Της Χρυσάνθης-Ίριδας Ανεμογιάννη,
Ένα κοινωνικό συμβάν· Μια κατάσταση που χρήζει βοήθειας. Εσείς· Εσείς ως παρατηρητής. Εσείς ως συμπρωταγωνιστής. Εσείς μαζί με άλλους. Και το θύμα, η κατάσταση που χρειάζεται επέμβαση. Ό,τι και να είναι αυτό. Πιθανότητες; Εξαρτάται από την περίσταση.
Άκρως απογοητευτική αυτή η φράση. Και όμως αληθινή. Εξαρτάται από την περίσταση αν θα δοθεί η βοήθεια που απαιτείται. Έτσι λειτουργεί όμως. Κάθε άνθρωπος δυσκολεύεται πάρα πολύ να πάρει την ευθύνη και να βοηθήσει, όταν στον ίδιο χώρο υπάρχουν και άλλοι.
Κίνηση πρώτη: παρατήρηση των κινήσεων των υπολοίπων που παρευρίσκονται. Καμία αντίδραση. Γιατί συμβαίνει αυτό; Για κάποιο λόγο. Συμπέρασμα: καμία αντίδραση. Πιθανότητες; Αντιστρόφως ανάλογες από τον αριθμό των παρευρισκομένων. Ακόμα πιο απογοητευτικό αυτό.
Με αυτό τον τρόπο ίσως να εξηγούνται πολλά. Επιθέσεις, παρενοχλήσεις, ακραία περιστατικά και πολλά ακόμα. Και εκεί η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο σύνθετη σχετικά με την παρέμβαση. Εμφανίζονται νέες παράμετροι. Κοινωνική κρίση, ταύτιση με την ομάδα, κοινωνική αποδοχή. Και οι υποκατηγορίες αποκτούν μεγαλύτερο εύρος.
Αρχικά, όλα ξεκινούν από την παρατήρηση. Διαχωρισμός θύτη-θύματος. Συνήθως υπάρχει η τάση υπεράσπισης του θύματος. Αυτή η τάση όμως συγκρούεται με την κοινωνική κρίση. Διότι το θύμα κρίνεται. Η κρίση αυτή ξεκινά εμφανισιακά και ανάλογα την περίσταση επεκτείνεται και εμβαθύνεται. Ήδη αυτό πάει πολύ λάθος.
Αφού, λοιπόν, έχουν συναχθεί τα συμπεράσματα σε ένα υπερβολικά σύντομο χρονικό διάστημα, πείθουμε τον εαυτό μας ότι είναι σωστά. Μα ποιος μπορεί να κάνει λάθος έτσι και αλλιώς. Και με αυτό τον τρόπο πράττουμε. Ακούγεται λίγο αστείο, ίσως και να είναι.
Με αυτά τα στοιχεία, τα οποία σίγουρα είναι τεκμηριωμένα και βασίζονται σε αδιάσειστα στοιχεία, συνεχίζουμε. Εκείνη τη στιγμή σκεφτόμαστε τον εαυτό μας. Εννοείται! Προσπαθούμε να ενταχθούμε σε μια ομάδα. Αν αυτή είναι κοινή με του θύματος, ίσως να είναι και η τυχερή του μέρα.
Τα θύματα όμως ανήκουν συχνά σε μειονοτικές ομάδες. Πιθανότητες; Ακόμα λοιπόν και αν η ομάδα του θύματος είναι κοινή με τη δική μας, δε θα υπάρξει κάποια αντίδραση, γιατί θα είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι ανήκουμε και εμείς σ ‘αυτή.
Εκεί φτάνουμε στο σημείο της κοινωνικής αποδοχής. Στα άτομα αρέσει η ομοιότητα, η ομοιομορφία. Έτσι αισθάνονται ασφάλεια. Είναι το ”safe zone” τους. Γι’ αυτό και οι ίδιοι επιθυμούν να εντάσσονται σε ομάδες. Με αυτό τον τρόπο αναπτύσσουν και μια ενδοομαδική συμπεριφορά.
Έτσι, αν η ομάδα του θύματος είναι ισχυρή, μπορεί τελικά να δεχθεί κάποια βοήθεια από τους ομοίους του. Επειδή όμως, οι λέξεις «θύμα» και «ισχυρός» συνήθως δεν πάνε μαζί, δυστυχώς και σήμερα ατυχήσατε.
