Της Νικολέττας Παπαθανασίου,
Οι πραγματικοί λάτρεις της συγκλονιστικής σειράς-ντοκιμαντέρ, Deadly Women, αναμφίβολα θα έχουν παρατηρήσει, πως ένα από τα πιο αγαπημένα φονικά όπλα των γυναικών αυτών έχει αποτελέσει το αρσενικό. «Ο βασιλιάς των δηλητηρίων», όπως αποκαλείται, έχει αξιοποιηθεί κατά κόρον στον διάβα της ιστορίας, κυρίως από φιλόδοξους γόνους πλούσιων οικογενειών που είχαν βλέψεις για τη μοναρχία, αλλά και από μια πληθώρα γυναικών που είχαν εγκλωβιστεί σε δυστυχισμένους γάμους. Το αρσενικό συνιστά ένα χημικό στοιχείο που συγκαταλέγεται στα βαρέα μέταλλα και επιφέρει πλείστες συνέπειες, τόσο για τον άνθρωπο όσο και για το περιβάλλον. Βαρέα ονομάζονται τα μέταλλα που έχουν υψηλό ατομικό βάρος και τουλάχιστον, 5 φορές μεγαλύτερη πυκνότητα από το νερό. Στο συγκεκριμένο άρθρο θα πραγματευτούμε 5 από αυτά, τα οποία διακρίνονται για την ιδιαίτερα υψηλή τοξικότητά τους.
Αρσενικό (Arsenic – As)
Όπως προαναφέρθηκε, στο αρσενικό έχει αποδοθεί το προσωνύμιο «ο βασιλιάς των δηλητηρίων». Αξιοποιείται ως συστατικό στοιχείο στα εντομοκτόνα, μυκητοκτόνα, ζιζανιοκτόνα, καθώς και στα κεραμικά και την υαλουργία. Η δηλητηρίαση από αρσενικό μπορεί να λάβει χώρα μέσω της κατανάλωσης, της εισπνοής, καθώς και μέσω του φυσικού φραγμού του δέρματος. Χρήζει ιδιαίτερης μνείας, το γεγονός πως εκτιμάται ότι ο άνθρωπος προσλαμβάνει καθημερινά με τη διατροφή του περίπου 50μg αρσενικού. Στον ανθρώπινο οργανισμό, το αρσενικό αλληλεπιδρά με διάφορα σημαντικά ένζυμα, με τελικό αποτέλεσμα να παρεμποδίζονται πολλές λειτουργίες των κυττάρων μας, όπως η κυτταρική αναπνοή, καθώς και η επιμέλεια και η επιδιόρθωση του γενετικού μας υλικού. Ορισμένες επιδημιολογικές μελέτες, μάλιστα, υποστηρίζουν πως η επαναλαμβανόμενη έκθεσή μας σε αυτό συσχετίζεται με την καρκινογένεση.
Κάδμιο (Cadmium – Cd)
Το κάδμιο είναι ένα χημικό στοιχείο που ανευρίσκεται στον φλοιό της γης, σε μέτριες συγκεντρώσεις. Χρησιμοποιείται ευρέως στις βιομηχανίες παραγωγής χρωστικών ουσιών και μπαταριών, ενώ ορισμένα φαγητά, όπως οι πατάτες και τα λαχανικά, περιέχουν μικρές ποσότητές του. Ο άνθρωπος μπορεί να εκτεθεί στο κάδμιο, μέσω της εισπνοής του καπνού του τσιγάρου, καθώς και της διατροφικής κατανάλωσής του. Η οξεία δηλητηρίαση από κάδμιο επιφέρει συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, ναυτία, αίσθημα καύσους και απώλεια των αισθήσεων. Έχει αποδειχθεί πως διάφορες παθολογικές καταστάσεις, όπως το εμφύσημα, μπορούν να ανακύψουν από την επαναλαμβανόμενη έκθεση του οργανισμού μας σε αυτό, ενώ οι ισχυρισμοί για τη συσχέτισή του με την καρκινογένεση φαίνεται πως είναι ιδιαίτερα βάσιμοι.
Χρώμιο (Chromium – Cr)
Το χρώμιο αποτελεί φυσικό συστατικό στοιχείο του φλοιού της γης. Οι παρενέργειες της τοξικότητάς του εμφανίζονται όταν ο άνθρωπος εισπνέει μικρές ποσότητες της αέριας μορφής του, με συνέπεια να προκύπτει ερεθισμός της ρινικής κοιλότητας. Μάλιστα, ορισμένοι άνθρωποι παρουσιάζουν έναν υψηλότερο βαθμό ευαισθησίας στο χρώμιο, με αποτέλεσμα να υποφέρουν από συμπτώματα ομοιάζοντα αυτά των αλλεργικών αντιδράσεων, κατά την έκθεσή τους σε αυτό. Ο ισχυρισμός για τη συσχέτισή του με τον καρκίνο είναι διάτρητος.
Μόλυβδος (Lead – Pb)
Ο μόλυβδος συνιστά ένα από τα ιχνοστοιχεία του φλοιού της γης. Ωστόσο, όλο και μεγαλύτερες συγκεντρώσεις του ανευρίσκονται στο περιβάλλον, εξαιτίας της απελευθέρωσής του από ποικίλες βιομηχανίες. Το χημικό στοιχείο αυτό επηρεάζει πρωτίστως το νευρικό σύστημα. Οι πονοκέφαλοι, η απώλεια μνήμης, καθώς και η ευερεθιστότητα, είναι μερικά μόνο από τα συμπτώματα που υποδηλώνουν πιθανή δηλητηρίαση από μόλυβδο. Ιδιαίτερα ευάλωτοι είναι οι οργανισμοί των εγκύων γυναικών, καθώς ο μόλυβδος μπορεί με ευκολία να προσβάλλει το έμβρυο και να επιφέρει ποικίλες συγγενείς νευρολογικές διαταραχές σε αυτό.
Υδράργυρος (Mercury – Hg)
Ο υδράργυρος χρησιμοποιείται σε μια πληθώρα διεργασιών. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τη βιομηχανία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, τα πυρηνικά αντιδραστήρια και τα συντηρητικά φαρμακευτικών προϊόντων ως πηγές υδραργύρου. Οι άνθρωποι εκτίθενται σε αυτό το μέταλλο, κυρίως, μέσω του περιβάλλοντος και μέσω ορισμένων προληπτικών ιατρικών πράξεων. Ο υδράργυρος είναι ιδιαίτερα τοξικός για τον ανθρώπινο οργανισμό, διότι συμμετέχει στον σχηματισμό αντιδραστικών ριζών οξυγόνου, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη οξειδωτικού στρες στα κύτταρα.
Συμπερασματικά, καθίσταται εναργές πως η επαφή μας με τα βαρέα μέταλλα χρειάζεται να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ελαχιστοποιημένη, καθώς ο κίνδυνος οξείας δηλητηρίασής μας από αυτά παραμονεύει. Η επιστημονική κοινότητα διατείνεται πως ο βαθμός της δηλητηρίασης, όπως επίσης και οι συνέπειες που θα προκύψουν από αυτήν, εξαρτώνται από διάφορες συνιστώσες, λόγου χάρη την ηλικία, το φύλο, τους γενετικούς παράγοντες, αλλά και την προσληφθείσα δόση. Όσον αφορά τον συσχετισμό των βαρέων μετάλλων με την καρκινογένεση, πολλές υποθέσεις δύνανται να διατυπωθούν. Αναμφίβολα, απαιτείται η διενέργεια εκτενέστερων πειραματικών ερευνών, προκειμένου να συναχθούν τα απαραίτητα συμπεράσματα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- P. B Tchounwou, C. G Yedjou, A. K Patlolla, and D. J Sutton, Heavy Metals Toxicity and the Environment, EXS. 2012; 101: 133–164. Διαθέσιμο εδώ
