Της Αννίτας Ελισσαίου,
Παρ’ ολίγον πραξικόπημα έλαβε χώρα στη Γουινέα-Μπισσάου, κράτος της Δυτικής Αφρικής, όπου η κατάληψη της εξουσίας από τον στρατό φαίνεται να έχει μετατραπεί σε φαινόμενο τα τελευταία έτη. Μόλις δύο εβδομάδες μετά από την κατάλυση της κυβέρνησης από τις στρατιωτικές δυνάμεις στη Μπουρκίνα Φάσο, ένοπλοι επιτέθηκαν στο κυβερνητικό μέγαρο κατά τη διάρκεια υπουργικής σύσκεψης. Παρόντες ήταν ο Πρόεδρος της χώρας, Umaro Sissoco Embalo, ο Πρωθυπουργός Nuno Gomes Nabiam και άλλα μέλη του Υπουργικού Συμβουλίου.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα, οι πυροβολισμοί διήρκησαν για πέντε ώρες, προτού να ανακαταλάβουν οι δυνάμεις ασφαλείας τον έλεγχο του κτηρίου. Στους δρόμους επικράτησε πανικός, με οχήματα του στρατού να περιπολούν την περιοχή γύρω από τα κυβερνητικά κτίρια. Τέσσερις ύποπτοι και δύο μέλη των δυνάμεων ασφαλείας έχασαν τη ζωή τους, βάσει των δεδομένων που έχουν γίνει μέχρι στιγμής γνωστά. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Embalo ανακοίνωσε ότι η κατάσταση βρίσκεται πλέον υπό έλεγχο, με τη ζωή στην πρωτεύουσα Μπισσάου να επιστρέφει αργά και προσεκτικά στην κανονικότητα. Στην ίδια ανακοίνωση, ο Πρόεδρος ανέφερε ότι οι επιτιθέμενοι ήταν «καλά οργανωμένοι και προετοιμασμένοι», με απώτερο στόχο να τον δολοφονήσουν, το σχέδιό τους, όμως, ματαιώθηκε χάρη στο θάρρος και τη γενναιότητα των δυνάμεων ασφαλείας.
Η επίθεση, όπως ήταν φυσικό, τράβηξε αμέσως την προσοχή της διεθνούς κοινότητας. Η περιφέρεια της Δυτικής Αφρικής έχει γίνει πλέον διάσημη για τα απανωτά πραξικοπήματα που έχουν λάβει χώρα τα τελευταία δύο χρόνια. Το Μάλι, το Τσαντ, η Γουινέα, και τώρα η Μπουρκίνα Φάσο είναι οι χώρες που διοικούνται πλέον από στρατιωτικές κυβερνήσεις, προκαλώντας αναταραχές στην περιοχή. Η είδηση των περιστατικών βίας στη Γουινέα-Μπισσάου είχε ως αποτέλεσμα την ταχύτατη αντίδραση διεθνών οργανισμών και πολιτικών, που καταδίκασαν ευθύς αμέσως την απόπειρα πραξικοπήματος. Η Αφρικανική Ένωση και η Οικονομική Κοινότητα των Δυτικοαφρικανικών Κρατών (ECOWAS) εξέφρασαν τους προβληματισμούς τους για τις επιθέσεις, μέσα σε ένα κλονισμένο κλίμα για τη δημοκρατία στην Αφρική, και έκαναν λόγο για ευθύνη του στρατού για την επιστροφή στην ειρήνη και την προστασία του λαού και της κυβέρνησης. Σε ίδια μήκη κύματος κινήθηκε και η δήλωση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, Antonio Guterres. Ο Πρόεδρος της Πορτογαλίας, Marcelo Rebelo de Sousa, επέκρινε σφοδρά τη βία και την επίθεση στους δημοκρατικούς θεσμούς, και ζήτησε την άμεση επιστροφή στη συνταγματική τάξη.
Προς το παρόν, είναι άγνωστο ποιοι ακριβώς κρύβονται πίσω από την επίθεση στο κυβερνητικό μέγαρο. Η κυβέρνηση έχει διεξάγει έρευνες για τους υπόπτους, η ταυτότητα των οποίων παραμένει ακόμα ένα μυστήριο. Μερικοί μάρτυρες αναφέρουν ότι οι θύτες φορούσαν στρατιωτικές στολές, ενώ άλλοι κάνουν λόγο για άτομα σε πολιτικά ρούχα. Ο Πρόεδρος Embalo ισχυρίζεται ότι ο στρατός δεν εμπλέκεται στην απόπειρα πραξικοπήματος κι ότι πρόκειται για κάποια άλλη ομάδα. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι οι σχέσεις των ενόπλων δυνάμεων με την κυβέρνηση είναι τεταμένες τα τελευταία χρόνια. Ο στρατός έχει εκφράσει στο παρελθόν την αγανάκτησή του με τον χώρο της πολιτικής, εξαιτίας των ζητημάτων διαφθοράς αλλά και του τεράστιου προβλήματος του εμπορίου ναρκωτικών που επικρατεί στη χώρα. Πέρυσι μόλις, ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων είχε αναφέρει ότι ο στρατός σχεδίαζε να καταλάβει την εξουσία, όταν ο Πρόεδρος Embalo θα απουσίαζε από τη χώρα σε διπλωματικό ταξίδι. Τα σχέδια αυτά δεν ευδοκίμησαν ποτέ, εκτός κι αν οι πρόσφατες επιθέσεις σχετίζονται με αυτά…
Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Προέδρου, η επίθεση στο κυβερνητικό μέγαρο και η απόπειρα δολοφονίας του συνδέονται με αποφάσεις που έχει λάβει ο ίδιος για την καταπολέμηση της διαφθοράς και του ναρκεμπορίου. Η Γουινέα-Μπισσάου είναι μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, και «κουβαλάει» τεράστιο εξωτερικό χρέος. Βασίζεται πάρα πολύ στην οικονομική συνδρομή ξένων δυνάμεων και οργανισμών, αλλά λαμβάνει και μια «ώθηση» από τη διακίνηση ναρκωτικών. Η χώρα χρησιμοποιείται ως πέρασμα για την κοκαΐνη από τη Νότια Αμερική που μεταφέρεται στην Ευρώπη. Δωροδοκίες, αμέλειες και «στραβά μάτια» από τις τοπικές αρχές επιτρέπουν αυτές τις δραστηριότητες, με αποτέλεσμα η Γουινέα-Μπισσάου να θεωρείται το πρώτο ναρκο-κράτος της Αφρικής. Η καταπολέμηση του εμπορίου ναρκωτικών ήταν μία από τις βασικές υποσχέσεις του Προέδρου κατά την προεκλογική περίοδο, ωστόσο η παρουσία και δραστηριότητα των διακινητών παραμένει.
Από το τελευταίο πραξικόπημα που έλαβε χώρα το 2012, η Γουινέα-Μπισσάου έχει καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να ξαναβρεί τη σταθερότητα, όσο εύθραυστη κι αν είναι αυτή, και να σημειώσει κάποια πρόοδο σε ό,τι αφορά τους δημοκρατικούς θεσμούς. Ωστόσο, πολλά προβλήματα εξακολουθούν να ταλαιπωρούν τους πολίτες, και ο Embalo βρίσκεται υπό μεγάλη πίεση. Η διαφθορά που χαρακτηρίζει τους τομείς της πολιτικής και του δημοσίου, η υψηλή ανεργία και το χαμηλό βιοτικό επίπεδο κλονίζουν την εμπιστοσύνη του λαού, ειδικά της νεότερης γενιάς, η οποία δεν θέλει να εναποθέσει τις ελπίδες της για ένα καλύτερο μέλλον σε αυτήν την κυβέρνηση. Η απόπειρα πραξικοπήματος θα αποσταθεροποιήσει σίγουρα τη χώρα, προκαλώντας αναταραχές που η κυβέρνηση Embalo δύσκολα θα μπορέσει να διαχειριστεί.
Μπορεί η Γουινέα-Μπισσάου να κατάφερε να αποφύγει το «ζιζάνιο» των πραξικοπημάτων που φαίνεται να έχει μολύνει σαν ιός τις γειτονικές χώρες της Δυτικής Αφρικής, αλλά οι επιθέσεις πληγώνουν τη δημοκρατία, την ειρήνη και τη σταθερότητά της. Πρόκειται για μια απειλή που εξακολουθεί να παραμονεύει και η αντιμετώπισή της θα εξαρτηθεί από τη δύναμη των δημοκρατικών θεσμών της χώρας, αλλά και από την αποτελεσματική υποστήριξη διεθνών δρώντων για την προστασία των δημοκρατικών αρχών και πολιτικών ελευθεριών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Guinea-Bissau: coup attempt fails after gunfire in capital, DW, διαθέσιμο εδώ
- Guinea-Bissau’s ‘attempted coup’: what you need to know, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Guinea-Bissau launches major probe into failed coup, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Guinea-Bissau president: failed coup may have been linked to drug trade, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Coup contagion spreads in West Africa despite civilian support for democracy, Council on Foreign Relations, διαθέσιμο εδώ
