Tatmadaw) όσο και η αντιπολίτευση είχαν αμφισβητήσει τα αποτελέσματα, ισχυριζόμενοι απάτη του NLD, αλλά η εκλογική επιτροπή είχε αποκλείσει το ενδεχόμενο παρανομίας από το κόμμα. Ο στρατός κηρύττει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, Min Aung Hlaing, γίνεται αρχηγός του κράτους. Την επόμενη ημέρα, ξεσπούν διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα. Από τότε, το χάος εξακολουθεί να επικρατεί.
Ένας χρόνος έχει περάσει από την ημέρα του στρατιωτικού πραξικοπήματος που άλλαξε απότομα την πορεία της Μυανμάρ. Το κράτος της Νοτιοανατολικής Ασίας, γνωστό παλαιότερα ως Βιρμανία, είχε μόλις αρχίσει να κατευθύνεται προς μια πιο δημοκρατική περίοδο, έπειτα από δεκαετίες στρατιωτικών κυβερνήσεων (1962-2011). Η ανάδειξη μιας εκλεγμένης κυβέρνησης και η σταδιακή θέση σε ισχύ θεσμών, νόμων και λειτουργιών με βάση τα πρότυπα μιας σωστής πολιτικής διακυβέρνησης ήταν τα βήματα προς μια σωστή κατεύθυνση, ακόμα και αν μερικές αποφάσεις (η εκδίωξη της μειονότητας των Rohingya από τη χώρα) αμαύρωσαν αυτήν την προσπάθεια. Όμως τώρα, με τους δημοκρατικούς θεσμούς να έχουν καταρρεύσει ολοκληρωτικά, οι πολίτες της Μυανμάρ κινδυνεύουν να χάσουν όλα αυτά για τα οποία πάλεψαν – και γι’ αυτό συνεχίζουν να παλεύουν.
Από την επόμενη μέρα του πραξικοπήματος ως και σήμερα, ο λαός της χώρας δεν έχει σταματήσει να μάχεται κατά της στρατιωτικής κυβέρνησης που σφετερίστηκε την εξουσία. Η αντίσταση των πολιτών είναι εντυπωσιακή, με οργανωμένες ομάδες ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές τάξεις να αντιτίθενται σθεναρά σε κάθε προσπάθεια του αρχηγού του Tatmadaw, Min Aung Hlaing, να θέσει τη χώρα υπό τον έλεγχό του. Από επαναστατικές οργανώσεις, όπως η Spring Revolution που αμύνεται κατά των επιθέσεων του στρατού, έως και το Civil Disobedience Movement, που αποσκοπεί στην οικονομική διαταραχή του καθεστώτος μέσα από απεργίες και τον εμπορικό αποκλεισμό επιχειρήσεων που σχετίζονται με τον στρατό, η λαϊκή αντίσταση έχει γίνει «πονοκέφαλος» για τον Tatmadaw. Στην προσπάθεια έρχονται να προστεθούν και παραστρατιωτικές οργανώσεις εθνικών μειονοτήτων, οι οποίες στρατολογούν πολίτες των επαρχιών και επιδίδονται σε ανταρτοπόλεμο με τον στρατό προς υπεράσπιση των εδαφών τους.
Όσο, όμως, η αντίσταση του λαού γίνεται όλο και μεγαλύτερο πρόβλημα για τα σχέδια του Tatmadaw τόσο εντείνονται οι βιαιότητες του στρατού. Οι διαμαρτυρίες στις μεγαλύτερες πόλεις καταστέλλονται με χρήση δακρυγόνων, λαστιχένιων σφαιρών, αντλιών εκτόξευσης νερού, ακόμα και με πραγματικά πυρά, τραυματίζοντας σοβαρά ή και σκοτώνοντας τους διαδηλωτές. Χιλιάδες δημοσιογράφοι, ακτιβιστές, αλλά και απλοί πολίτες έχουν συλληφθεί από την αστυνομία, έχουν φυλακιστεί και βασανιστεί από στρατιώτες με τις κατηγορίες της προδοσίας και της τρομοκρατίας. Ως απάντηση στις δραστηριότητες των ένοπλων εθνικών ομάδων στην επαρχία, ο στρατός έχει προβεί σε εναέριες επιθέσεις και βομβαρδισμούς οικισμών όπου κρύβονται οι μαχητές, σκοτώνοντας αιχμαλώτους της αντίπαλης πλευράς. Σύμφωνα με τον οργανισμό για τα ανθρώπινα δικαιώματα Assistance Association for Political Prisoners που δραστηριοποιείται στη Μυανμάρ, 1.500 πολίτες έχουν χάσει τη ζωή τους από την έναρξη των εχθροπραξιών, ωστόσο μια άλλη μη-κυβερνητική ομάδα, η Armed Conflict Location & Event Data Project, έχει μετρήσει 11.000 απώλειες, βάσει αναφορών στις ειδήσεις και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Εξαιτίας του πραξικοπήματος και των συνεχόμενων εχθροπραξιών, οι κρατικοί μηχανισμοί βρίσκονται στα πρόθυρα κατάρρευσης. Ο τομέας της παιδείας υπολειτουργεί, το σύστημα υγείας «βαριανασαίνει» υπό την πίεση των κυμάτων της πανδημίας που εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τη χώρα, με το στρατιωτικό καθεστώς να έχει προκαλέσει σοβαρές ελλείψεις σε προσωπικό και εξοπλισμό. Η οικονομία της χώρας επίσης «σέρνεται», με καμία ελπίδα να ανακάμψει όσο η αστάθεια στη χώρα παραμένει. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εργασίας, περίπου 1,6 εκατομμύρια άτομα έχουν χάσει τις δουλειές τους. Οι βιαιότητες του στρατού έχουν οδηγήσει στον εκτοπισμό εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι ανέρχονται στους 400.000 σύμφωνα με τον ΟΗΕ, με πολλούς από αυτούς να καταφεύγουν σε γειτονικές χώρες, όπως την Ινδία και την Ταϊλάνδη. Με την οικονομία σε τόσο κρίσιμη κατάσταση και τις διαμάχες να συνεχίζονται, είναι θέμα χρόνου προτού η Μυανμάρ έρθει αντιμέτωπη με μια ανθρωπιστική κρίση.
Για πόσο ακόμα θα έχουμε αυτήν την κατάσταση; Λαός και Tatmadaw έχουν πεισμώσει και βρίσκονται «κλειδωμένοι» σε μια ένοπλη σύρραξη, το τέλος της οποίας δεν θα έρθει προτού μια πλευρά υποχωρήσει. Κανείς όμως δεν είναι ακόμα πρόθυμος να κάνει κάτι τέτοιο. Ο Tatmadaw ισχυρίζεται ότι θέλει να επαναφέρει την ειρήνη στη χώρα και να διεξάγει εκλογές το 2023, όμως οι πολίτες αρνούνται να δεχτούν αυτήν την πρόταση. Ζητούν την επιστροφή της δημοκρατίας και των πολιτικών ελευθεριών, έχοντας στο πλευρό τους τη διεθνή κοινότητα, που δεν έχει αναγνωρίσει τη στρατιωτική κυβέρνηση. Η κατάσταση είναι ένα αδιέξοδο, και όπως φαίνεται, έτσι πρόκειται να παραμείνει για αρκετό καιρό ακόμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Myanmar: What has been happening since the 2021 coup?, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar’s coup leaders tried to crush resistance. But one year on, it’s stronger than ever, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar: 1 year after coup, a bitter stalemate looms, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar coup: A year of protests, reprisals and diplomatic inertia, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Myanmar coup: A year on, exiles speak of guilt and defiance, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
