Της Πέρσας Βλαχούτσικου,
«Περπατώντας επάνω σε τούτη τη γη, η καρδιά μας χαίρεται με […] την αλληλοδιάδοχη τούτη καταστροφή κι αποκατάσταση της ισορροπίας που είναι η περπατησιά. Χαίρεται το προχώρεμα του κορμιού επάνω απ’ την ανάγλυφη τούτη ταινία που είναι το έδαφος. Και το πνεύμα μας ευφραίνεται από τους άπειρους συνδυασμούς των τριών διαστάσεων του Χώρου. […] Ανεβαίνουμε, κατεβαίνουμε μαζί με το έδαφος, απάνω εις τα κυρτώματά του, τους γηλόφους, τα όρη ή βαθιά μέσα στις κοιλάδες. Χαιρόμαστε την επίπεδη έκταση της πεδιάδος, μετρούμε τη γη με τον κόπο του κορμιού μας. Το έρημο τούτο μονοπάτι είναι απείρως ανώτερο από τις λεωφόρους των μεγαλουπόλεων. Γιατί με την κάθε πτυχή του, με τις καμπές του, τις άπειρες εναλλαγές της προοπτικής του χώρου που παρουσιάζει, μας μαθαίνει τη θεία υπόσταση της ατομικότητας της υποταγμένης εις την αρμονία του Όλου». –Πικιώνης,Δ. Συναισθηματική Τοπογραφία.
Ο προσωπικός λόγος, όπως και το κείμενο, δεν ορίζεται από κανέναν πέρα από εκείνον που τα συντάσσει. Και εκείνος που είναι ικανός να δημιουργεί, διαγράφει μία επαναστατική πορεία στην καθημερινότητά του. Με γενική ματιά, επισημοποιείται μία ιστορία μέσα από κινήσεις και αλληλεπιδράσεις που επηρεάζει ένα μεγαλύτερο σύνολο. Η ιστορία του τόπου, λοιπόν, ξεκινά κάτω, στο έδαφος, με βήματα. Τα βήματα είναι ένας αριθμός ο οποίος δεν σχηματίζει κάποια σειρά. Δεν μπορούμε να τον μετρήσουμε επειδή η κάθε μονάδα του έχει ξεχωριστό χαρακτήρα. Έχει ύφος και προσλαμβάνει συνεχείς πληροφορίες. Η βοερή κίνηση των βημάτων συγκροτείται από αναρίθμητες ενικότητες.
Τα βήματα διαπλέκονται, υφαίνοντας τόπους. Από αυτή την άποψη, η πεζοπορική κινητικότητα του ατόμου σχηματίζει ένα πραγματικό σύστημα, η ύπαρξη του οποίου δίνει υπόσταση στην πόλη. Δημιουργείται ένα αστικό «κείμενο», μία μορφή, υλικότητα, μία διαρρύθμιση, μία τάξη, μέσα από τις ενέργειες και την ειδική διαχείριση του εδάφους. Η πεζοπορική ικανότητα ορίζει την ουσία του τόπου, υφαίνει το ανάγλυφο, την αρμονία και τις προοπτικές του εναντίον των υπόλοιπων περιπατητών. Αυτό συμβαίνει, διότι η ατομικότητα, ως χαρακτηριστικό, δεν έχει καμία «υλική λεκάνη υποδοχής». Δεν προσδιορίζεται τοπικά, απεναντίας, εκείνη χωρικοποιεί. Μοιάζει με ένα έρημο μονοπάτι το οποίο είναι απείρως ανώτερο από τις λεωφόρους των μεγαλουπόλεων. Κατέχει άπειρες εναλλαγές της προοπτικής του χώρου που παρουσιάζει και υποτάσσεται στην αρμονία του συνόλου. Υπό αυτή την έννοια, η ύπαρξη της ατομικότητας ίσως να μην έχει αρνητική χροιά όταν μας ωθεί να κρίνουμε τα χαρακτηριστικά μας, αλλά αντιθέτως να μας βοηθά στην αντίληψη του γύρω χώρου και στην αποτύπωσή του στη μνήμη.
Ο περιπατητής κινείται πάντα σε μία υπάρχουσα χωρική οργάνωση της πόλης, σε μία ανάγλυφη ταινία που περιέχει ποιότητες, χρώματα και σχήματα. Οι διαδρομές που πραγματοποιεί κάθε ανθρώπινη ψυχή μπορούν να περιγραφούν ως μνήμες, αναφορές σε χώρους, μορφές που διαρκώς μετατρέπονται. Οι διεργασίες για την ύπαρξη των διαδρομών μπορούν να μεταφερθούν σε χάρτες της πόλης, ώστε να μεταγραφούν τα ίχνη τους και οι τροχιές τους. Αυτές οι καμπύλες με την καλλιγραφία παραπέμπουν απλώς, σαν λέξεις, στην απουσία εκείνου που πέρασε. Το ενέργημα του περπατήματος είναι για το σύστημα του άστεως ότι είναι η εκφώνηση για τη γλώσσα. Θα μπορούσαμε να επεκτείνουμε την προβληματική αυτή στη σχέση που διατηρεί το ενέργημα του γραψίματος με το γραπτό ή πάλι να τη μεταθέσουμε στη σχέση της «πινελιάς» με τον εκτελούμενο πίνακα.
Αναλυτικότερα, το ανάγλυφο του επιπέδου και η χωρική οργάνωση της πόλης μπορεί να παρομοιαστεί με μία ταινία που διαδραματίζεται μπροστά στα μάτια μας, με εμάς πρωταγωνιστές. Αν δεν συμμετέχουμε σε αυτή την ταινία πώς θα μπορέσουμε να την αφηγηθούμε; Η αφήγηση που προκύπτει αφορά τη χαρά του κορμιού που περπατά στο έδαφος, τη χαρά του πνεύματος όταν αντικρίζει τους άπειρους συνδυασμούς των τριών διαστάσεων του χώρου, που αλλάζουν σύμφωνα με το προσωπικό βήμα. Η κάθε πτυχή, η κάθε γραμμή, η κάθε προοπτική του χώρου που παρουσιάζεται, μαθαίνει σε εμάς τη θεία υπόσταση της ατομικότητας, την ουσία, τη δημιουργία, το μυστήριο, την απεραντοσύνη. Αυτή τη δημιουργία συναντάμε και στη γλώσσα που μιλάμε. Σε εκείνη που υπακούει σε μία εκφώνηση, που μπορεί με τη δυναμική των λέξεων να εκφράσει όλες τις εκδοχές των συναισθημάτων μας.
Η πόλη αποτελεί, λοιπόν, το «κείμενο» το οποίο γράφεται ταυτόχρονα με την ανθρώπινη περιπατητική εμπειρία, την «ταινία» που δημιουργείται από την ανθρώπινη θύμηση, από τον κόπο του κορμιού που μετράει τη γη, την επίπεδη έκταση της πεδιάδος. Τελικά, ο κάθε δρόμος έχει τη δική «μας» ιστορία, το δικό μας βίωμα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πικιώνης Δ., Κείμενα, Κεφάλαιο: Συναισθηματική τοπογραφία, Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας.
- Μισέλ ντε Σερτώ, Επινοώντας την καθημερινή πρακτική- Η πολύτροπη τέχνη του πράττειν.
