Της Μαρίας Σαρρή,
Η ιστορία της Mary Stuart συνεχίζει να εμπνέει, τόσο τους ιστορικούς όσο και τους διάφορους αναγνώστες μυθιστορημάτων εποχής ανά τον κόσμο. Μια πριγκίπισσα με κυριαρχικά δικαιώματα διαλέγει να πολεμήσει, μέχρι και την τελευταία της ανάσα, τόσο για τον θρόνο της Σκωτίας, όσο και για εκείνον της Αγγλίας, τον 16o αιώνα. Η δυσκολία έγκειται, τόσο στους εχθρούς τους οποίους θα πρέπει να αντιμετωπίσει όσο και στις προστριβές της με τον κλήρο και τους τοπικούς άρχοντες, οι οποίοι άλλοτε παίρνουν το μέρος της, συμμαχούν μαζί της και της προσφέρουν πολεμοφόδια και στρατό, ενώ άλλοτε εθελοτυφλούv, προκειμένου να διασφαλίσουν το δικό τους συμφέρον επιβίωσης.
Προκειμένου να καταλάβουμε τη σημασία των πράξεων της Stuart, θα πρέπει να παρουσιάσουμε το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, της οποίας είναι μέρος η διάδοχος, αλλά και τη δική της φιλόδοξη φύση. Οι σχέσεις Αγγλίας και Γαλλίας είναι τεταμένες, ενώ η Σκωτία ακολουθεί ωφελιμιστική πολιτική προκειμένου να αποκομίσει παροχές, από οποιαδήποτε ηγέτιδα δύναμη, μπορεί να της τις προσφέρει. Ταυτόχρονα, η θρησκευτική ταυτότητα της Αγγλίας αλλάζει από ρωμαιοκαθολική σε προτεσταντική, συνεπώς υπάρχουν ρεύματα και δυνάμεις πίεσης, οι οποίες επιθυμούν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη, με στόχο να καταφέρουν να κινήσουν τα νήματα της πολιτικής.
Ο πληθυσμός ζει υπό το καθεστώς του φόβου, που εμπνέουν οι πολιτικοί και θρησκευτικοί άρχοντες, συνεπώς αυτό τον καθιστά ευάλωτο και εύθραυστο. Για να ασκήσει κάποιος επιρροή σε αυτόν τον πληθυσμό, θα πρέπει, είτε να κερδίσει την εμπιστοσύνη του είτε να του επιβληθεί με στρατιωτικά μέσα. Την επιβολή τους στις φατρίες έχουν καταφέρει να κάνουν οι εκπρόσωποι της άρχουσας τάξης στη Σκωτία, οι οποίοι εφόσον έχουν πετύχει την εσωτερική εξισορρόπηση, περνούν στην εξωτερική. Σε αυτό ακριβώς το σημείο, το 1542 εμφανίζεται και η Mary Stuart, απόγονος του βασιλιά James V και νόμιμη κληρονόμος του θρόνου. O James, όμως, μία μόλις εβδομάδα μετά τη γέννηση της κόρης του, πεθαίνει, αφήνοντας σε εκείνη το περίπλοκο παιχνίδι των θρόνων, καταδικάζοντάς την να συμμετάσχει στη, γεμάτη πισώπλατα χτυπήματα, πολιτική σκηνή της Δυτικής Ευρώπης.
Στην άλλη πλευρά του συμπλέγματος νησιών, βρίσκεται η βασιλική οικογένεια του πασίγνωστου Henry VIII, η οποία προτείνει στον θρόνο της Σκωτίας τον προσυμφωνημένο γάμο της Stuart με τον πρίγκιπα Edward. Το γεγονός αυτό οφείλεται στον δεσμό εξ αίματος, που διαθέτει η Stuart με τον θρόνο της Αγγλίας. Δυστυχώς, όμως, η μοίρα της βρίσκεται ακόμα στα χέρια της μητέρας της, η οποία την στέλνει να ζήσει στη Γαλλία, με την οποία η Σκωτία διατηρεί πολύ καλές διπλωματικές σχέσεις. Τόσο η Γαλλία όσο και η Σκωτία ακολουθούν τα διδάγματα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, η οποία υπόσχεται στη Σκωτία νέα πρόσβαση σε γη. Ως αντίποινα, ο Henry οδηγεί τη Σκωτία στον πόλεμο του “Rough Wooing”.
Στη ζωή της Stuart υπάρχουν δύο γεγονότα τα οποία θα την κάνουν να πιστέψει στον εαυτό της, αλλά και τα οποία θα διαμορφώσουν την προσωπικότητα και τη φιλόδοξη φύση της. Αρχικά παντρεύεται τον Francis, γιο του Henry II, ο οποίος είχε διεκδικήσει τον αγγλικό θρόνο στο όνομα της ανιψιάς του, Mary Stuart. Μετά τον θάνατό του όμως, τον θρόνο κερδίζει ο Francis, κάνοντας τη Mary βασίλισσα της Γαλλίας. Δυστυχώς, η χαρά της είναι σύντομη, αφού ο Francis πεθαίνει τον Δεκέμβριο του 1560, μετατρέποντάς την σε χήρα, υποχρεωμένη να επιστρέψει στα πάτρια εδάφη της Σκωτίας.
Φτάνοντας στη Σκωτία το 1561, η Mary Queen of Scots, πλέον, έχει να αντιμετωπίσει μια τελείως διαφορετική ζωή, από αυτήν που είχε συνηθίσει στη Γαλλία, όμως για ακόμη μια φορά τα καταφέρνει. Στην απουσία της, η Σκωτία είχε ασπαστεί τον προτεσταντισμό, κάτι που την έκανε να γίνει ο αποδιοπομπαίος τράγος του Καλβινιστή John Κnox. Αυτό την έκανε να δείχνει ανοχή ανάμεσα στις δύο θρησκευτικές ιδεολογίες, καταφέρνοντας να περιορίσει τις διαμάχες. Ταυτόχρονα, πολλοί ευγενείς δέχτηκαν την πραγματοποίηση των ιδίων συμφερόντων τους από τον αγγλικό θρόνο, παρά την αέναη έχθρα τους, υποδαυλίζοντας έτσι την εικόνα της Stuart. Με ποικίλες πολιτικές περιορισμού αλλά και εκμεταλλευόμενη την εξωτερική της εμφάνιση, κατάφερε να επιβάλλει τη σταθερότητα.
Φτάνουμε όμως, ύστερα από καιρό, στο σημείο στο οποίο η Mary Stuart είναι παντρεμένη με τον Lord Darnley. Σκιαγραφώντας την πλήρως, παρατηρούμε μια μορφωμένη κοπέλα, η οποία μιλά τουλάχιστον τέσσερις γλώσσες, έχει εκπαιδευτεί με τα γαλλικά πρότυπα, γνωρίζει κυνήγι και ασχολείται με την ποίηση. Το σημαντικότερο δε είναι πως έχει γνώσεις διοίκησης, λαμβάνει πολιτικές πρωτοβουλίες και είναι πεπεισμένη να τις εφαρμόσει. Σε αντίθεση με εκείνη, ο σύζυγός της είναι ένας αδύναμος μέθυσος, πιόνι του αγγλικού θρόνου και προτεστάντης, ο οποίος τη ζηλεύει και επιθυμεί να της στερήσει τη δόξα, την οποία προφασίζεται πως του έχει στερήσει. Σε ένα ένθερμο επεισόδιο, σκοτώνει τον σύμβουλό της David Riccio μπροστά στα μάτια της, αδιαφορώντας για το έξι μηνών αγέννητο παιδί τους.
Η Mary Stuart, βέβαια, δεν πτοείται και μετά από ένα διάστημα εξισορροπεί την κατάσταση, με λεπτούς χειρισμούς. Ο ερωτευμένος μαζί της και μετέπειτα σύζυγός της James Hepburn of Bothwell κατηγορείται για τον φόνο του Lord Darnley, αλλά χάρη στη συμβολή της αγαπημένης του αθωώνεται. Διάφοροι λόρδοι κατηγορούν την Stuart για δόλο, γεγονός που αποτελεί απλά μια αφορμή. Η πραγματική αιτία έγκειται στη βάπτιση του παιδιού της στο δόγμα του καθολικισμού, κάτι που προκαλεί αποστροφή στην αγγλική προτεσταντική σκηνή. Η Stuart φυλακίζεται με διαταγή της βασίλισσας της Αγγλίας και ο James Hepburn καταφεύγει στη Δανία, όπου εν τέλει αποβιώνει.
Η φυλάκισή της αποτελεί ευνοϊκή εξέλιξη για τη μεγαλύτερη αντίπαλό της στον αγγλικό θρόνο, την Elisabeth Tudor. Η βασίλισσα Ελισάβετ είχε καταφέρει, ύστερα από μεγάλες προσπάθειες, να κυριαρχήσει στον θρόνο έχοντας δύο μόνο ανταγωνιστές, τους οποίους κατάφερε να υπερνικήσει. Η ίδια θεωρείτο παιδί εκτός γάμου, συνεπώς μοναδική απειλή για τη σταθερότητα που επιδίωκε αποτελούσε η Mary Stuart, η οποία ήταν η επόμενη κληρονόμος του θρόνου. Αυτό προκαλούσε δίλημμα στην Ελισάβετ, διότι έπρεπε να εξισορροπήσει τον διχασμό ανάμεσα στους προτεστάντες και τους ρωμαιοκαθολικούς, που έβλεπαν στο πρόσωπο της πριγκίπισσας την ελπίδα της αναγέννησης της πίστης τους.
Η Mary Queen of Scots είναι μια προσωπικότητα τολμηρή, που σε καμία περίπτωση δεν θα μείνει άπραγη. Το 1586 σχεδιάζει να αποδράσει, αλλά και να δολοφονήσει, με τη βοήθεια των καθολικών, την Ελισάβετ. Δυστυχώς, προδίδεται και οδηγείται σε δίκη. Παρά το γεγονός ότι αποτελεί τη νόμιμη βασίλισσα άλλης χώρας, εκδικάζεται σε αγγλικό δικαστήριο και της αποδίδεται θανατική ποινή. Σε ηλικία 44 ετών αφήνει το 1587 την τελευταία της πνοή στο κάστρο Fortheringhay, κοντά στο Peterborough. Ο γιος της James I, μετά την άνοδό του στον θρόνο της Αγγλίας, φροντίζει να αναπαυθεί εν ειρήνη στο Westminster Abbey.
Ο βίος της Mary Stuart είναι γεμάτος από προκλήσεις, ίντριγκες και δολοπλοκίες. Αυτό που ακόμη και τόσα χρόνια μετά συγκλονίζει είναι η τόλμη της να διεκδικήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα, τόσο υπέρ της Σκωτίας, αλλά και υπέρ του αγγλικού θρόνου, ενάντια σε μια από τις μεγαλύτερες γυναίκες της εποχής, την Ελισάβετ. Προδομένη από τις τοπικιστικές λατρείες των αρχόντων της Σκωτίας, αλλά και από τα ήθη της εποχής τα οποία δεν την αφήνουν να μεγαλουργήσει, εξακολουθεί να μην σκύβει το κεφάλι και να μάχεται ως μια νόμιμη κληρονόμος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Marshall, Rosalind (2013). Mary, Queen of Scots, National Museums Of Scotland
- Guy, John (2004). “My Heart is my Own”: The Life of Mary Queen of Scots, Harper Collins Publications
