Της Νίκης Καραχάλιου,
Από παιδιά μεγαλώσαμε με ιστορίες ανθρώπων, ίσως να έγιναν και πρότυπό μας κάποτε, που δεν δίστασαν να δώσουν την ζωή τους για κάποιο ύψιστο ιδανικό, για μία αξία, οποιαδήποτε κι αν ήταν αυτή: Πατρίδα, αγάπη, άνθρωποι! Εξάλλου, η ανθρώπινη ιστορία και μυθολογία είναι γεμάτη με τέτοιους ήρωες, είτε είναι η Ιφιγένεια που θυσιάστηκε για το καλό των Αχαιών είτε η Ιουλιέτα για τον Ρωμαίο της είτε ο Λόρδος Βύρων για την Ελλάδα ή έστω η Μαρία Αντουανέτα για το παντεσπάνι! Και στον αιώνα μας, όμως, άνθρωποι έχουν χάσει την ζωή τους για κάτι που αγαπούν τόσο πολύ! Σύμφωνα με έρευνα, από το 2008 μέχρι και το 2021, πάνω από 400 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους, με πανομοιότυπο σχεδόν τρόπο, κυνηγώντας το όνειρό τους! Ποιο ήταν αυτό; Μία selfie στο πιο απίθανο, επικίνδυνο μέρος που θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος!
Η selfie, λοιπόν, – αυτοφωτογραφία εν ελληνιστί – είναι ο νέος φτερωτός Θεός των ημερών μας, που δεν διστάζει «να ρίξει τα βέλη του» στον οποιονδήποτε. Τα θύματά του – άνδρες, γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι – δείχνουν απόλυτα ευχαριστημένοι με το να απαθανατίζονται σε κάθε τους ευχάριστη και μόνο ευχάριστη στιγμή, ενώ «η ερωτική κορύφωση» επέρχεται με το «ανέβασμα» της φωτογραφίας στα social media και τα ‘’likes’’ – κατά προτίμηση να είναι μπόλικα! Ως εκ τούτου, παρατηρώντας το φαινόμενο ένα είναι το ερώτημα που προκύπτει: Γιατί ο άνθρωπος έχει αποκτήσει σχέση εξάρτησης με την κάμερά του;
Προηγουμένως ειπώθηκε πως «άνθρωποι έχουν χάσει την ζωή τους για κάτι που αγαπούν τόσο πολύ». Αλήθεια, ακόμα κι αν εξαιρέσουμε αυτούς τους 400 που έχασαν την ζωή τους για μία selfie, οι οποίοι ας υποθέσουμε ότι δεν επιδίωκαν τον θάνατό τους, όλοι εμείς, όμως, οι υπόλοιποι που «θυσιάζουμε» τις στιγμές, τις αναμνήσεις μας, τον χρόνο με τους ανθρώπους μας, που έχουμε καταδικάσει επί της ουσίας, τον εαυτό μας σε έναν καθημερινό «θάνατο», προς τιμήν ποιου βωμού πεθαίνουμε; Του βωμού της αγάπης για το κάλλος μας; Και ποιου κάλλους; Του εσωτερικού ή του εξωτερικού; Η ψυχολογία εδώ θα είχε δύο απαντήσεις να μας δώσει. Συγκεκριμένα, ναι είναι βέβαιο πως πολλοί από τους πιστούς οπαδούς των αυτοφωτογραφιών χαρακτηρίζονται για την ναρκισσιστική φύση τους, αυτήν την φύση που τους κάνει να λατρεύουν τους εαυτούς τους σαν Θεούς και ακολούθως να παρουσιάζονται σαν Θεοί!
Και δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο για έναν ναρκισσιστή από μία selfie, στην οποία επίκεντρο είναι μόνον αυτός κι έτσι κανείς δεν θα μπορέσει να του κλέψει την δόξα… και τα likes για να μην ξεχνιόμαστε! Εξού, λοιπόν, και οι φωτογραφίες νέων κοριτσιών με προκλητικές πόζες, υπέρλαμπρο μακιγιάζ και εντυπωσιακό ντύσιμο ή νέων αγοριών να επιδεικνύουν το γυμνασμένο σώμα τους. Και ανάλογα με το πως σχεδιάζει ο ναρκισσιστής να παρουσιάσει τον εαυτό του στον έξω κόσμο, «ανεβάζει» και την αντίστοιχη φωτογραφία. Για παράδειγμα, θέλει να δείξει ότι αδικήθηκε από τον καθηγητή του στην βαθμολογία; Selfie με τον ίδιο, σε κακή κατάσταση μέσα στην νύχτα, να διαβάζει. Θέλει να δείξει ότι ξεπέρασε τον/την πρώην σύντροφό του/της; Selfie με χαμόγελο που φτάνει ως τα αυτιά και κατά προτίμηση σε ταξιδάκι στο εξωτερικό… – ασχέτως με το αν διάβασε ή αν πέρασε καλά! Σε περίπτωση που ενδιαφέρεστε για περισσότερα παραδείγματα, ανατρέξατε στο instagram!
Δυστυχώς, η πικρή αλήθεια είναι ότι το συγκεκριμένο είδος φωτογραφιών «τροφοδοτεί» ακόμα περισσότερο αυτό το ανυπέρβλητο εγώ μας, κάνοντάς μας να πιστεύουμε ότι είμαστε το κέντρο του κόσμου! Και αυτό σίγουρα δεν δείχνει αγάπη, ούτε για εμάς, αλλά ούτε και για τους άλλους! Προσοχή, όμως, καθώς οι ισορροπίες είναι δύσκολο να κρατηθούν και το μέτρο ακόμα πιο δύσκολο να το πετύχουμε, να μην καταλήξουμε να βαδίζουμε στον δρόμο που «χάραξε» ο Νάρκισσος στο γνωστό μυθικό παραμύθι!
Βέβαια, πολλοί ψυχολόγοι εκτιμούν πως όταν κάποιος αυτοφωτογραφίζεται συχνά αυτό, όχι μόνο δεν δείχνει θαυμασμό για την εμφάνιση, αλλά αντιθέτως μπορεί και να συνιστά δείγμα χαμηλής αυτοεκτίμησης και συμπλέγματος κατωτερότητας, με τις selfie να αποτελούν για τους ανθρώπους αυτούς μία κραυγή για προσοχή. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι ιδιαίτερη αγάπη γι’ αυτές έχουν οι νέοι, οι οποίοι σαφώς δεν έχουν διαμορφώσει ακόμα την προσωπικότητα τους και επιζητούν την επιβεβαίωση για την εμφάνισή τους, ενώ το ίδιο συμβαίνει και με άτομα που έχουν δεχτεί την απόρριψη και ζουν στο περιθώριο.
Από την άλλη, κατά τα διδάγματα της κοινωνιολογίας, οι selfies και το «ποστάρισμά» τους στα social media είναι ενδεικτικό της εξαιρετικά μεγάλης ανάγκης του ανθρώπου να επικοινωνήσει, να εξωτερικεύσει αυτό που αισθάνεται, να συναναστραφεί και να δημιουργήσει μία συγκεκριμένη κοινωνική εικόνα. Η δε κοινωνική εικόνα πρέπει να είναι πάντοτε αρεστή, γι’ αυτό μεταβάλλεται κι αυτή ανάλογα με το πως μεταβάλλεται και η κοινωνία. Μπορεί, δηλαδή, παλαιότερα μία γυναίκα – καλή μητέρα να γίνονταν αυτομάτως αρεστή, στις μέρες μας, όμως, μία φωτογραφία κάποιας νεαρής με λεζάντα «Ευτυχισμένη την ημέρα της αποφοίτησής μου» είναι αυτή που θα την παρουσιάσει δυναμική και την θα κάνει θαυμαστή. Μικρή παρέμβαση! Φανταστείτε τι θα γινόταν αν υπήρχε επιλογή των ”dislikes”! Φαντάζομαι πως ακόμα και μία αρνητική κριτική της φωτογραφίας μας, θα ήταν αρκετή να μας βάλει σε σκέψεις για τον κοινωνικό μας εαυτό ή ακόμη και να μας οδηγήσει στην αυτοκτονία! Εξάλλου, κατά πολλούς, τα social media αποτελούν θα λέγαμε μία νέα μορφή κοινωνίας κι ίσως η προβολή της ζωής μας – αλλά πάντοτε της καλής ζωής μας – σ’ αυτά να είναι φυσική εξέλιξη. Αξιοσημείωτο είναι, μάλιστα, ότι αρχίζουν να ενσωματώνονται σ’ αυτή την «καινούργια» κοινωνική συνθήκη άτομα που δεν είχαν καταφέρει να ενταχθούν ομαλά στην «φυσική» κοινωνία, οπότε είναι απολύτως λογικό να επιδιώκουν να προβάλλονται περισσότερο.
Το φαινόμενο των selfies, ωστόσο, έφερε στο προσκήνιο κι ένα άλλο σπουδαίο ζήτημα: Αυτό της δύναμης της μάζας. Ειδικότερα, δεν είναι άγνωστο ότι οι περισσότεροι διάσημοι – και συνάμα πρότυπα των νέων – βλέπουν τις selfies ως ένα μέσο που θα αυξήσει την αναγνωσιμότητά τους και το εισόδημά τους, κάνοντάς τις τάση, μόδα κι εν τέλει ένα ‘’must’’ για τους χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Και η ιστορία πάει κάπως έτσι: Φωτογραφία η Kim Kardashian στο υπερπολυτελές αυτοκίνητό της; Φωτογραφία κι εγώ στο δικό μου, με μία «μικρή» διαφορά στην τιμή του αυτοκινήτου! Όλα, λοιπόν, για ένα πουκάμισο αδειανό, για μία selfie! Ακόμα κι αν αυτό σημαίνει ότι θα διακινδυνέψουμε την υγεία μας – ψυχική και σωματική.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Οι selfies του θανάτου – Πάνω από 350 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί από το 2008 προσπαθώντας να βγάλουν φωτογραφία, tanea.gr, διαθέσιμο εδώ
