Του Δημήτρη Πατσιαβά,
Η ημέρα αυτή έχει καθιερωθεί, από το 2006, ως Ευρωπαϊκή Ημέρα Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, γιορτάζεται όμως πλέον παγκοσμίως. Την 28η Ιανουαρίου του 1981, υπεγράφη η Σύμβαση 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης, αποτελώντας το πρώτο νομικά δεσμευτικό κείμενο διεθνούς δικαίου για την Προστασία του Ατόμου από την Αυτοματοποιημένη Επεξεργασία Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα.
Κάθε χρόνο διοργανώνονται διάφορες εκδηλώσεις ανά τον κόσμο, είτε από τις εθνικές Αρχές Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων, είτε από φορείς και ομάδες που λειτουργούν, με σκοπό την ευαισθητοποίηση των πολιτών για θέματα ιδιωτικότητας. Ο σκοπός του εορτασμού της ημέρας αυτής είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των πολιτών σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής τους ζωής και των προσωπικών δεδομένων και πληροφοριών που μοιράζονται.
Αν και πολλοί γνωρίσαμε καλύτερα την έννοια των προσωπικών δεδομένων μέσω της έκδοσης του ΕυρωπαΪκού Κανονισμού GDPR, τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα προστατεύονταν ήδη από το παρελθόν. Η τεχνολογική πρόοδος, όμως, και η ραγδαία χρήση του Διαδικτύου στην καθημερινή μας ζωή δημιούργησε την ανάγκη επικαιροποίησης των νομικά δεσμευτικών κανόνων περί ιδιωτικότητας, τον εμπλουτισμό των δικαιωμάτων των υποκειμένων των δεδομένων και την αυστηροποίηση των κυρώσεων κατά της παράνομης συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Τη λύση σε αυτά τα ζητήματα ήρθε να ρυθμίσει ο Κανονισμός GDPR, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή στις 25.05.2018, αποτελώντας ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο για όλα τα κράτη-μέλη της ΕυρωπαΪκής Ένωσης.
Τα προσωπικά δεδομένα που μοιραζόμαστε στο Διαδίκτυο ποικίλλουν. Από ένα ονοματεπώνυμο ή μία φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μέχρι στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών, πολιτικά φρονήματα, θρησκευτικές πεποιθήσεις και δεδομένα κίνησης, καθημερινά μοιραζόμαστε πολλά δεδομένα μας. Καθώς όμως, πλέον πολλές υπηρεσίες έχουν ψηφιοποιηθεί προς διευκόλυνσή μας και περνάμε αρκετό χρόνο στο Διαδίκτυο, είναι εξόχως σημαντικό να προσέχουμε ποιες πληροφορίες μας μοιραζόμαστε. Αν και η ψηφιοποίηση αυτή (ελέω και πανδημίας COVID-19) έχει βοηθήσει αρκετά, εντούτοις προκάλεσε και πολλά προβλήματα, καθώς έχουν αυξηθεί σημαντικά οι παραβιάσεις και οι υποκλοπές προσωπικών δεδομένων.
Βασικό στοιχείο για να χρησιμοποιήσει κάποιος νόμιμα τα δεδομένα μας, είναι η συγκατάθεσή μας, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 6 του GDPR. Συγκεκριμένα:
- Θα πρέπει η συγκατάθεση να δίνεται ελεύθερα, να μπορεί δηλαδή το υποκείμενο να έχει αληθινή και ελεύθερη επιλογή και να είναι σε θέση να αρνηθεί, χωρίς να ζημιωθεί.
- Θα πρέπει να δίνεται για συγκεκριμένο σκοπό επεξεργασίας και όχι γενικά ή αόριστα. Δεν αρκεί μία γενική συγκατάθεση.
- Ο υπεύθυνος επεξεργασίας θα πρέπει να παρέχει στον χρήστη όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την επεξεργασία των δεδομένων του σε απλή και κατανοητή γλώσσα.
- Η συμφωνία του υποκειμένου του δεδομένου πρέπει να δίνεται κατά τρόπο ρητό και σαφή, με δήλωση ή με σαφή θετική ενέργεια. Τα προσυμπληρωμένα τετραγωνίδια ή η σιωπή δεν συνεπάγονται νόμιμη συγκατάθεση.
- Η δήλωση συγκατάθεσης θα πρέπει να παρέχεται σε χρόνο προγενέστερο της επεξεργασίας.
Πρέπει λοιπόν, να διατηρούμε –όσο το δυνατόν– υπό έλεγχο τα προσωπικά μας δεδομένα, καθώς δε γνωρίζουμε που μπορεί αυτά να καταλήξουν. Πιθανότατα δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τον κίνδυνο παράνομης επεξεργασίας, ωστόσο οφείλουμε να γνωρίζουμε τα δικαιώματά μας και να πράττουμε, με σκοπό να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο παράνομης συλλογής και επεξεργασίας, δίνοντας και μοιράζοντας όσο το δυνατόν λιγότερα και μόνο τα απαραίτητα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα.
Προκειμένου να περιορίσουμε την παράνομη συλλογή και επεξεργασία προσωπικών μας δεδομένων μπορούμε:
- Να χρησιμοποιούμε ασφαλή και αξιόπιστα τείχη ασφαλείας (firewalls) και λογισμικά προστασίας από κακόβουλα προγράμματα (antivirus), καθώς και εικονικών ιδιωτικών δικτύων (VPN) για την κρυπτογράφηση των δεδομένων μας.
- Να χρησιμοποιούμε ισχυρότερους κωδικούς πρόσβασης και να τους αλλάζουμε σε τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ δεν πρέπει επίσης να χρησιμοποιούμε τον ίδιο κωδικό σε λογαριασμούς, καθώς αν εκτεθεί ο ένας, είναι πολύ πιθανό να προκληθεί μεγαλύτερη βλάβη.
- Να διαμορφώσουμε τις ρυθμίσεις απορρήτου στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook, Messenger, WhatsApp)
- Να χρησιμοποιούμε με προσοχή τα δημόσια δίκτυα Wi-Fi και να μην μοιραζόμαστε ευαίσθητες πληροφορίες όσο είμαστε συνδεδεμένοι σε αυτά, καθώς ο καθένας μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά.
- Να διαβάζουμε προσεκτικά τις πολιτικές προστασίας στις ιστοσελίδες που επισκεπτόμαστε κατά την περιήγησή μας, όπως για παράδειγμα τις πολιτικές εγκατάστασης cookies.
- Να δημιουργούμε αντίγραφα ασφαλείας είτε σε υπηρεσίες cloud με κρυπτογράφηση είτε σε εξωτερικά αποθηκευτικά μέσα, όπως usb sticks ή εξωτερικούς σκληρούς δίσκους.
- Να μην απαντάμε και να διαγράφουμε αμέσως σε μηνύματα (sms ή e-mails) που ζητούν πληροφορίες ή δείχνουν να προέρχονται από τραπεζικά ιδρύματα ή υπηρεσίες ηλεκτρονικών πληρωμών, καθώς πρόκειται για ηλεκτρονικές απάτες (phishing).
Είναι, λοιπόν, φυσικό ότι καθώς όλο και περισσότερα δεδομένα ψηφιοποιούνται συνεχώς κι εμείς οι ίδιοι κοινοποιούμε περισσότερα προσωπικά μας δεδομένα, αντίστοιχα αυξάνεται και ο κίνδυνος διαρροής και παράνομης επεξεργασίας των δεδομένων αυτών. Το απόρρητο των δεδομένων και η προστασία της ιδιωτικότητας αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των χρηστών και δη των ανήλικων παιδιών που πολλές φορές κοινοποιούν αφιλτράριστα δεδομένα τους, είναι επιτακτική. Στην Ελλάδα, η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (www.dpa.gr) είναι η ανεξάρτητη εποπτική αρχή για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και όποιος διαπιστώνει παραβίαση της ιδιωτικότητάς του και των δεδομένων του, μπορεί να απευθύνεται στην Αρχή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “28 Ιανουαρίου 2021: Ευρωπαϊκή Ημέρα Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων!”, διαθέσιμό εδώ
- “Ευρωπαϊκή Ημέρα Προστασίας Προσωπικών δεδομένων”, διαθέσιμο εδώ
- “Ευρωπαϊκή Ημέρα Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων – 28 Ιανουαρίου”, διαθέσιμο εδώ
