Της Σύλιας Δόσπρα,
Τις τελευταίες ημέρες, η διεθνής και ευρωπαϊκή σκηνή ταλανίζεται από την αναταραχή που επικρατεί στις σχέσεις ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία. Στα σύνορα Ρωσίας και Ουκρανίας, αυτή τη στιγμή, βρίσκονται πάνω από 100.000 ρωσικά στρατεύματα, ενώ οι τελευταίες πληροφορίες δείχνουν ότι, ταυτόχρονα, μεταφέρονται εκεί φιάλες αίματος και ιατρικός εξοπλισμός. Παρ’ όλα αυτά, ο Ρώσος πρόεδρος, Vladimir Putin, εξακολουθεί να αρνείται οποιαδήποτε πρόθεση της Ρωσίας να εισβάλει στη γειτονική χώρα, προκαλώντας, έτσι, σύγχυση τόσο στους συμμάχους του ΝΑΤΟ όσο και στα κράτη – μέλη της Ε.Ε., σχετικά με το ποια θα πρέπει να είναι η επόμενη τους κίνηση.
Με τις Η.Π.Α. να έχουν ήδη εδραιώσει τη θέση τους στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, καθιστώντας σαφές στη Μόσχα πως οποιαδήποτε δράση από πλευράς της θα λάβει και την αντίστοιχη αντίδραση από την Ουάσιγκτον, η Ε.Ε. φαίνεται ακόμα πιο αδύναμη να κατακτήσει μια ισχυρή παρουσία στις διπλωματικές διεργασίες και να διασφαλίσει, έτσι, ένα ενιαίο πλαίσιο ευρωπαϊκής ασφάλειας. Μια ενδεχόμενη ρωσική εισβολή στον ουκρανικό χώρο θα αποτελούσε μείζονος σημασίας απειλή για την ευρύτερη δομή της ευρωπαϊκής ασφαλείας και, την ίδια στιγμή, θα έθετε στο προσκήνιο μεμονωμένα ζητήματα εθνικής ασφάλειας των ευρωπαϊκών κρατών. Επομένως, κρίνεται πιο αναγκαίο από ποτέ η Ευρώπη να δράσει αποφασιστικά και να αναλάβει το ρόλο της ως παγκόσμιος παίκτης και συν-διαμορφωτής των εξελίξεων στα ζητήματα που αφορούν την προστασία της ίδιας της της ηπείρου.
Η Eυρωπαϊκή Ένωση, ανέκαθεν, προωθούσε το διάλογο και τη διπλωματία ως μέσο επίλυσης των διενέξεων μεταξύ των κρατών, έτσι και σε αυτή την περίπτωση φαίνεται απρόθυμη να χρησιμοποιήσει βία και προσπαθεί, με διπλωματικούς ελιγμούς και οικονομικές πιέσεις, να περισώσει την ολοένα και πιο απειλούμενη ευρωπαϊκή ασφάλεια. Η διπλωματία σε τέτοιες περιπτώσεις είναι, σίγουρα, αναγκαία. Είναι, όμως, η κίνηση-ματ που χρειάζεται η Ευρώπη στις δεδομένες συνθήκες, που θα μπορούσαμε να πούμε ότι θυμίζουν ψυχροπολεμικές περιόδους, για να αποτρέψει μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις που έχει αντιμετωπίσει τα τελευταία χρόνια;
Σίγουρα, μια πολιτική λύση της ρωσο-ουκρανικής κρίσης, στα πλαίσια συνεργασίας Ε.Ε. και ΗΠΑ, θα φάνταζε ουτοπία, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε την έκταση της απειλής και τις συνέπειες που θα μπορούσε αυτή να επιφέρει. Όπως, άλλωστε, δηλώνει και ο Ύπατος εκπρόσωπος της Ένωσης για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφαλείας Josep Borrell: «Από σήμερα ζούμε την πιο επικίνδυνη στιγμή μετά τον Ψυχρό πόλεμο». Η Ευρώπη, από τη μία πλευρά, συζητάει την επιβολή κυρώσεων σε περίπτωση ένοπλης επίθεσης της Ρωσίας, από την άλλη, όμως, φοβάται για αντίποινα στον τομέα των καυσίμων. Με το διχασμό, λοιπόν, να επικρατεί, μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών, λόγω της ενεργειακής τους εξάρτησης από τη Ρωσία και τους διπλωματικούς ελιγμούς της Ευρώπης να μην αποδίδουν καρπούς, η σκυτάλη για την έκβαση των γεγονότων βρίσκεται ξεκάθαρα στα χέρια της Ρωσίας και αυτή είναι που θα διαμορφώσει τα γεγονότα των επόμενων ημερών.
Ωστόσο, παρά την σταθερή παραμονή της Ε.Ε. στις αρχές της ειρήνης, της διπλωματίας και της «ήπιας» ισχύος, η Ένωση πρέπει να είναι έτοιμη να παρέμβει και να αντιδράσει, σε περίπτωση σύγκρουσης και, ακούσιας, κλιμάκωσης των γεγονότων. Όπως δήλωσε και ο πρόεδρος της Γαλλίας Emmanuel Macron, η Ευρώπη πρέπει να είναι ενωμένη στο ζήτημα των στρατιωτικών εξοπλισμών και για το λόγο αυτό, η Γαλλία δηλώνει έτοιμη να στείλει στρατεύματα στη Ρουμανία, με σκοπό να ενισχυθεί η στρατιωτική παρουσία του ΝΑΤΟ εκεί. Σε συνέχεια των δηλώσεων του, μάλιστα, πρότεινε την διεξαγωγή ξεχωριστών συνομιλιών μεταξύ Ε.Ε και Ρωσίας, ενώ, ταυτόχρονα, σε συνομιλία που είχε με τον Ρώσο Πρόεδρο συναίνεσαν στη διεξαγωγή τετραμερών συνομιλιών, στα πλαίσια του «σχήματος της Νορμανδίας», με σκοπό την αποκλιμάκωση της κατάστασης.
Η ρωσο-ουκρανική κρίση συνιστά τεράστιο εμπόδιο για τη διατήρηση της περιφερειακής σταθερότητας στην Ευρώπη και, συγχρόνως, για την πρόοδο της διαδικασίας ένταξης της Ουκρανίας στη δυτική σφαίρα επιρροής. Για το λόγο αυτό, η Ε.Ε καλείται να προσφέρει στην Ουκρανία την υποστήριξη της, έτσι ώστε αυτή, με τη σειρά της, να διασφαλίσει την κυριαρχία και την εδαφική της ακεραιότητα. Η Ε.Ε., άλλωστε, έχει καταδικάσει απερίφραστα τη σαφή παραβίαση της κυριαρχίας της Ουκρανίας από τη Ρωσία, ήδη από το 2014, και εξαιτίας αυτού είχε προβεί σε μία σειρά από δεσμεύσεις στη σύνοδο κορυφής μεταξύ Ε.Ε και Ουκρανίας, το 2021, τις οποίες τώρα καλείται να πραγματώσει. Ίσως με την πραγματοποίηση αυτών των δεσμεύσεων, μεταξύ των οποίων βρίσκεται η ενίσχυση συνεργασίας της ένωσης με την Ουκρανία στον τομέα της ΚΠΑΑ και η επέκταση των οικονομικών κυρώσεων μεταξύ της Ρωσίας, η Ε.Ε καταφέρει να παγιωθεί ως ενεργός παγκόσμιος παίκτης και να λάβει την κρίση ως σημείο εκκίνησης για την οικοδόμηση μιας ακόμη ισχυρότερης ΚΠΑΑ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Diplomacy—and Strategic Ambiguity—Can Avert a Crisis in Ukraine, Foreign Affairs, διαθέσιμο εδώ
- Ψυχροπολεμική παρτίδα «πόκερ» του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
- Ουκρανική κρίση: Τι διακυβεύεται για τη Ρωσία και τη Δύση, ΤΟ ΒΗΜΑ, διαθέσιμο εδώ
