Της Κωνσταντίνας Μουμτζή,
The “Shawshank redemption”, η ταινία του 1994, που με την αξία της κέρδισε την 1η θέση στην κατάταξη του IMDb με βαθμολογία 9.3. Η ταινία αυτή έχει βασιστεί σε βιβλίο (Rita Hayworth and the Shawshank Redemption) του Stephen King και το σενάριο έχει επιμεληθεί ο Frank Darabont. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι Tim Robbins και ο αγαπημένος Morgan Freeman. Τι έκανε αυτή την ταινία να ξεχωρίσει τόσο, όμως, ανάμεσα σε τόσες άλλες επιτυχίες;
Ας ξεκινήσουμε με το θέμα που πραγματεύεται η ταινία. Spoiler Alert. Πρόκειται για την εξιστόρηση της ζωής του Άντι Ντουφρέιν (Tim Robbins), ο οποίος είναι τραπεζίτης και καταδικάστηκε το 1947 για δύο δεκαετίες στη φυλακή Shawshank αδίκως. Άρχισε εκεί να αναπτύσσει μία φιλική σχέση με τον Ρεντ (Morgan Freeman) και σιγά σιγά έγιναν αχώριστοι μέσα στα πλαίσια της φυλακής. Η αφορμή για να αρχίσουν να έχουν σχέσεις ήταν το γεγονός ότι ο Ρεντ διακινούσε πράγματα μέσα στη φυλακή και ο Άντι τού ζήτησε να του φέρει μια αφίσα της Ρίτα Χέιγουορθ.
Παράλληλα, ο τελευταίος άρχισε να εργάζεται στον χώρο της βιβλιοθήκης και να διεκπεραιώνει κάποιες παράνομες δουλειές ξεπλύματος του διευθυντή της φυλακής για φορολογικά ζητήματα. Στον χώρο της βιβλιοθήκης συνεργαζόταν με τον Μπρουκς, έναν πολύ γλυκό παππού, ο οποίος ήταν φυλακισμένος για 50 χρόνια. Το 1954, αποφυλακίστηκε, αλλά λόγω του πολυετούς εγκλεισμού του δεν μπορεί να επανενταχθεί στην καθημερινότητα και έτσι αυτοκτονεί.
Το 1965, εισέρχεται στη φυλακή ο Τόμι Γουίλιαμς, με τον οποίον άρχισαν να συναναστρέφονται ο Άντι και ο Ρεντ και κάποια στιγμή ο Τόμι τούς αποκαλύπτει ότι ένας κρατούμενος σε προηγουμένη φυλακή που ήταν, ισχυρίστηκε πως διέπραξε τους φόνους για τους οποίους καταδικάστηκε ο Άντι. Όταν ο διευθυντής ενημερώνεται από τον Αντι για τις νέες αυτές πληροφορίες, τις απορρίπτει και τον στέλνει στην απομόνωση τη στιγμή που αναφέρει το ξέπλυμα χρημάτων και έπειτα βάζει κάποιον φύλακα να εκτελέσει τον Τόμι, με την πρόφαση ότι προσπάθησε να αποδράσει.
Ο Άντι, όταν έμαθε τι συνέβη, αρνήθηκε να συνεχίσει το ξέπλυμα, αλλά υποχώρησε, όταν ο διευθυντής τον απείλησε ότι θα καταστρέψει τη βιβλιοθήκη, καίγοντάς την, θα τον τοποθετήσει σε ένα κελί με χειρότερες συνθήκες και θα άρει την προστασία του από τους φύλακες. Μετά από δύο μήνες στην απομόνωση, ο Άντι εμφανίζεται αλλαγμένος και μοιράζεται με τον Ρεντ το μέρος των ονείρων του, που είναι το Ζιουατανέχο, ένα παραλιακό χωριό στο Μεξικό. Επίσης, ζητά μία υπόσχεση από τον Ρεντ, πως όταν αποφυλακιστεί, θα επισκεφτεί ένα συγκεκριμένο χωράφι, προκειμένου να βρει ένα πακέτο που ο Άντι θα έχει θάψει εκεί. Ο Ρεντ αρχίζει να ανησυχεί για την ψυχική κατάσταση του Άντι, ειδικά όταν μαθαίνει ότι προμηθεύτηκε ένα σκοινί μήκους δύο μέτρων.
Το επόμενο πρωί οι δεσμοφύλακες βρίσκουν άδειο το κελί του Άντι. Ο Ρεντ ανησύχησε ότι έχασε τον φίλο του. Όμως, πάνω στην αναζήτηση του Άντι ανακαλύπτουν πως τόσο καιρό έσκαβε ένα τούνελ με ένα σφυρί και το είχε κρύψει με τις αφίσες που είχε προμηθευτεί. Το πώς κατάφερε να δραπετεύσει και να συνεχίσει τη ζωή του δεν θα σας το αποκαλύψω όμως! Τελικά, ο Ρεντ αποφυλακίζεται και μετά από σκέψη πήγε να βρει το χωράφι που του είχε αναφέρει ο φίλος του, όπου και βρίσκει χρήματα και ένα γράμμα που του ζητάει να έρθει στο Ζιουατανέχο. Ο Ρεντ παραβιάζει την αναστολή του λόγω της αποφυλάκισης και περνάει τα σύνορα, παραδεχόμενος πως επιτέλους νιώθει ελπίδα, ενώ στο παρελθόν είχε πει στον Άντι ότι δεν πιστεύει στην ελπίδα πια. Στην τελευταία σκηνή βλέπουμε τους δύο φίλους να σμίγουν ξανά μετά από όλες αυτές τις περιπέτειες.
Όπως, ίσως, έγινε αντιληπτό, η δύναμη της σχέσης μεταξύ του Άντι και του Ρεντ είναι το στοιχείο που κλέβει την παράσταση. Μέσα από τις ζωές των δύο αυτών ανθρώπων μαθαίνει κανείς πολλά. Για τη ζωή, την αξία της ελευθερίας, αλλά και για την κρισιμότητα της έννοιας της ελπίδας. Και κυρίως για την έννοια της φιλίας και της υποστήριξης, του να νιώθεις ότι υπάρχει ένα άτομο στο πλευρό σου. Ακόμα και όταν είσαι φυλακισμένος, αυτό μπορεί να σε απελευθερώσει. Η έννοια της ελευθερίας και της ελπίδας, δύο έννοιες που είναι παρούσες σε ολόκληρη την ταινία, είναι από τις σημαντικότερες αξίες του ανθρώπου. Χάρη στη σκέψη της ελευθερίας είναι που παραμένουμε ζωντανοί.
”Fear can hold you prisoner. Hope can set you free”
Ένα άλλο σημαντικό θέμα που αναδύεται είναι η υποκρισία των οργάνων της τάξης. Ο διευθυντής αν και υποκρίνεται έναν θρησκευόμενο και ενάρετο άνθρωπο, ο οποίος βαδίζει πάντοτε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, εκμεταλλεύεται τους φυλακισμένους με οποιοδήποτε τρόπο μπορεί. Μάλιστα, δεν διστάζει να γίνει ως και δολοφόνος, όταν αισθάνεται ότι η θέση του απειλείται από έναν κρατούμενο.
Τέλος, αποτυπώνεται προφανώς και σε μεγάλη έκταση ο ιδρυματισμός με τις συνέπειές του. Αναφέρομαι βεβαίως στον Μπρουκς, ο οποίος δεν κατάφερε να επανενταχθεί στην κοινωνία και έβαλε τέλος στη ζωή του. Ένα απ’ τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας πρώην φυλακισμένος, όταν επανέλθει στο κοινωνικό πλαίσιο, αποτελεί ο στιγματισμός. Η κοινωνία δεν δίνει καινούριες ευκαιρίες σε ανθρώπους, οι οποίοι κάνουν προσπάθεια για μία νέα αρχή, εξαιτίας του άσχημου παρελθόντος τους.
Μέσα από την κινηματογραφική εξέλιξη της ιστορίας, οι ίδιοι οι πρωταγωνιστές, αλλά και εμείς οι θεατές ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλά, εσωτερικά ερωτήματα, διότι η ταινία έχει διαμορφωθεί με τέτοιο τρόπο, που η φυλακή αποτελεί μία μικρογραφία της κοινωνίας. Καλούμαστε να αναθεωρήσουμε πράγματα που σήμερα θεωρούμε δεδομένα και να συνειδητοποιήσουμε αυτά που πρέπει να έχουν την πρώτη θέση στη ζωή μας.
Ερωτήματα περί αλήθειας, ηθικής, εμπιστοσύνης, δικαίου, αλληλοκατανόησης και υποστήριξης. Με αξίες που όμοιές τους δεν υπάρχουν όπως η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελπίδα, η φιλία και ο αγώνας, που όσο δύσκολος κι αν είναι μπορεί να σε οδηγήσει στη λύτρωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- IMDb Top 250 Movies, imdb.com, διαθέσιμο εδώ.
- Τελευταία έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ, imdb.com, διαθέσιμο εδώ.
