Tου Ιάσωνα Λαδέα,
Η περίπτωση της Τουρκίας, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, έχει προκαλέσει έναν έντονο προβληματισμό, καθώς και μία γενικότερη ανησυχία ως προς τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ως προς την ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ των γειτονικών χωρών που την περιβάλλουν. Το τελευταίο χρονικό διάστημα, η χώρα της Μέσης Ανατολής έχει απασχολήσει έντονα την ευρωπαϊκή επικαιρότητα, μετά τις οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετωπίζει αλλά και με τις προκλητικές, με βάση το θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), ενέργειές της. Με την έλευση του νέου έτους, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) καταδίκασε την Τουρκία για παραβίαση της ελευθερίας έκφρασης δύο κρατουμένων στις τουρκικές φυλακές, τον Δεκέμβρη του 2016.
Πιο συγκεκριμένα, ο πρόλογος της ιστορίας αυτής γράφεται το 2000, όταν δυνάμεις της τουρκικής χωροφυλακής εισέβαλαν σε αρκετές φυλακές της επικράτειας, σε μία επιχείρηση που έμεινε γνωστή ως «Επιστροφή στη Ζωή», με σκοπό να δώσουν οριστικό τέλος στις απεργίες πείνας, στις οποίες είχαν προχωρήσει κρατούμενοι της ακροαριστεράς. Το επίκεντρο των διαμαρτιών ήταν η δημιουργία σωφρονιστικών ιδρυμάτων με κελιά δυναμικότητας ενός έως τριών ατόμων, τα οποία θα αντικαθιστούσαν τους πολυπληθείς κοιτώνες που υπήρχαν εκείνη την περίοδο στα τουρκικά σωφρονιστικά ιδρύματα. Αρκετοί κρατούμενοι έχασαν τη ζωή τους, αλλά στον συνολικό απολογισμό των θανόντων προστέθηκαν και δύο χωροφύλακες. Σχεδόν δεκαεφτά, λοιπόν, χρόνια μετά, σε φυλακές της Αδριανούπολης, δύο κρατούμενοι διάβασαν, μαζί με άλλα γειτονικά κελιά, ποιήματα, τραγουδώντας παράλληλα ύμνους και άσματα, με σκοπό να τιμήσουν τους κρατούμενους που είχαν χάσει τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της απεργίας πείνας στις αρχές της δεκαετίας τους 2000. Η τουρκική φυλακή προέβη σε παραδειγματική τιμωρία των δύο κρατουμένων, απαγορεύοντας τους κάθε επικοινωνία, με την πρόφαση πως το να απαγγέλουν συνθήματα, άνευ λόγου, αποτελεί, σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, πειθαρχικό παράπτωμα.
Όπως ήδη έχει χαρακτηριστικά αναφερθεί, η χώρα της Τουρκίας έχει απασχολήσει έντονα την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Το τελευταίο αυτό συμβάν αποτελεί το πιο πρόσφατο αγκάθι στην εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, γεγονός που προσδίδει αρνητικό πρόσημο στον χαρακτήρα των σχέσεων μεταξύ της Τουρκίας και της Ε.Ε. Πριν από λίγους μήνες, η Ευρώπη αναγκάστηκε να παρέμβει στο μεταναστευτικό ζήτημα, καθώς η όμορη χώρα έστελνε μαζικά μετανάστες στα ελληνικά σύνορα, με αποτέλεσμα την άμεση παρέμβαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, το οποίο ανακοίνωσε πως δε γίνεται σε καμία περίπτωση δεκτή η εργαλειοποίηση των μεταναστών για την εξυπηρέτηση πολιτικών συμφερόντων. Η συμπεριφορά, επιπλέον, της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, συνδυαστικά με την πλήρη έλλειψη σεβασμού απέναντι στην UNCLOS, τη Σύμβαση για το Δίκαιο της θάλασσας, έφεραν στο προσκήνιο έναν γενικότερο αναβρασμό στο διοικητικό τραπέζι της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδιαίτερα, μετά το casus belli, ήτοι την απειλή πολέμου προς την Ελλάδα, αλλά και την προσταγή του Τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, προς την ίδια την Ε.Ε., να μην τολμήσει να επιβάλλει κυρώσεις στη χώρα, το τουρκικό κράτος αποτελεί ανοιχτή πληγή στο ζήτημα μιας υγιούς γειτνίασης και πιθανότατα ένα ανάχωμα στην πιθανή ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε.
Το ΕΔΔΑ δικαίωσε τους δύο κρατούμενους, έπειτα από περίπου πέντε έτη, καταδικάζοντας παράλληλα την Τουρκία για παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης των δύο αυτών κρατουμένων, η οποία θωρακίζεται μέσα από την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ανθρώπου, με βαρύνουσα σημασία στη σημερινή εποχή, ούσα παράλληλα ουσιαστικό θεμέλιο του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Καθίσταται, λοιπόν, φανερό πως η Τουρκία έχει δημιουργήσει, με τη στάση της, μία γενικότερη αναταραχή στην ευρωπαϊκή ζώνη, η οποία εντείνεται μέσα από τις ενέργειες της στην ατζέντα της εξωτερικής πολιτικής. Η παραβίαση της ελευθερίας της έκφρασης δύο κρατουμένων στις τουρκικές φυλακές αποτέλεσε μία μορφή καταπάτησης των δημοκρατικών αρχών και αναπόφευκτα οδήγησε στην άμεση εμπλοκή του ΕΔΔΑ, το οποίο έδρασε με γνώμονα την προστασία και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- ΕΔΔΑ: Καταδίκη της Τουρκίας για παραβίαση της ελευθερίας έκφρασης δύο κρατουμένων, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
