Του Νικόλαου Τσελέντη,
Η φιλοξενία των Ολυμπιακών Αγώνων συνιστά ένα μεγαλεπήβολο εγχείρημα για το κράτος υποδοχής, καθώς η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη δημιουργεί τεράστιες προσδοκίες και άρα απαιτούνται οικονομικά αποθέματα που ελάχιστες δυνάμεις διαθέτουν. Ο «Κινεζικός Δράκος», όπως συχνά αποκαλείται η Κίνα, απέδειξε με τρόπο καταφανή τις υπερμεγέθεις ικανότητές του στον χώρο του θεάματος, αρχής γενομένης από το 2008 και τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, οι οποίοι κατέχουν ακόμη τα ηνία για την πιο πολυδάπανη αθλητική διοργάνωση. Και μάλιστα, έχοντας περάσει μόλις 13,5 χρόνια από εκείνο το γεγονός, το Πεκίνο θα αποτελέσει την οικοδέσποινα πόλη και των φετινών Χειμερινών Ολυμπιακών, η τελετή έναρξης των οποίων έχει δρομολογηθεί για τις 4 Φεβρουαρίου, προβάλλοντας την ισχύ του όσο ποτέ άλλοτε.
Το μεσοδιάστημα των δύο Ολυμπιακών Αγώνων
Είναι αλήθεια ότι ελάχιστοι ανέμεναν το μακρινό 2008 πως η Κίνα θα κατόρθωνε να παρουσιάσει ένα θέαμα τέτοιου βεληνεκούς, εντυπωσιάζοντας με την προετοιμασία της, αλλά και τη θέλησή της να κάνει το περιβόητο «coming out» στον σύγχρονο δυτικό κόσμο. Πολλοί προέβησαν τότε σε βαρύγδουπες ανακοινώσεις, ότι δηλαδή η πράξη της αυτή υποδήλωνε μία άνευ προηγουμένου εξωστρέφεια, που θα οδηγούσε σε ένα πιο φιλελεύθερο και δημοκρατικό πολίτευμα, αποτασσόμενο την ιδιάζουσα κληρονομιά του –τρόπον τινά– κομμουνιστικού μοντέλου διακυβέρνησης. Αντ’ αυτού, το Πεκίνο εκμεταλλεύτηκε μια σειρά εσωτερικών και διεθνών εξελίξεων και, εδραιώνοντας την κυριαρχία του στο πολιτικό γίγνεσθαι, μετετράπη σε φύσει αυταρχική ηγεμονία, ιδίως επί προεδρίας Xi Jinping.
Με την ολοκλήρωση των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2008, η Κίνα είχε ήδη μεταπηδήσει στη δεύτερη θέση των οικονομικά ισχυρότερων κρατών με όρους ΑΕΠ, ξεπερνώντας τη «Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου», την Ιαπωνία. Η οικονομική ανάπτυξη, σε σημείο να απειλεί την πρωτοκαθεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, σε συνδυασμό με την ετήσια αύξηση του πληθυσμού (σχεδόν 1,5 δισεκατομμύριο κατοίκους), προσέδωσαν στην Κίνα ένα τρομακτικό εκτόπισμα. Εκείνη, φυσικά, αντιλαμβανόμενη την καινούρια τάξη πραγμάτων, εστίασε σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας, ξοδεύοντας περισσότερα από 150 δισεκατομμύρια στις αμυντικές της δαπάνες (πίσω μόνο από τις Η.Π.Α. και τα 640 δισεκατομμύριά τους) και διατηρώντας ένα άξιο σεβασμού πυρηνικό οπλοστάσιο – περίπου 400 πυρηνικές κεφαλές, ικανές για μίνιμουμ ή πεπερασμένη αποτροπή. Με άλλα λόγια, ξεκίνησε ένα νέο διπολικό σύστημα, ένας «Ψυχρός Πόλεμος» του 21ου αιώνα.
Η παγίωση της Κίνας στο διεθνές οικοδόμημα επέτρεψε στον μονοκομματικό μηχανισμό της να επιβάλει τις πεποιθήσεις του στο εσωτερικό με οιοδήποτε κόστος, προκειμένου να μην τεθεί εν αμφιβόλω το εθνικό status quo. Ειδικότερα, ο Xi Jinping ουδέποτε δέχθηκε το καθεστώς της αυτόνομης διοικητικής περιοχής στο Χονγκ Κονγκ και την πολιτική της «μίας χώρας, δύο συστημάτων», ψηφίζοντας το νομοσχέδιο περί εθνικής ασφάλειας, με το οποίο το Κομμουνιστικό Κόμμα Κίνας (εφεξής ΚΚΚ) φίμωσε κάθε αντιπολιτευτική φωνή. Σε παρόμοιο μήκος κύματος κινήθηκε και στην περίπτωση της Ταϊβάν, διότι, ορώμενος την «υπόταξη» του νησιού στη Δύση και τη σύναψη σχέσεων με τις Η.Π.Α., ο Κινέζος Πρόεδρος προχώρησε σε επαναλαμβανόμενες εναέριες παραβιάσεις του εναέριου χώρου και σε γενικότερη στρατιωτικοποίηση του Ειρηνικού, υπερτονίζοντας ότι η Φορμόζα είναι αναπόσπαστο τμήμα της ηπειρωτικής Κίνας (One China Policy). Τέλος, τα ειδεχθή εγκλήματα του ΚΚΚ εις βάρος των Ουιγούρων –τουρκογενής εθνοτική ομάδα που κείται ως επί το πλείστον στην επαρχία της Xinjiang– πραγματοποιήθηκαν στο όνομα της «ομοιογένειας», με την αντιμετώπιση και τη μεταφορά τους σε μαζικά στρατόπεδα συγκέντρωσης να χαρακτηρίζεται από τον υπόλοιπο κόσμο ως γενοκτονία.
Η ανάθεση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στην Κίνα
Όταν η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή άρχισε να εξετάζει τις επιλογές της για την ανάθεση των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 2022, οι υποψήφιες χώρες ήταν μόλις έξι. Τέσσερις εξ αυτών προέρχονταν από τη Γηραιά Ήπειρο και φάνταζαν ως η ιδανικότερη λύση, λόγω των καιρικών συνθηκών και των φυσικών εγκαταστάσεων που έχουν. Ωστόσο, η Νορβηγία και η Σουηδία εγκατέλειψαν νωρίς την «κούρσα», εξαιτίας πολιτικών και οικονομικών προβλημάτων, ενώ η Ελβετία και η Γερμανία «άκουσαν» τους πολίτες τους, οι οποίοι ψήφισαν «όχι» στα δημοψηφίσματα. Διά της εις άτοπον απαγωγής, λοιπόν, η Κίνα και το Καζακστάν, δύο ασιατικά κράτη, αναμετρήθηκαν μέχρι τέλους, με την πρώτη να επικρατεί, λαμβάνοντας 44 ψήφους έναντι 40, το 2015. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη τελούνταν παραβιάσεις από την Κίνα εις βάρος κοινοτήτων, αλλά η ΔΟΕ γνωστοποίησε ότι από την Ολυμπιάδα του Παρισιού το 2024 θα πρέπει οι πόλεις που επιλέγονται να συμμορφώνονται με τις Κατευθυντήριες Αρχές του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα – ανακήρυξη δεόντως υποκριτική.
Πέραν της εθελοτυφλίας για τα αδικήματα που διαπράττονται σε κινεζικό έδαφος, η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή δεν υπήρξε αντικειμενική ούτε ως προς τις υποδομές της διοργανώτριας χώρας. Το Πεκίνο δε φημίζεται για τα χειμερινά του σπορ, αφού εκλείπουν τα απαραίτητα στάδια και οι πίστες, και οι Κινέζοι δεν προτιμούν τέτοιου είδους δραστηριότητες. Βέβαια, ο Xi Jinping έβαλε προσωπικό στοίχημα να πληρούνται οι προϋποθέσεις της ΔΟΕ, χρησιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό τις προϋπάρχουσες εγκαταστάσεις από την Ολυμπιάδα του 2008. Ενδεικτικά, στην εμβληματική «Φωλιά του Πουλιού» (Bird’s Nest), το Εθνικό Στάδιο του Πεκίνου, θα διεξαχθεί η τελετή έναρξης των αγώνων, το στάδιο κολύμβησης και καταδύσεων (Water Cube) μετονομάστηκε σε «Ice Cube» και το κέντρο του πινγκ-πονγκ θα φιλοξενήσει το καλλιτεχνικό πατινάζ. Όσον αφορά τις πίστες για σκι, η κυβέρνηση κατασκεύασε αγωγούς και δεξαμενές νερού για την κάλυψη των διαδρομών με χιόνι, αψηφώντας τις κατηγορίες για παρέμβαση στη φύση.
Οι αντιδράσεις και το διπλωματικό μποϊκοτάζ της Δύσης
Αναμφίβολα, η κινεζική προκλητικότητα έχει οξυνθεί την τελευταία διετία και πληθώρα οργανώσεων διαμαρτύρονται για τη διεξαγωγή των Χειμερινών Ολυμπιακών –μιας διοργάνωσης που προάγει την ευγενή άμιλλα, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την απαγόρευση των διακρίσεων– σε μία τόσο ανελεύθερη κρατική οντότητα. Οι πιέσεις των ακτιβιστών απέδωσαν θεωρητικά καρπούς, όταν οι χώρες της Δύσης, με πρωτεργάτριες τις Η.Π.Α., δήλωσαν την εφαρμογή ενός διπλωματικού μποϊκοτάζ για τους αγώνες, που εν τοις πράγμασι σημαίνει «μη αποστολή κυβερνητικών εκπροσώπων στο Πεκίνο». Η εν λόγω ενέργεια δε φαίνεται να προκαλεί κάποια ουσιώδη αλλαγή, εφόσον οι αθλητές όλων αυτών των κρατών θα συμμετάσχουν κανονικά στην Ολυμπιάδα, με αποτέλεσμα η κοινή γνώμη να αποκαλεί «υποκριτές» τους κυβερνώντες και να ζητά τη λήψη δριμέων μέτρων, όπως στην περίπτωση της Νοτίου Αφρικής υπό το καθεστώς απαρτχάιντ (αποκλεισμός της από το 1964 μέχρι το 1992 από τους αγώνες).
Μετρώντας αντίστροφα για την έναρξη των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου, καθίσταται σαφής η εμπλοκή της πολιτικής σε κάθε τομέα της ζωής, συμπεριλαμβανομένου του αθλητισμού. Όσο παραμένει ισχυρή η Κίνα, τόσο η διεθνής κοινότητα «κλείνει τα μάτια» μπροστά στα αποτρόπαια εγκλήματα και τα ημίμετρά της προξενούν κλαυσίγελο. Κατά τη δική μου άποψη, λοιπόν, η παρούσα κατάσταση αποτυπώνεται εύστοχα από τον George Orwell και τη ρήση του: ‘‘Sport is war minus the shooting’’ (= Ο αθλητισμός είναι πόλεμος χωρίς πυροβολισμούς).
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- China less worried about global criticism these Olympics, AP News, διαθέσιμο εδώ
- How much does the diplomatic boycott of Beijing 2022 matter?, BBC, διαθέσιμο εδώ
- China 2008 vs 2022: Richer, stronger, more confrontational, AP News, διαθέσιμο εδώ
- Beijing 2022 vs 2008: Two Olympics and two very different Chinas, BBC, διαθέσιμο εδώ
- The Diplomatic Boycott of the Beijing Winter Olympics, Explained, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- China’s Games: How Xi Jinping Is Staging the Olympics on His Terms, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
