Της Δήμητρας Καλυκάκη,
He’s sixty-three axe handles high
With his feet on the ground
And his head in the sky
Hey Paul! (Hey Paul!)
Paul Bunyan!
-Theme from Disney’s Paul Bunyan, performed by The Mellomen
Ο Paul Bunyan αποτελεί μια λαϊκή, ηρωική φιγούρα στην αμερικάνικη και καναδική λαογραφία. Είναι γνωστός για τα υπεράνθρωπα κατορθώματα του, ενώ η παρουσία του έχει συνδεθεί με ένα γαλάζιο βόδι σαν συνοδοιπόρος στις περιπέτειες του, γνωστό με το όνομα “Babe the blue ox”. Η ιστορία της δημιουργίας και της διάδοσης του ξεκίνησε ως εξής.
Το 1901, ένας άντρας με το όνομα William Laughead (1882-1958) έμενε μαζί με τα αδέρφια του σε έναν καταυλισμό υλοτομίας στο Βορειοδυτικό Ειρηνικό. Τότε, τον διασκέδαζαν συχνά με ιστορίες για έναν γιγάντιο ξυλοκόπο που ονομαζόταν Paul Bunyan. Αυτές οι ιστορίες προέρχονταν από το Michigan από όπου είχαν φύγει το 1884, αλλά συνέχιζαν να τις διαδίδουν όπου πήγαιναν. Το 1908 ο Laughead επέστρεψε στη Minneapolis, ως υπεύθυνος δημόσιων σχέσεων για την Red River Lumber Co και το 1914 τύπωσε 5000 αντίτυπα ενός φυλλαδίου για τους πελάτες με τίτλο “Introducing Mr. Paul Bunyan”, από το Westwood της Καλιφόρνιας. Ανάμεσα στο φωτογραφικό υλικό και τις περιγραφές των προϊόντων, το φυλλάδιο περιλάμβανε διάφορες από τις ιστορίες που είχε ακούσει ο Laughead, όπου πρωταγωνιστής ήταν ο Paul Bunyan. Φυσικά, οι ιστορίες είχαν ανασκευαστεί με το πρότυπο της διαφημιστικής γλώσσας. Το φυλλάδιο δεν γνώρισε κάποια εμπορική έκδοση, αλλά ταχυδρομήθηκε απευθείας σε όλες τις επιχειρηματικές επαφές της Red River Company.
Η ιδέα του Laughead, στα πρώτα στάδια, δεν γνώρισε ιδιαίτερη επιτυχία, καθώς ο Paul Bunyan δεν ήταν μια διαδεδομένη φιγούρα-ήρωα μέχρι το 1914 στο χώρο της υλοτομίας. «Υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι στην επιχείρηση της υλοτομίας που δεν είχαν ακούσει ποτέ το όνομα Paul Bunyan» θυμάται το 1957 «με αποτέλεσμα όταν έφτασε το φυλλάδιο στον χονδρέμπορο και έμπορο ξυλείας και κατασκευαστή που αγόραζε ξυλεία για εργοστασιακούς σκοπούς, επικρατούσε μεγάλη σύγχυση γύρω από τη μορφή του».
Οι περισσότερες από αυτές τις 5000 πρώτες εκτυπώσεις των ιστοριών του Paul Bunyan πιστεύεται ότι πετάχτηκαν αμέσως. Για να διορθώσει τη σύγχυση, ο Laughead δημιούργησε σε περιοδικά εμπορίου ξυλείας μια εκστρατεία δημοσίων σχέσεων, που συνέδεσε την Red River Lumber Co. με το όνομα του θρυλικού ξυλοκόπου (η Red River πούλησε το “Paul Bunyan’s pine“), αγόρασε διαφημίσεις που χρησιμοποιούσαν το Bunyan στο λογότυπο της εταιρείας και εξέδωσε ένα δεύτερο φυλλάδιο, το “Tales About Paul Bunyan”, τόμος II, το 1916.
Αυτά τα δύο μικρά φυλλάδια που εστάλησαν από την Red River Lumber Co. το 1914 και το 1916 είναι οι πρώτες έντυπες συλλογές, των ιστοριών του Paul Bunyan και ο Laughead θεωρείται γενικά, ως το πρόσωπο που έφερε τις ιστορίες στη δημοσιότητα. Όμως, οι εκδόσεις που απέκτησαν φήμη και γνώρισαν δημοσιότητα, δεν είναι ακριβείς απέναντι στην αρχική δημοσίευση. Τα κείμενα έχουν βιώσει αλλαγές, ενώ έχουν προστεθεί χαρακτήρες σε μεταγενέστερο στάδιο οι οποίοι δεν εμφανίζονται σε κάποιο από τα αρχικά κείμενα.
Ωστόσο, όταν εμφανίστηκε το πρώτο φυλλάδιο του Laughead το 1914, ένα νεαρό κορίτσι, φοιτήτρια του Πανεπιστημίου του Wisconsin, που ονομαζόταν Bernice Stewart, ξεκίνησε να συλλέγει προσεκτικά τις ιστορίες απευθείας από ξυλοκόπους. Ήταν κόρη ενός ξυλουργού, είχε περάσει αρκετούς χειμώνες της παιδικής της ηλικίας σε χώρους υλοτομίας στην Άνω Χερσόνησο του Michigan και στο βόρειο Wisconsin και είχε μεγαλώσει ακούγοντας τις ιστορίες απευθείας από υλοτόμους. Υπό την καθοδήγηση του καθηγητή της, Homer A. Watt, άρχισε συστηματικά να παίρνει συνεντεύξεις και να συλλέγει τις ιστορίες του Paul Bunyan, από πηγές του Wisconsin για το 1912. Ανέφερε για πρώτη φορά την έρευνά της στην 1η Απριλίου 1915, συνάντηση της Ακαδημίας Επιστημών, Τεχνών και Γραμμάτων στο Wisconsin.
Έτσι, η πρώτη δημοσίευση και συσπείρωση των παραμυθιών έγινε από την Bernice Stewart, με την αρωγή του καθηγητή της. Στη συνέχεια μαζί, οι Stewart και Watt κατέβαλαν μια συστηματική και σοβαρή προσπάθεια ερμηνείας και συλλογής των παραμυθιών. Ενώ ο Laughead είχε επεξεργαστεί τις ιστορίες και είχε γελοιοποιήσει τον Bunyan για διαφημιστικούς σκοπούς, η Stewart είχε συγκεντρώσει την προφορική παράδοση για να τη διατηρήσει. Αυτή και ο Watt ξεκίνησαν μια διαδικασία επιστημονικής μελέτης των παραμυθιών από λαογράφους, κριτικούς λογοτεχνίας και άλλους ακαδημαϊκούς που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Με αυτό τον τρόπο, ο «ήρωας» διαδόθηκε στο κόσμο, η εικόνα και το όνομα του έγιναν ευρέως γνωστά. Ένας τομέας ο οποίος επηρεάστηκε από τον Bunyan ήταν ο λογοτεχνικός. Η μορφή του άρχισε να εμφανίζεται σε έντυπα φυλλάδια που περιλάμβαναν ιστορίες για το νεανικό κοινό. Χαρακτηριστικός ήταν ο εξωραϊσμός της αρχικής μορφής των ιστοριών. Η προφορική παράδοση αλλοιώθηκε, ενώ η ιστορία παρουσιάστηκε σε αφηγηματική μορφή ως λογοτεχνικό κείμενο. Χαρακτηριστική είναι η απεικόνιση του ογκώδες μεγέθους του, η ενδυμασία του με ένα καρό, κόκκινο πουκάμισο, ένα τσεκούρι στο χέρι, καθώς και η παρουσία του “blue ox”. Επιπλέον, σε όλη τη Βόρεια Αμερική, γιγάντια αγάλματα του Paul Bunyan χτίστηκαν για να προωθήσουν τις τοπικές επιχειρήσεις και τον τουρισμό. Επηρέασε ακόμη τη μουσική βιοτεχνία και το θέατρο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Wisconsin Historical Society (2007), The Peculiar Birth of Paul Bunyan, Odd Wisconsin Archive, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Harty, John Patrick (2007), Legendary landscapes: a cultural geography of the Paul Bunyan and Blue Ox phenomena of the North woods, Manhattan: Kansas State University, μεταπτυχιακή εργασία διαθέσιμη ΕΔΩ
- Myth/Paul Bunyan, από την ιστοσελίδα tvtropes.org, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Λήμμα “Paul Bunyan, legendary character”, από την Encyclopedia Britannica, διαθέσιμο ΕΔΩ
