Της Μαριλένας Παπαδημητροπούλου,
«Υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή», «Διακοπή καπνίσματος και αλκοολούχων ποτών», «Ξεκούραση και αποφυγή στρεσογόνων καταστάσεων»… Αυτές είναι μερικές από τις πιο κοινές φράσεις, που θα πει ένας γιατρός σε μια γυναίκα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ιδιαίτερα, σημαντικός παράγοντας για τη διατήρηση της υγείας του εμβρύου φαίνεται να είναι η διακοπή του αλκοόλ. Για ποιον λόγο, όμως, δίνεται αυτή η οδηγία; Ποια είναι η επίδρασή του στην υγεία του εμβρύου και τη μετέπειτα ζωή του;
Το εμβρυϊκό αλκοολικό σύνδρομο (fetal alcohol syndrome), όπως και ονομάζεται, είναι η κατάσταση που προκύπτει στο μωρό από την έκθεσή του σε ποσότητες αλκοόλ, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το αλκοόλ εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος της μητέρας και περνά στο αναπτυσσόμενο έμβρυο μέσω του πλακούντα. Εξαιτίας του αργού μεταβολισμού του εμβρύου, το αλκοόλ εντοπίζεται σε υψηλές συγκεντρώσεις στο αίμα του, με αποτέλεσμα να εμποδίζει την παροχή οξυγόνου και τη βέλτιστη διατροφή του.
Έτσι, η έκθεση στο αλκοόλ πριν τη γέννηση μπορεί να βλάψει τα κύτταρα του εγκεφάλου, του νωτιαίου μυελού, καθώς και την ανάπτυξη ιστών και οργάνων και να προκαλέσει μόνιμη εγκεφαλική -και όχι μόνο- βλάβη στο έμβρυο. Πολλές φορές, επίσης, μπορεί να οδηγήσει στην αποβολή του. Τα μωρά που επιβιώνουν μπορεί να μείνουν με προβλήματα διά βίου, καθώς τα ελαττώματα που προκαλούνται είναι ως επί το πλείστον μη αναστρέψιμα.
Τα σημεία και συμπτώματα που εμφανίζονται μπορεί να περιλαμβάνουν οποιονδήποτε συνδυασμό σωματικών ελαττωμάτων, πνευματικών ή γνωστικών αναπηριών και προβλήματα λειτουργίας και αντιμετώπισης της καθημερινής ζωής. Όσον αφορά τη σοβαρότητά τους, αυτή φαίνεται να ποικίλει, καθώς ορισμένα παιδιά εμφανίζουν συμπτώματα σε μεγαλύτερο βαθμό απ’ ό,τι κάποια άλλα. Αρχικά, υπάρχουν τα φυσικά ελαττώματα, τα οποία περιλαμβάνουν κυρίως γνωρίσματα της εξωτερικής εμφάνισης και της υγείας των οργάνων. Μικρά μάτια και μύτη, εξαιρετικά μικρό άνω χείλος, μικρή περιφέρεια κεφαλιού και μια λεία επιφάνεια δέρματος μεταξύ της μύτης και του άνω χείλους είναι αυτά που φαίνονται με την πρώτη ματιά. Παρατηρούνται, επίσης, παραμορφώσεις στις αρθρώσεις, στα άκρα και στα δάχτυλα, μικρό μέγεθος εγκεφάλου και αργή ανάπτυξη τόσο πριν όσο και μετά τη γέννηση. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται και τα καρδιακά, νεφρικά και οστικά προβλήματα, καθώς και οι δυσκολίες όρασης ή τα προβλήματα ακοής που πιθανώς να εμφανιστούν.
Στη δεύτερη κατηγορία, περιλαμβάνονται τα συμπτώματα από προβλήματα που μπορεί να έχει υποστεί ο εγκέφαλος και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Τα παιδιά εμφανίζονται με ταχέως μεταβαλλόμενες διαθέσεις, τρέμουλο ή υπερκινητικότητα, μαθησιακές δυσκολίες, νοητική υστέρηση, κακή ισορροπία και συντονισμό, κακή μνήμη και κακές ικανότητες κρίσης. Συχνά, φαίνεται να δυσκολεύονται και στην επίλυση προβλημάτων, στον εντοπισμό των συνεπειών των επιλογών και στην επεξεργασία πληροφοριών. Η τελευταία κατηγορία περιλαμβάνει τα κοινωνικά και συμπεριφορικά προβλήματα. Συμπεριλαμβάνονται οι δυσκολίες στη συνεννόηση, στην προσαρμογή, στον προγραμματισμό και στον έλεγχο της συμπεριφοράς και των παρορμήσεων αυτής. Ακόμη, εντοπίζονται προβλήματα κακής αντίληψης χρόνου και κακών κοινωνικών δεξιοτήτων.
Δυστυχώς, η βλάβη στον εγκέφαλο και τα όργανα του παιδιού δεν μπορεί να αντιστραφεί και διαρκεί μια ζωή. Ωστόσο, μια έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά. Μόλις διαγνωστεί η πάθηση, ένας επαγγελματίας υγείας μπορεί να αξιολογήσει τις ανάγκες του παιδιού και να προσφέρει κατάλληλες εκπαιδευτικές και συμπεριφορικές στρατηγικές για την κάλυψη των αναγκών αυτών. Είναι γεγονός πως τα παιδιά μπορούν να επωφεληθούν από υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης και ειδικής αγωγής στο σχολείο, μαθήματα που διδάσκουν κοινωνικές δεξιότητες, και τη λογοθεραπεία, την εργοθεραπεία και την φυσιοθεραπεία.
Παρόλα αυτά, ο καλύτερος τρόπος για την αποφυγή του συνδρόμου αυτού είναι η πρόληψη. Οι γυναίκες, λοιπόν, δεν πρέπει να πίνουν αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης τους. Εάν, όμως, μια γυναίκα έχει ήδη καταναλώσει αλκοόλ, δεν είναι ποτέ αργά να σταματήσει. Η ανάπτυξη του εγκεφάλου στο έμβρυο λαμβάνει χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, επομένως η διακοπή της κατανάλωσής του το συντομότερο δυνατό, είναι πάντα καλύτερη από το να μην σταματήσει καθόλου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Fetal alcohol syndrome, mayoclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Foetal alcohol syndrome, nhs.uk. Διαθέσιμο εδώ
- Fetal Alcohol Syndrome, kidshealth.org. Διαθέσιμο εδώ
- Fetal Alcohol Syndrome, my.clevelandclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Fetal Alcohol Spectrum Disorders (FASDs), cdc.gov. Διαθέσιμο εδώ
