Του Δημήτρη Πέτικα,
Οι εξερευνήσεις που έχουν γίνει στο κόσμο διαχρονικά είναι πάρα πολλές, ενώ η διαρκής ανάγκη των κρατών να επεκταθούν σε περιοχές πέρα από τη βάση τους, να εδραιώσουν τη θέση τους και να επωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότερο, πολλές φορές άγγιζε ακόρεστα επίπεδα. Στη προκειμένη περίπτωση, θα περιγραφεί η ζωή και οι περιπέτειες του Bartolomeu Dias, όπως θα έχετε καταλάβει ήδη και από τον τίτλο, με τα στοιχεία του βίου του να αξίζουν ανάλυση και σχολιασμό. Εκείνος, γεννηθείς το 1450 στη Πορτογαλία, συνέπεσε με την εποχή των Ανακαλύψεων, που ξεκίνησε στην Ευρώπη τον 15ο αιώνα και συνεχίστηκε μέχρι και τον 18ο αιώνα, περιλαμβάνοντας τεράστιες εξερευνήσεις εκτός ευρωπαϊκών συνόρων, που σηματοδότησαν ολάκερη την ανάπτυξη και ισχυροποίηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού στο σύνολό του.
Στα 38 του χρόνια, το 1488, αναγνωρίστηκε ως ο πρώτος άνθρωπος από την ευρωπαϊκή ήπειρο που θα ανακάλυπτε το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας, ενός από τα δημοφιλέστερα ακρωτήρια σε παγκόσμια κλίμακα, εντοπισμένου στο νότιο τμήμα της Αφρικής. Όμως, πριν φτάσει σε αυτό το επίτευγμα, προηγήθηκαν μερικές άλλες ενέργειες, όπως η εξασφάλιση της εμπιστοσύνης του βασιλιά της Πορτογαλίας Ιωάννη Β΄, που θα του έδινε το ελεύθερο να οργανώσει το πολυπόθητο ταξίδι προς τις αφρικανικές ακτές.
Πλέον, θα μπορούσε να εστιάσει με μεγάλη προσοχή στην προετοιμασία του ταξιδιού αυτού, αναχωρώντας από το λιμάνι της Λισσαβόνας το 1487, παίρνοντας μαζί του δύο καραβέλες, τις São Cristóvão και São Pantaleão, καθώς και ένα πλοίο που θα φρόντιζε για τον ανεφοδιασμό των πληρωμάτων. Το ταξίδι αυτό διήρκεσε τρεις μήνες, σπάζοντας το ρεκόρ του νοτιότερου σημείου που είχε εξερευνήσει ποτέ κάποιος Πορτογάλος. Το ότι έφτασε στον αρχικό προορισμό του όμως, δεν θα σήμαινε αυτομάτως και το τέλος του ταξιδιού του. Εκεί, θα είχε να αντιμετωπίσει έναν ανυπέρβλητο παράγοντα, ονόματι φύση και καιρικά φαινόμενα, με άγριες καταιγίδες να τον αναγκάζουν να συνεχίσει τη πλεύση του ακόμα νοτιότερα, περνώντας, εν τέλει, χωρίς να έχει επίγνωση από το νοτιότερο άκρο της Αφρικής.
Επόμενή του κίνηση, ήταν να περιμένει το τέλος των ακραίων καιρικών φαινομένων και να πλεύσει ανατολικά ψάχνοντας για στεριά. Κάτι τέτοιο ποτέ δε συνέβη, και έτσι πήρε την απόφαση να οδηγηθεί στα βόρεια, εντοπίζοντας το σημερινό Mossel Bay και κατόπιν πάλι ανατολικά, το Algoa Bay, στο οποίο και τοποθέτησε τη σημαία της Πορτογαλίας, ή αλλιώς padrão, που σημαίνει η πορτογαλική κυριαρχία. Τελευταία του στάση, μέχρι να πάρει τον δρόμο της επιστροφής, ήταν ο ποταμός Groot Visrivier, ενώ μόνο όταν αυτή η επιστροφή συνέβη ο Bartolomeu κατάλαβε το ποια διαδρομή είχε πάρει τελικά. Την ανακάλυψή του αυτή, την ονόμασε Ακρωτήριο των Τρικυμιών ή Cabo Tormentoso, το τέλος όμως δεν είναι πάντα ωραίο σε όλες τις ιστορίες. Η Πορτογαλική κοινότητα δεν τον έκανε δεκτό ως ήρωα, που τόσο επιζητούσε.
Ο Dias δεν το έβαλε κάτω και επιχείρησε ξανά, να πάρει τον χαρακτηρισμό του ήρωα από τους συμπολίτες του. Πώς θα γινόταν αυτό; Μέσω ενός ταξιδιού στο πλευρό του επόμενου μεγάλου θαλασσοπόρου, του Vasco Da Gama, αρχικά το 1497 μέχρι το σημείο του Πράσινου Ακρωτηρίου, και στο δεύτερο ταξίδι του 1500 προς τις Ινδίες στο πλευρό του Pedro Alvares Cabral, εξερευνητή που ανακάλυψε τη Βραζιλία. Πλέον θα είχε ολοκληρώσει το σκοπό της ζωής του, το τέλος του όμως ήταν άδοξο, καθώς πνίγηκε σε ένα ναυάγιο στις ακτές του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας στις 29 Μαΐου 1500.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Livermore, V. Harold, Bartolomeu Dias, britannica.com. Διαθέσιμο εδώ
- Νάκος, Αργύρης, (2021), Βαρθολομαίος Ντίαζ, greatnavigators.com, Διαθέσιμο εδώ
