Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Ας ξεκινήσουμε από τον αυταρχισμό (authoritarianism), ο οποίος είναι μία μορφή διακυβέρνησης που χαρακτηρίζεται από μία ισχυρή κεντρική εξουσία και ελάχιστες πολιτικές ελευθερίες. Για παράδειγμα, μία αυταρχική κυβέρνηση δεν πρόκειται να επιτρέψει την διεξαγωγή ελεύθερων εκλογών.
Τέτοιου είδους τρόποι διακυβέρνησης απαντώνται σε χώρες, είτε με αδύναμη αντιπολίτευση, η οποία δεν μπορεί ή δεν θέλει να ασκήσει δυναμική κριτική στην κυβέρνηση και να διεκδικήσει την ευκαιρία να αναλάβει καθήκοντα, είτε δεν υπάρχουν πολιτικές ελευθερίες και δικαιώματα για να δοθεί χώρος να αναπτυχθούν πολιτικά ρεύματα και κόμματα και να υπάρξει πολυφωνία και κριτική. Τα μόνα ψήγματα δημοκρατικότητας που επιτρέπεται να υπάρχουν σε τέτοια καθεστώτα, με επικεφαλής κάποιον δικτάτορα ή μία κλειστή κάστα που ασκεί την εξουσία, είναι οι θεσμοί και τα όργανα, τα οποία επικυρώνουν την εξουσία τους και τους δίνουν μια ψευδή εικόνα δημοκρατικότητας και ελευθερίας. Ο καθηγητής A. Nathan τονίζει πως «τα αυταρχικά κράτη είναι εύθραυστα λόγω της μη νομιμότητας τους, της εξάρτησης τους από τον εξαναγκασμό και της υπεροχής της προσωπικής εξουσίας έναντι των θεσμικών οργάνων».
Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει μία εξουσία, η οποία είναι κεντρική και συγκεντρωμένη σε ένα ή λίγα άτομα, με στόχο την καταπίεση των πολιτών και των υπολοίπων κομμάτων, καθώς νιώθει ότι με τις υπάρχουσες πολιτικές και συνταγματικά κατοχυρωμένες ελευθερίες αποτελούν απειλή προς την ίδια την ουσία της. Ακόμα και το Σύνταγμα είναι διαμορφωμένο με τρόπο που να νομιμοποιεί τις αυταρχικές πρακτικές και μεθόδους, την εδραίωση στην εξουσία και να κρύβει την βία. Πρόκειται για μία θεσμική βία η οποία ασκείται προς τους πολίτες από τους ίδιους θεσμούς, που έχουν ορκιστεί να τους προστατεύουν και εφαρμόζεται συνήθως, από στρατό και αστυνομία. Σταδιακά αποδυναμώνει την αλληλεγγύη και την κοινωνία των πολιτών, μετατρέποντας τους σε πιόνια που δουλεύουν για την διατήρηση του καθεστώτος στην εξουσία χωρίς αντιρρήσεις και αντίθετες φωνές, οι οποίες όλο και περισσότερο σιωπούν για πάντα. Φυσικά, δεν πρέπει να παραλείπεται και ο αξιοσημείωτος ρόλος της καθεστωτικής προπαγάνδας προκειμένου να εδραιωθεί η ύπαρξη της αυταρχικής κυβέρνησης στην συνείδηση των πολιτών ως κάτι θετικό, ωφέλιμο προς τους ίδιους και πως αξίζει την θυσία δικαιωμάτων και ελευθεριών, που δύσκολα κατακτήθηκαν στη διάρκεια των περασμένων ετών.
Εκτός όμως από τον αυταρχισμό σε επίπεδο πολιτικής διακυβέρνησης, υπάρχει και ο αυταρχικός άνθρωπος, ο οποίος διαχειρίζεται τα μέλη του νοικοκυριού του και τους υφισταμένους τους με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που ένας αυταρχικός ηγέτης διαχειρίζεται την χώρα και τους υπηκόους του.
Οι ενήλικες με αυταρχικές συμπεριφορές συνήθως έχουν υιοθετήσει αυτές τις συμπεριφορές από την οικογένεια τους. Μεγαλώνοντας, υπήρχαν ξεκάθαροι ρόλοι κυριαρχίας-υποταγής με αποτέλεσμα τα παιδιά να πρέπει να υπακούουν δίχως αντιρρήσεις στις απαιτήσεις των γονιών τους, οι οποίοι για να συντηρούν το γόητρο και τον φόβο των παιδιών τους παραμένουν ψυχροί και απόμακροι. Κυρίαρχη φιγούρα αποτελεί ο πατέρας, στον οποίο ακόμα και η μητέρα της οικογένειας οφείλει να δείχνει υπακοή και να μην προκαλεί αναστάτωση στην οικογενειακή ζωή με δικές της πρωτοβουλίες. Επομένως, το αυταρχικό άτομο μαθαίνει από πολύ νωρίς πώς να ζει και να συμπεριφέρεται, να μην εκφράζει αντιρρήσεις και διαφωνίες με τις οδηγίες που του δίνονται και να μην σκέφτεται ότι ίσως και να υπάρχει ένας εναλλακτικός τρόπος εκτός από αυτόν που μεταχειρίζονται οι γονείς του. Όσο μεγαλώνει, αυτές οι αρχές παραμένουν μέσα του και αν ποτέ δεν επαναστατήσει εναντίον τους, αυτές χρησιμοποιεί και για να μεγαλώσει τα δικά του παιδιά και σε όλες τις υπόλοιπες σχέσεις του, είτε σε οικογενειακό είτε σε εργασιακό περιβάλλον.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η έρευνα για την Αυταρχική Προσωπικότητα, psychografimata.com, διαθέσιμο εδώ
- Ολοκληρωτισμός vs Αυταρχισμός, thesafiablog.com, διαθέσιμο εδώ
- authoritarianism, britannica.com, διαθέσιμο εδώ
