Της Δέσποινας Βλάχου,
Τα μεταναστευτικά κύματα από χώρες της Λατινικής Αμερικής συνεχίζουν να προκαλούν αναταραχές και συγκρούσεις σε όλη την περιοχή. Την προηγούμενη εβδομάδα, χιλιάδες πολίτες της Χιλής βγήκαν στους δρόμους για να διαδηλώσουν κατά των μεταναστευτικών κυμάτων από τη Βενεζουέλα.
Η διαμαρτυρία πραγματοποιήθηκε στην πόλη Iquique, λίγο περισσότερο από 1.600 χλμ. βόρεια της πρωτεύουσας Santiago. Η διαδήλωση συγκέντρωσε περισσότερους από 4.000 ανθρώπους, σύμφωνα με την αστυνομία της Χιλής. Κατά τη διάρκεια της πορείας, ορισμένοι διαδηλωτές κατέστρεψαν βίαια σκηνές μεταναστών από τη Βενεζουέλα σε καταυλισμό κοντά στην παραλία. Αστυνομικοί θωράκισαν μια ομάδα μεταναστών που καθόταν στην παραλία, καθώς οι διαδηλωτές έσπερναν τον πανικό. Βίντεο στα κοινωνικά δίκτυα έδειχναν έναν άνδρα πεσμένο στο έδαφος περικυκλωμένος από αστυνομικούς, ενώ οι διαδηλωτές τού φώναζαν. Ορισμένοι κατέστρεψαν επίσης αντικείμενα που είχαν αφαιρέσει από καταυλισμούς μεταναστών στους δρόμους. «Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί», έγραφε ένα πανό από τη διαμαρτυρία της Κυριακής, η οποία στιγματίστηκε από περιστατικά βίας. Ωστόσο, η αστυνομία είπε ότι δεν προχώρησε σε συλλήψεις επειδή «δεν υπήρξε σοβαρή αναταραχή». Οι διαδηλώσεις κατά των μεταναστών τα τελευταίας εβδομάδας έρχονται να προστεθούν σε ένα κύμα αντιδράσεων κατά μεταναστευτικών ροών προς τη Χιλή, αλλά και άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής, που είχε ξεκινήσει από το περασμένο φθινόπωρο και εντείνεται.
Η Χιλή, μια από τις πλουσιότερες χώρες της Νότιας Αμερικής, υπήρξε προορισμός επιλογής για πολλούς Βενεζουελάνους, παρά τους περιορισμούς της πανδημίας τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, υπάρχουν αυξανόμενες εντάσεις σχετικά με τον έλεγχο των συνόρων στη χώρα. Ειδικότερα, τα τελευταία χρόνια, το Iquique της Χιλής κατακλύζεται από τη μαζική άφιξη μεταναστών μέσω των συνόρων της ερήμου με τη Βολιβία, όπου εκατοντάδες άνθρωποι περνούν καθημερινά χωρίς κανέναν έλεγχο. Ο εισαγγελέας της Tarapacá (περιοχή στη Χιλή), Raúl Arancibia, προειδοποίησε σε μια έκθεση αυτήν την εβδομάδα για την εμφάνιση εξαιρετικά βίαιων εγκληματικών συμμοριών. Σύμφωνα με την έκθεση, οι ανθρωποκτονίες στην περιοχή αυξήθηκαν κατά 183% τον τελευταίο χρόνο, σε σημείο να καταγράφεται μία κάθε 48 ώρες. Η διακίνηση ναρκωτικών αυξήθηκε κατά 42%, η διακίνηση μεταναστών αυξήθηκε κατά 501% και η κατοχή αιχμηρών όπλων επίσης αυξήθηκε κατά 124%, σύμφωνα με την έκθεση της εισαγγελίας. Οι περισσότεροι από τους μετανάστες που φτάνουν είναι Βενεζουελάνοι, αλλά και Κολομβιανοί, Αϊτινοί, Βολιβιανοί και Περουβιανοί.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, περισσότεροι από 6 εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες έχουν εγκαταλείψει τη Βενεζουέλα ως αποτέλεσμα της πολιτικής αναταραχής, της κοινωνικοοικονομικής αστάθειας και της συνεχιζόμενης ανθρωπιστικής κρίσης. Δεκαεπτά χώρες φιλοξενούν περίπου το 80% των Βενεζουελανών (περίπου 5 εκατομμύρια) σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική – πυροδοτώντας τη μεγαλύτερη κρίση εξωτερικού εκτοπισμού στην πρόσφατη ιστορία της Λατινικής Αμερικής. Χιλιάδες Βενεζουελάνοι διασχίζουν διάφορες χώρες της Νότιας Αμερικής με τα πόδια. Πολλοί φεύγουν χωρίς να γνωρίζουν τον τελικό προορισμό τους. Πρόσφυγες και μετανάστες που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη Βενεζουέλα χρησιμοποιούν διάφορες διαδρομές για να φτάσουν στον προορισμό τους, μεταξύ άλλων από ξηρά, αεροπλάνο και θαλάσσια, βάζοντας μερικές φορές τη ζωή τους σε κίνδυνο.
Πολλοί φεύγουν χωρίς έγγραφα για να περάσουν τα σύνορα. Αντιμετωπίζουν μεγάλους κινδύνους στα χέρια των λαθρεμπόρων και των διακινητών. Στο πλαίσιο αυτό, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης, έχουν ξεκινήσει, από τον περασμένο Δεκέμβριο, μια προσπάθεια ενίσχυσης της παρουσίας τους, με μία κοινή έκκληση για 1,79 δισεκατομμύρια δολάρια, για τη χρηματοδότηση ενός περιφερειακού σχεδίου για την υποστήριξη των αυξανόμενων αναγκών των προσφύγων και μεταναστών από τη Βενεζουέλα και τις κοινότητες υποδοχής τους, σε 17 χώρες στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.
Ο νέος μεταναστευτικός νόμος στη Χιλή
Τον Απρίλιο του 2021, ο Πρόεδρος της Χιλής, Sebastián Piñera, υπέγραψε έναν νέο μεταναστευτικό νόμο που επιταχύνει τις απελάσεις και καθιστά πιο δύσκολο για τους μετανάστες να προσαρμόσουν το καθεστώς τους. Ο νέος μεταναστευτικός νόμος της Χιλής (Ley 21325 / ley de Migración y Extranjería), ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 20 Απριλίου 2021, αποτελεί νέα απειλή για τους πρόσφατους μετανάστες που εισήλθαν από παράτυπα μονοπάτια. Η νέα νομοθεσία προσφέρει τη δυνατότητα νομιμοποίησης του μεταναστευτικού καθεστώτος, αλλά μόνο σε όσους εισήλθαν στη Χιλή μέσω εξουσιοδοτημένων σημείων ελέγχου πριν από τις 18 Μαρτίου 2020, όταν η κυβέρνηση της Χιλής έκλεισε για πρώτη φορά τα σύνορά της ως απάντηση στην πανδημία COVID-19. Όσοι εισήλθαν χωρίς άδεια έχουν προθεσμία 180 ημερών για να εγκαταλείψουν τη χώρα, διαφορετικά θα μπορούσαν να συλληφθούν και να απελαθούν. Σύμφωνα με τον νέο νόμο, οι αρχές της Χιλής δεν χρειάζεται να υποβάλουν ποινική μήνυση κατά αλλοδαπού υπηκόου για να τους απελάσουν. Όποιος μπήκε χωρίς έλεγχο μπορεί να απελαθεί μαζικά – χωρίς επανεξέταση της υπόθεσής του ή έλεγχο ασύλου.
Στον αντίποδα, ο Guillermo Silva, Πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Χιλής, δήλωσε ότι οι διατάξεις απέλασης του νόμου 21325 «απαγορεύονται από το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικά και από το άρθρο 22.1 της Διεθνούς Σύμβασης για την Προστασία των Δικαιωμάτων όλων των Μεταναστών Εργαζομένων και των Μελών των Οικογενειών τους». Ο νέος νόμος της Χιλής αντιβαίνει επίσης σε άλλες διεθνείς συμφωνίες, όπως η Αμερικανική Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα «Σύμφωνο του Σαν Χοσέ, Κόστα Ρίκα» (B-32) και τη Διακήρυξη της Καρθαγένης για τους Πρόσφυγες.
Εν κατακλείδι, παρά τους περιορισμούς της πανδημίας τα τελευταία χρόνια, πολλοί μετανάστες από τη Βενεζουέλα και αλλού συνέχισαν να προσπαθούν να φτάσουν στη Χιλή, μια από τις πλουσιότερες χώρες της περιοχής, η οποία συγκλονίζεται τα τελευταία χρόνια από διαμαρτυρίες για την εδραιωμένη ανισότητα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι το ζήτημα των μεταναστευτικών ροών προς τη Χιλή, αλλά και γενικά τη Λατινική Αμερική, θα παραμείνει για αρκετό καιρό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- $1.79 billion needed to help Venezuelan refugees and migrants, UN News, διαθέσιμο εδώ
- A New Migration Law in Chile Threatens Venezuelans Seeking Protection, CMS, διαθέσιμο εδώ
- US begins quietly flying Venezuelan migrants to Colombia under controversial border policy, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Anti-immigration protestors destroy Venezuelan migrants’ belongings over rising crime in Chile, Africa News, διαθέσιμο εδώ
- Chileans protest against Venezuelan migrants, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- Venezuelan Refugee And Migrant Crisis, ΙΟΜ, διαθέσιμο εδώ
