Της Αννίτας Ελισσαίου,
Το 2022 αποτελεί σημαντικό έτος για τη Σερβία, με προεδρικές, κοινοβουλευτικές, και δημοτικές εκλογές προγραμματισμένες για τις αρχές του Απριλίου. Οι προεκλογικές καμπάνιες έχουν ξεκινήσει, και πολλά είναι τα θέματα πάνω στα οποία οι υποψήφιοι καλούνται να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών. Δεν λείπουν, φυσικά, και οι αναταραχές, με την αντιπολίτευση να ασκεί πιέσεις στο κυβερνών κόμμα, Serbian Progressive Party (SNS), και τον Πρόεδρο, Aleksandar Vucic.
Οι εκλογές του Απριλίου θα πραγματοποιηθούν μέσα σε ένα ιδιαίτερα τεταμένο πολιτικό κλίμα, με βαριές κατηγορίες για διαφθορά, δωροδοκίες και διασυνδέσεις με το οργανωμένο έγκλημα της χώρας, από την αντιπολίτευση κατά του Προέδρου και του κόμματός του. Από το 2017, όταν η κυβέρνηση Vucic ανήλθε στην εξουσία, μέχρι σήμερα, έχουν επιρριφθεί εκατοντάδες κατηγορίες για καταστολή δημοκρατικών ελευθεριών και ενθάρρυνση ρητορικής μίσους έναντι επικριτών, τόσο μέσα στα σύνορα της χώρας όσο και στα υπόλοιπα Βαλκάνια. Από θέματα εξωτερικής πολιτικής, έως και τα σοβαρότατα εθνικά ζητήματα του περιβάλλοντος και της οικονομίας, η αντιπολίτευση κρατά αντίθετη στάση στις πολιτικές του SNS και του Vucic. Για τον λόγο αυτό, μέλη του συνασπισμού των κεντρώων κομμάτων της αντιπολίτευσης έχουν θέσει υποψηφιότητα σε υψηλόβαθμες θέσεις, με το σκοπό να ανταγωνιστούν και να κερδίσουν τους αξιωματούχους της κυβέρνησης.
Το κυβερνών κόμμα φαίνεται να αναγνωρίζει ότι θα έχει ιδιαίτερα δύσκολο ανταγωνισμό. Μετά από μια σειρά πολιτικών σκανδάλων για διαφθορά και δωροδοκίες των ψηφοφόρων, με την υπόσχεση ενός bonus 100 ευρώ σε κρατική βοήθεια στους νέους, αν το κόμμα κερδίσει, το αποτέλεσμα των εκλογών δεν είναι αυτονόητο για το SNS. Αυτή είναι, ίσως, η βασική αιτία πίσω από τις ξεχωριστές υποψηφιότητες του κυβερνητικού συνασπισμού. Το SNS του Vucic και το Socialist Party of Serbia (SPS), του Προέδρου του Κοινοβουλίου, Ivica Dadic, θα «κατέβουν» χωριστά στις εκλογές, αποσκοπώντας στη συγκέντρωση περισσότερων ψήφων. Φυσικά, το SPS θα υποστηρίξει τον Vucic, δίνοντάς του μια ώθηση κατά την καταμέτρηση των αποτελεσμάτων. Οι φετινές εκλογές φαίνεται να έχουν, επίσης, περισσότερους υποψήφιους από κόμματα της αριστεράς, καθώς και πολλούς «περιβαλλοντιστές», ως αποτέλεσμα του μεγάλου κινήματος στη χώρα κατά της κλιματικής αλλαγής και της ρύπανσης.
Οι οικολογικές και περιβαλλοντικές κινητοποιήσεις έχουν πρωταγωνιστήσει, κατά τους τελευταίους μήνες, στην πολιτική και κοινωνική σκηνή της Σερβίας. Ακτιβιστές, μέλη της αντιπολίτευσης και ευαισθητοποιημένοι πολίτες, έχουν συμμετάσχει στις πολλαπλές διαδηλώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα, από τον Νοέμβριο, ως ένδειξη διαμαρτυρίας ενάντια στη δραστηριοποίηση της πολυεθνικής εταιρείας, Rio Tinto, για την εξερεύνηση και εξόρυξη κοιτασμάτων λιθίου. Η συμφωνία της εταιρείας με την κυβέρνηση έγινε στα πλαίσια μιας προσπάθειας ενίσχυσης της οικονομίας και αύξησης των κρατικών εσόδων, ενώ μια δεύτερη συμφωνία αφορά τις εξορυκτικές εργασίες της κινεζικής Zijin για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων χαλκού.
Οι δύο αυτές συμφωνίες έχουν προκαλέσει τις αρνητικές αντιδράσεις περιβαλλοντικών ομάδων, οι οποίες ισχυρίζονται ότι οι εξορυκτικές δραστηριότητες θα προκαλέσουν ακόμα εντονότερη ρύπανση στη χώρα, τη στιγμή που η Σερβία έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά της Ευρώπης. Αρνητική είναι και η στάση της αντιπολίτευσης, καθώς, επίσης, και μερικών πολιτικών, που ανήκουν στον κυβερνητικό συνασπισμό, οι οποίοι αμφισβητούν και επικρίνουν τη διαχείριση των φυσικών πόρων της χώρας από την κυβέρνηση. Τον Ιανουάριο, η Πρωθυπουργός της χώρας, Ana Brnabic, αναγκάστηκε να ανακαλέσει την άδεια της Rio Tinto, υπό την πίεση των διαμαρτυριών. Οι διαδηλωτές απαιτούν, όμως, την ολοκληρωτική απαγόρευση της εξόρυξης κοιτασμάτων λιθίου, και αναφέρουν, χαρακτηριστικά, ότι, αν τα αιτήματά τους δεν γίνουν δεκτά, θα εμποδίσουν την εκλογική διαδικασία του Απριλίου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ένας ακόμη παράγοντας που ασκεί, με τον δικό του τρόπο, πίεση στην κυβέρνηση. Πριν από μία εβδομάδα πραγματοποιήθηκε η επίσκεψη των διαμεσολαβητών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στα πλαίσια του Διακομματικού Διαλόγου στη Σερβία, με σκοπό την εξέλιξη της εφαρμογής 16, βασικών, μέτρων που συμφωνήθηκαν σε προηγούμενη συνάντηση, τον Σεπτέμβριο. Τα μέτρα αυτά αφορούν θέματα, όπως η ειδησεογραφική κάλυψη της προεκλογικής περιόδου, η απογραφή των ψηφοφόρων, η διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας των εκλογικών αρχών και η αποτροπή κατάχρησης δημοσίων πόρων. Οι διαμεσολαβητές, οι οποίοι επισκέπτονται τη χώρα για τελευταία φορά πριν από τις εκλογές, παρατήρησαν πρόοδο σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των μέτρων, αλλά σημείωσαν ότι υπάρχουν καθυστερήσεις στη διαδικασία. Η αντιπολίτευση, από την πλευρά της, αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα των μέτρων, εξαιτίας των κατηγοριών διαφθοράς σε βάρος του Προέδρου. Η ευρωπαϊκή αποστολή κατέληξε στο ότι η Σερβία θα χρειαστεί, ακόμα, αρκετές μεταρρυθμίσεις, πριν την επίτευξη των δημοκρατικών της στόχων.
Παρά τις πιέσεις, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν, προς το παρόν, ότι ο Vucic και το κόμμα του ηγούνται της προεκλογικής κούρσας. Η επιρροή της αντιπολίτευσης και των περιβαλλοντικών κινημάτων στην κοινή γνώμη της Σερβίας τον τελευταίο καιρό, όμως, δεν μπορεί να θεωρηθεί αμελητέα. Οι οικολογικές ομάδες και οι οργανισμοί της κοινωνίας των πολιτών διατηρούν πολύ ενεργή συμμετοχή στην πολιτική σκηνή, κάτι που, όπως φαίνεται, θα συνεχιστεί ανεξάρτητα από τον νικητή των εκλογών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Serbian opposition parties unite against Vucic’s populists, AP News, διαθέσιμο εδώ
- Final visit of the EP facilitators to Serbia before elections: some progress, delays in implementation of measures, European Western Balkans, διαθέσιμο εδώ
- Serbia in 2022: Elections and eco-anger challenge Vucic’s grip, Balkans Insight, διαθέσιμο εδώ
- Serbian President Aleksandar Vucic accused of ‘bribing voters’, EURACTIV, διαθέσιμο εδώ
- Serbia’s green activists rally against lithium mining, EURACTIV, διαθέσιμο εδώ
