Του Παναγιώτη Γεραμάνη,
Η ποινική συνδιαλλαγή θεσπίστηκε, για πρώτη φορά στη χώρα μας, με το νόμο 3904/2010, στο άρθρο 308 Β του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ΚΠΔ). Παρά το γεγονός ότι ο θεσμός αυτός αντιμετωπίστηκε, αρχικά, με επιφύλαξη, στον νέο ΚΠΔ του 2019 διατηρήθηκε και κρίθηκε απολύτως αναγκαίος. Μαζί με αυτόν, εισήχθη στην ελληνική έννομη τάξη και η, αγγλοσαξονικής προέλευσης, δυνατότητα της «ποινικής διαπραγμάτευσης», ως τρόπου περάτωσης μιας ανάκρισης. Τα δύο αυτά μέσα είναι αρκετά συνηθισμένα στις χώρες του “common law”, με βασικότερα παραδείγματα τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Βρετανία.
Η «ποινική συνδιαλλαγή» εφαρμόζεται στα κακουργήματα με «οικονομικό περιεχόμενο», όπως είναι η πλαστογραφία και η ψευδής βεβαίωση, όταν γίνονται με σκοπό την αποκόμιση παράνομου περιουσιακού οφέλους, απάτη, εκβιασμό, κλοπή και υπεξαίρεση, εφόσον ο δράστης δεν έχει ασκήσει βία κατά του θύματος. Στο πεδίο αυτό υπάγονται και η νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και τα εγκλήματα του τελωνειακού κώδικα και της φοροδιαφυγής. Από την άλλη, η «ποινική διαπραγμάτευση» αφορά όλα τα εγκλήματα που διώκονται αυτεπάγγελτα, εκτός από την τρομοκρατία, τα στρεφόμενα κατά της γενετήσιας ελευθερίας (και η οικονομική εκμετάλλευση αυτής) και τα όσα επισύρουν ισόβια κάθειρξη. Χρήση της μπορούν να κάνουν όλοι οι κατηγορούμενοι που διώκονται για αυτά.
Η «συνδιαλλαγή», σχετιζόμενη με εγκλήματα που βλάπτουν την περιουσία και ιδιοκτησία κάποιου, έχει ως περιεχόμενο την απόδοση του ιδιοποιημένου πράγματος και την αποκατάσταση της οικονομικής ζημιάς του θύματος και των συνεπειών που προκλήθηκαν από το έγκλημα (χωρίς να μας απασχολεί, εδώ, η ηθική βλάβη). Αποτελεί αίτημα του κατηγορουμένου που υποβάλλεται μέχρι την τυπική περάτωση της ανάκρισης. Ο Εισαγγελέας καλεί κατηγορούμενο και παθόντα και τάσσει προθεσμία 15 ημερών, για τη σύνταξη πρακτικού συνδιαλλαγής, που μπορεί να παραταθεί για άλλες τόσες μέρες, με το οποίο βεβαιώνεται η απόδοση του πράγματος ή η εντελής ικανοποίηση της ζημίας που αναφέρεται στην κατηγορία. Αν δεν επιτευχθεί η συνδιαλλαγή, η αίτηση θεωρείται μηδέποτε υποβληθείσα και καταστρέφεται.
Η αίτηση για συνδιαλλαγή μπορεί να υποβληθεί και μετά την περάτωση της ανάκρισης και την έκδοση παραπεμπτικού, στο ακροατήριο βουλεύματος από το δικαστικό συμβούλιο, οπότε, πλέον, αρμόδιο γίνεται το δικαστήριο που δικάζει, το οποίο διακόπτει τη συζήτηση και τάσσει προθεσμία 15 ημερών για τη σύνταξη του πρακτικού συνδιαλλαγής.
Η «ποινική διαπραγμάτευση» ζητείται εγγράφως, από τον κατηγορούμενο ή μέσω του συνηγόρου του, μέχρι την τυπική περαίωση της κύριας ανάκρισης, ή της προανάκρισης, ή ακόμα και στο ακροατήριο. Αφορά στην “ανταλλαγή” της ομολογίας της ενοχής του κατηγορουμένου με την επιβολή μειωμένης ποινής, λαμβάνει δε χώρα μεταξύ του συνηγόρου του κατηγορουμένου και του Εισαγγελέα, ο οποίος και θα κρίνει αν η υπόθεση είναι δεκτική διαπραγμάτευσης (συνθήκες τέλεσης της πράξης, προσωπικότητα του κατηγορουμένου, αποκατάσταση της ζημίας του παθόντος κλπ.). Το θύμα, σε αυτή την διαδικασία, δεν έχει καμιά συμμετοχή. Δεν υφίσταται στη διαπραγμάτευση η προθεσμία των 15 ημερών (ή άλλη προθεσμία), που προβλέπεται για την υπογραφή της συμφωνίας συνδιαλλαγής. Αν ο κατηγορούμενος συμφωνήσει με τον Εισαγγελέα για την ποινή, συντάσσεται πρακτικό διαπραγμάτευσης, στο οποίο περιέχεται η ομολογία και η συμφωνηθείσα ποινή, κατά τα προβλεπόμενα στο άρθρο 303 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
Σε πέντε μέρες, από τη σύνταξη του πρακτικού, η υπόθεση εισάγεται στο ακροατήριο, με υποχρεωτική την παράσταση δικηγόρου. Το Δικαστήριο κηρύσσει ένοχο τον κατηγορούμενο και επιβάλλει ποινή, η οποία δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη της συμφωνηθείσας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διμέλλη Μαρία & Συνεργάτες/Δικηγορικό γραφείο, επίσημος ιστότοπος, διαθέσιμος εδώ
- “Τι είναι η Ποινική Διαπραγμάτευση”, διαθέσιμο εδώ
- Ποινική Διαπραγμάτευση: Ο θεσμός που η ομολογία ενοχής «ανταλλάσσεται» με μειωμένη ποινή, διαθέσιμο εδώ
- Νικόλαος Κ. Ανδρουλάκης, Θεμελιώδεις Έννοιες της Ποινικής Δίκης, 5η εκδ, Π.Ν. Σάκκουλας, Αθήνα 2020
- Αργύριος Καρράς, Ποινικό Δικονομικό Δίκαιο, 6η εκδ, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2019
