Της Μαρίζας Σαμαλτάνου,
Τα τελευταία χρόνια, λόγω της κατάστασης που επικρατεί σε παγκόσμιο επίπεδο με το ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνoϊού, είναι ιδιαίτερα δύσκολο για όλους μας να ταξιδεύουμε. Ούσα ιδιαίτερα φιλότεχνη, προσπαθώ να συνδυάζω τα ταξίδια μου με επισκέψεις σε πολιτιστικούς χώρους, όπως μουσεία και γκαλερί. Φυσικά, μιλώντας για μουσεία, ένα από τα πρώτα που σου έρχονται αντικειμενικά στο μυαλό είναι αυτό του Λούβρου, λόγω της τεράστιας και ποικιλόμορφης συλλογής που διαθέτει.
Έτσι, όταν έμαθα ότι η Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου ανοίγει την έκθεση «Αναζητώντας την Αθανασία. Η τέχνη του πορτραίτου στις συλλογές του Λούβρου», έσπευσα να την ανακαλύψω ένα ηλιόλουστο πρωινό του Γενάρη.
Η προσωπογραφία ή πορτραίτο, είναι μία ιδιαίτερα σημαντική κατηγορία στην τέχνη. Το πορτραίτο αποσκοπεί να μνημονεύσει την εικόνα κάποιου, ώστε να τον γνωρίσουν και στο μέλλον. Μπορεί να γίνει με ζωγραφική, φωτογραφία, γλυπτική ή σχεδόν οποιοδήποτε άλλο μέσο. Επομένως, είναι ένας τρόπος το εικονιζόμενο άτομο να κατακτήσει υστεροφημία στο πέρασμα των αιώνων. Φυσικά, μέσα στο πορτραίτο είναι φανερή η ματιά του καλλιτέχνη, ενώ παράλληλα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν πηγή, για να κατανοήσουμε την εκάστοτε εποχή, τα ήθη και τα έθιμα, την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και το κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο.
Η έκθεση πραγματοποιείται στην αίθουσα «Αντώνιος Κομνηνός», μεγέθους δύο χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων, στο υπόγειο του μουσείου, καλύπτοντας περισσότερα από 3.000 χρόνια ιστορίας. Η συνεργασία της Εθνικής Πινακοθήκης με το Λούβρο φέρνει στην Αθήνα περίπου 100 εκθέματα, «έργα εξαιρετικής ποιότητας και διεθνούς ακτινοβολίας», όπως σχολίασε ο Κομ Φαμπρ, επιμελητής του μεγάλου γαλλικού μουσείου στο τμήμα ζωγραφικής.
Με αφετηρία τη βαθιά αρχαιότητα, και πιο συγκεκριμένα τα βασίλεια της Μέσης Ανατολής, αλλά και την Αίγυπτο, διασχίζει την ελληνορωμαϊκή περίοδο, που χαρακτηρίζεται από τα εμβληματικά πορτραίτα του Ομήρου, του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του Ρωμαίου αυτοκράτορα Τραϊανού, προκειμένου να ολοκληρωθεί με τα νεκρικά προσωπεία του Φαγιούμ. Στη συνέχεια, τα έργα συνδέονται με την περίοδο επικράτησης του Χριστιανισμού, όταν ο ιδεαλισμός υπερβαίνει και επικαλύπτει την προσωπικότητα του ατόμου, καθοδηγώντας μας στη θριαμβευτική ανάδυσή του ανθρώπινης μορφής στα χρόνια της Αναγέννησης. Επιβλητικότατη είναι, τέλος, η παρουσία του Μπαρόκ, όπου ο θεατής μπορεί να αντικρίσει συγκλονιστικά πορτραίτα βασιλέων και ευγενών σε προσωπικές και δημόσιες συναθροίσεις.
Μερικά από τα εκθέματα που ξεχωρίζουν αποτελούν ο πίνακας «Ο θάνατος του Μαρά» (1793) του διάσημου Γάλλου ζωγράφου Ζακ-Λουί Νταβίντ, ο οποίος αποτέλεσε ένα από τα πιο διάσημα έργα της περιόδου της Γαλλικής Επανάστασης και, όντας σχεδιασμένος με νεοκλασικό είδος και προπαγανδιστικό χαρακτήρα, απεικονίζει τον νεκρό Ζαν Πολ Μαρά λίγες στιγμές μετά τη δολοφονία του από την Σαρλότ Κορντέ, στο λουτρό του, το βράδυ της 13ης Ιουλίου 1793.
Παράλληλα, σημαντική προσθήκη είναι και ο πίνακας «Ο Βοναπάρτης στη γέφυρα του Αρκόλης» (1796), του επίσης Γάλλου ζωγράφου Αντουάν-Ζαν Γκρο. Στον πίνακα απεικονίζεται ο Ναπολέων θριαμβευτής, ένα έκθεμα το οποίο έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με αυτό της νεκρικής του μάσκας όπου αναδεικνύεται η αδυναμία, αλλά και η ανθρώπινη ταπεινή του φύση.
Τέλος, σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι από τη συλλογή δεν απουσιάζει καμία κοινωνική κατηγορία, καθώς αναπαριστά γυναίκες, παιδιά, οικογένειες, ενώ μερικά από τα σημαντικότερα ονόματα των καλλιτεχνών είναι αυτά των Μποτιτσέλι, Βερονέζε, Γκρέκο, Βελάσκεθ, Ρέμπραντ, Γκόγια, Ρέινολτς, Νταβίντ, Ένγκρ, Ντελακρουά κ.ά.
Συμπερασματικά, η συγκεκριμένη έκθεση ήταν ιδιαίτερα απολαυστική και τη συστήνω ανεπιφύλακτα σε όλους τους λάτρεις της τέχνης και κυρίως σε αυτούς που τους έχει λείψει το Λούβρο όσο και εμένα.
Πληροφορίες:
«Αναζητώντας την αθανασία. Η τέχνη του πορτραίτου στις συλλογές του Λούβρου»
Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου
Βασιλέως Κωνσταντίνου 50, Αθήνα
Διάρκεια έκθεσης: 29 Νοεμβρίου έως τις 28 Μαρτίου 2022
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή 10.00 – 18.00. Τετάρτη 10.00 – 21.00
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αναζητώντας την αθανασία – Η τέχνη του πορτρέτου στις συλλογές του Λούβρου, nationalgallery.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Πορτρέτα από το Λούβρο στην Εθνική Πινακοθήκη, athensvoice.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Ορισμός πορτραίτων Πορτρέτο στο άρθρο, el.eferrit.com, διαθέσιμο εδώ.
- Από το Λούβρο στην Εθνική Πινακοθήκη: Δοξάζοντας το ανθρώπινο πρόσωπο, kathimerini.com, διαθέσιμο εδώ.
