Του Ζαχαρία Δ. Πάνου,
«Ο Υποναύαρχος Ariga έσφιγγε το πηλήκιο στο πηγούνι του όσο κοιτούσε αγέρωχα, δεμένος στο πηδάλιο της Ναυαρχίδας. Η σημαία του Ανατέλλοντος Ηλίου, τιμή και καμάρι του Ιαπωνικού Αυτοκρατορικού Ναυτικού, βυθιζόταν όσο η πλώρη χανόταν στο βυθό. Χαιρέτησε περήφανα ως Αξιωματικός, πιστός στον ηθικό κώδικα των Samurai “Busido” και έσυρε το εγχειρίδιο στα σωθικά του. Ο τελευταίος Samurai είχε πέσει».
Η λυκαυγή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου βρήκε τη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου στο απόγειο της ισχύος της. Διθυραμβικές νίκες στο μέτωπο της Μαντζουρίας κι επεκτατικά άλματα στα νησιωτικά συμπλέγματα του Ειρηνικού έσπειραν άκρατη αισιοδοξία στην Ιαπωνική Διοίκηση, η οποία εποφθαλμιούσε την ανάδειξή της σε ηγέτιδα δύναμη στην ευρύτερη περιοχή εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών. Ωστόσο, η Ιαπωνία αποτελούσε έναν «γίγαντα με πήλινα πόδια». Πλήρως εξαρτώμενη από εισαγόμενες πρώτες ύλες και υστερώντας σημαντικά βιομηχανικά, οικονομικά και στρατιωτικά έναντι των ΗΠΑ, επέλεξε την υιοθέτηση ρηξικέλευθων αεροναυτικών δογμάτων και μια φιλόδοξη σχεδίαση ενός ποιοτικού στόλου στον αγώνα επικράτησης στο ιδιαίτερο Θέατρο του Ειρηνικού Ωκεανού.
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, όσο καμία πρότερη πολεμική σύγκρουση, επέφερε τρομερές εξελίξεις στη στρατηγική και επιχειρησιακή τέχνη. Η επανάσταση που έφερε νέες διαστάσεις στον Πόλεμο (Αεροπορικός και Υποβρυχιακός Πόλεμος, Συνδυασμένες Επιχειρήσεις) έθεσε σε σύγκρουση νέους και φερέλπιδες αξιωματικούς με την παλαιά κάστα των βετεράνων του «Μεγάλου Πολέμου». Η Ιαπωνία, δείχνοντας εμπιστοσύνη στον διορατικό Ναύαρχο Yamamoto, επέλεξε την επένδυση γιγάντιων κεφαλαίων σε πρωτοποριακά Αεροπλανοφόρα, όντας δεκτική στο δόγμα των Αεροναυτικών Επιχειρήσεων. Ωστόσο, η ηγεσία του Αυτοκρατορικού Πολεμικού Ναυτικού εποφθαλμιούσε τη ναυπήγηση νέων μεγαλύτερων Θωρηκτών, όντας βέβαιη πως το μέλλον του Ειρηνικού θα κρινόταν σε παραδοσιακές ναυμαχίες μεταξύ Σκαφών Επιφανείας. Έτσι, εξαρχής δεν υπήρχε ενότητα διοικήσεως, ούτε εμμονή σε κάποιον στρατηγικό σκοπό.
Παρά τη δεσμευτική Συνθήκη της Washington περί ορίων στα εκτοπίσματα των Σκαφών Επιφανείας μεταξύ των Μειζόνων Ναυτικών Δυνάμεων, υπό άκρα μυστικότητα το 1934 ξεκίνησε η σχεδίαση ενός θωρηκτού ικανού να φέρει τα μεγαλύτερα πυροβόλα στη ναυτική ιστορία, όντας ταυτοχρόνως σε θέση να αντέξει πυρά κάθε γνωστού θωρηκτού παγκοσμίως. Πάνω από 20 σχέδια απορρίφθηκαν σε μια εξαντλητική προσπάθεια το νέο σκάφος να συνδυάζει μέγιστη ταχυβολία, διαμέτρημα, ικανότητα ελιγμών, εμβέλεια δράσης, καθώς και ταχύτητα. Δύο χρόνια μετά, εγκρίθηκε η κατασκευή του Yamato, του μεγαλύτερου πολεμικού πλοίου στην παγκόσμια ναυτική ιστορία, όπου πήρε το όνομά του από την αρχαία ομώνυμη επαρχία. Ήταν δε τέτοιο το μέγεθος του νέου θωρηκτού, ώστε τα ναυπηγεία της Kure έπρεπε να επεκταθούν, προκειμένου να υποστηρίξουν τη ναυπήγηση της γιγαντιαίας ναυαρχίδας υπό άκρα μυστικότητα.
Στην πολεμική τέχνη σπάνια οι στατιστικές εμπεριέχουν λάθη. Το Yamato έφερε πυροβόλα 18.1 ιντσών σε 3 τρίδυμους πύργους, είχε εκτόπισμα 72.000 τόνων, εμβέλεια δράσης 8.000 ναυτικά μίλια, μέγιστη ταχύτητα 30 κόμβων, ενώ η θωράκισή του (ισοδύναμη με 6 μέτρα χάλυβα) άντεχε πλήγμα από κάθε γνωστό διαμέτρημα της εποχής! Ακόμη, το θωρηκτό ενσωμάτωνε την αιχμή της ιαπωνικής τεχνολογίας μηχανικά, οπτικά και ηλεκτρονικά, ενώ διέθετε αξιοσημείωτο αριθμό Α/Α όπλων για την εγγύς αντιαεροπορική του προστασία. Ενδεικτικά, το βάρος της θωράκισής του ισοδυναμούσε με αυτό του Τιτανικού!
Η επίθεση στο Pearl Harbor, στις 7 Δεκεμβρίου 1941, ήταν η εφόρμηση της θεογονικής τιτανομαχίας του Ειρηνικού. Η επίτευξη πλήρους αιφνιδιασμού και η εξουδετέρωση των αμερικάνικων θωρηκτών μακροπρόθεσμα αποτέλεσε το πρελούδιο της ιαπωνικής ήττας, καθώς έστρεψε το αμερικανικό ναυτικό στην υιοθέτηση νέων δογμάτων και στη στροφή προς τη χρήση Αεροπλανοφόρων ως κύρια επιθετικά μέσα. Έτσι, οι ήττες στο Midway, στη Guadalcanal και στην Αεροναυμαχία των Μαριάνων νήσων αντέστρεψαν συθέμελα το status ισχύος στο Μέτωπο του Ειρηνικού. Ως το 1944, το Ιαπωνικό Αυτοκρατορικό Ναυτικό είχε χάσει κάθε πρωτοβουλία δράσεων και επέμενε σε απέλπιδες προσπάθειες διαφύλαξης της κυριαρχίας του στα μητροπολιτικά νησιά του Ιαπωνικού Συμπλέγματος. Πολλώ δε μάλλον, το 1945, οι Αμερικανοί Πεζοναύτες αποβιβάζονται στην Okinawa, καταλαμβάνοντας για πρώτη φορά εθνικό έδαφος της Αυτοκρατορίας.
Η λυσσώδης άμυνα της ιερής νήσου της Okinawa ήταν ζήτημα τιμής για τον Αυτοκράτορα και τους Ιάπωνες επιτελείς που ομόφωνα επέλεξαν τη δράση των τελευταίων αεροπορικών δυνάμεων σε αποστολές Kamikazi εναντίον μειζόνων εχθρικών στόχων. Ακόμη, το Yamato, που ως τότε δεν είχε αντικρίσει αληθινή πολεμική δράση, αποφασίστηκε να αποπλεύσει ως ναυαρχίδα ενός στολίσκου που θα ενίσχυε τα δοκιμαζόμενα ιαπωνικά στρατεύματα στην Okinawa. Τα τελευταία αποθέματα mazut μοιράστηκαν στα 10 σκάφη του στολίσκου στο κύκνειο άσμα των Ιαπωνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Το Ναυτικό Επιτελείο, γνωρίζοντας τις ελάχιστες πιθανότητες επιβίωσης των πληρωμάτων, επέτρεψε την άρνηση συμμετοχής στην ύστατη αποστολή. Ωστόσο, τα πληρώματα, δείχνοντας αυταπάρνηση, στις 5 Απριλίου ορκίστηκαν πίστη στον Αυτοκράτορα και ευθύς επάνδρωσαν τα πλοία. Η τελευταία ζαριά είχε ριχτεί.
Στις 6 Απριλίου, η Διεύθυνση Πληροφοριών του Αμερικανικού Ναυτικού είχε αποκρυπτογραφήσει κάθε διαβίβαση και σήμα των Ιαπώνων, γνωρίζοντας πλέον τον απόπλου του Ιαπωνικού Στολίσκου, ο οποίος πλέον παρακολουθούνταν στενά από τα περισκόπια των αμερικανικών υποβρυχίων που δρούσαν στην περιοχή. Το μεσημέρι της 7ης Απριλίου δόθηκε η κυνικότερη διαταγή στη ναυτική πολεμική ιστορία: “You take ‘em Mitch”. Ο διοικητής του 5ου Στόλου, Ναύαρχος Spruance, είχε μόλις διατάξει τα αεροπλανοφόρα της Task Force 58 να απονηωθούν. Λίγα λεπτά μετά, τα καταστρώματα των 6 αμερικανικών αεροπλανοφόρων έσφυζαν βομβαρδιστικά κάθετης εφόρμησης SB2C Helldiver και Τορπιλοπλάνα Avenger. Οι πιλότοι γέμιζαν τις αίθουσες ενημέρωσης, όσο οι οπλουργοί φόρτωναν τορπίλες και βόμβες τα αεροπλάνα. Η τελευταία πράξη του δράματος ξεκινούσε.
Στις 12:00 η γέφυρα του θωρηκτού εντόπισε τα σμήνη των αμερικάνικων αεροπλάνων και ευθύς σήμανε συναγερμός. Πάνω από 1000 Ιάπωνες επάνδρωσαν πλήρως κάθε αντιαεροπορική συστοιχία του θηριώδους πλοίου, που έπλεε πλέον με μέγιστη ταχύτητα εκτελώντας ελιγμούς διαφυγής. Το πρώτο κύμα της αντίπαλης δύναμης απέτυχε μεν να πετύχει σημαντικά πλήγματα κατά του Yamato, ωστόσο, έθεσε εκτός μάχης τα συνοδά πλοία και κατέστειλε σημαντικά τις δυνατότητες αεράμυνας του στολίσκου.
Στις 13:30, ωστόσο, εμφανίστηκαν τα επόμενα κύματα των αμερικανικών αεροσκαφών. Παρά το εξαιρετικά πυκνό πυρ του θωρηκτού με κάθε διαθέσιμο οπλικό σύστημα, ο “Samurai” ήταν καταδικασμένος να υποταχθεί στην ανωτερότητα του αμερικανικού δόγματος και τεχνολογίας. Περισσότερες από 8 τορπίλες και 15 βόμβες έπληξαν την υπερκατασκευή του Θωρηκτού, όσο ο Υποναύαρχος Ariga ανέκφραστα διέταζε να πλημμυρίσουν τα δεξιά πρωραία διαμερίσματα, ώστε να αποφευχθεί η κλίση του σκάφους, καταδικάζοντας σε αποτρόπαιο θάνατο εκατοντάδες μέλη του πληρώματος. Η ταχύτητά του είχε πέσει σε 10 κόμβους, ενώ φάνταζε ως ένας φλεγόμενος γίγαντας που μετά βίας επέπλεε συνταραζόμενος από τρομερές εκρήξεις στις αποθήκες πυρομαχικών του.
Η τελευταία πράξη του δράματος παίχτηκε μία ώρα μετά. Περισσότερα από 100 αμερικανικά αεροσκάφη επιτέθηκαν στο φλεγόμενο πλοίο. Η τελευταία τορπίλη αδρανοποίησε το πηδάλιο του πλοίου, ενώ ο Υποναύαρχος Ariga δέθηκε σε αυτό, πιστός στην παράδοση των Ιαπώνων Πολεμιστών και του ηθικού κώδικα που πρέσβευε. Στις 14:20 μια αποτρόπαια ζοφερή έκρηξη από τις κύριες αποθήκες πυρομαχικών έστειλε αύτανδρο το πλοίο στον υγρό του τάφο.
Η βύθιση του Yamato έφερε το τέλος της εποχής των αβύθιστων θωρηκτών και των περήφανων σημαιοστόλιστων ναυαρχίδων. Η εποχή της αεροναυτικής μάχης και της πυρηνικής ενέργειας ξεκίνησε να ανατείλει. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα το Yamato θεωρείται ένα σύμβολο στην ιαπωνική κουλτούρα που τόσο εκτιμά την αυτοθυσία και το καθήκον. Ξεχνώντας κάθε ιδεολογικό πρόσημο, το πλήρωμα του Yamato εκτέλεσε με αδιαμφισβήτητη γενναιότητα το καθήκον του σε μια αυτοκτονική αποστολή, ακόμα κι αν αυτή επέφερε το τέλος της εποχής των Samurai.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Stille, Mark (1997), US Navy Carrier Aircraft vs IJN Yamato Battleship, Oxford: Osprey Publishing
- Skulski, Janus (2017), Battleships Yamato – Anatomy of the Ship, London: Bloomsbury Publishing
