Της Φωτεινής Παπαγιαννοπούλου,
Τον τελευταίο καιρό, η ελληνική κοινωνία έρχεται αντιμέτωπη με μία διχογνωμία, αναφορικά με τη ραγδαία αύξηση υποθέσεων δολοφονίας γυναικών από οργισμένους συζύγους. Η διαφωνία αυτή έχει ποικίλες μορφές. Αρχικά, αφορά τον χαρακτηρισμό της ενέργειας. Άλλοι υποστηρίζουν ότι τα εγκλήματα αυτά πρέπει να αποκαλούνται γυναικοκτονίες, ενώ άλλοι διατείνονται πως πρέπει να τα εντάσσουμε απλώς στην κατηγορία των ανθρωποκτονιών.
Η γυναικοκτονία είναι ένας όρος για το έγκλημα μίσους που βασίζεται στο φύλο, ο οποίος γενικά ορίζεται ως «η δολοφονία γυναικών (ή κοριτσιών), επειδή είναι γυναίκες», αν και οι ορισμοί ποικίλλουν ανάλογα με το πολιτισμικό τους πλαίσιο. Είναι η δολοφονία μίας γυναίκας από ερωτικό σύντροφο και ο θάνατός της ως αποτέλεσμα πρακτικής που είναι επιβλαβής στις γυναίκες. Ως ερωτικός σύντροφος νοείται πρώην ή νυν σύζυγος ή σύντροφος, ανεξάρτητα από το αν ο/η δράστης/στρια έχει μοιραστεί ή μοιράζεται την ίδια κατοικία με το θύμα. Κάπου μεταξύ 1820 και 1830 δημιουργήθηκε ο όρος «γυναικοκτονία» και σημαίνει τη δολοφονία μίας γυναίκας, επειδή είναι γυναίκα, από τον πρώην ή νυν ερωτικό της σύντροφο ή σύζυγο, τις δολοφονίες που ορίζονται ως «εγκλήματα για λόγους τιμής», τη στοχευμένη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων, τη δολοφονία γυναικών λόγω προίκας, τη δολοφονία γυναικών και κοριτσιών εξαιτίας του σεξουαλικού προσανατολισμού και του φύλου τους, την απόφαση έκτρωσης λόγω του φύλου του εμβρύου, τους θανάτους που προκύπτουν ως αποτέλεσμα του ακρωτηριασμού των γεννητικών οργάνων και δολοφονίες, όπου εμπλέκονται έμποροι ναρκωτικών και εμπόριο γυναικών και κοριτσιών.
Από τον Ιανουάριο του 2021, στην Ελλάδα, τα θύματα της πατριαρχίας και της γυναικοκτονίας, της ακραίας αυτής μορφής της έμφυλης βίας, γεμίζουν ένα «μαύρο» ημερολόγιο. Ανθρωποκτονίες από πρόθεση, οι οποίες γίνονται επειδή το θύμα είναι γυναίκα και οι οποίες ξεκινούν από την κλιμακούμενη κακοποιητική συμπεριφορά με λεκτικές παρενοχλήσεις, συναισθηματική, ψυχική, σωματική κακοποίηση και φτάνουν ως τη γυναικοκτονία. Στις πανελλαδικώς γνωστές περιπτώσεις γυναικοκτονιών, εντάσσονται η 31 ετών στη Δάφνη, θύμα γυναικοκτόνου επειδή «ζήλευε», η Γαρυφαλλιά στη Φολέγανδρο, επειδή «χάλασε η φάση», η Καρολάιν και ο πιλότος «θύμα ληστείας», στη Μακρινίτσα εκείνη τον χώρισε και εκείνος τη σκότωσε, στην Αγία Βαρβάρα με τον πυροβολισμό εξ επαφής της πρώην συζύγου, στα Χανιά η νεκρή Νορβηγίδα με τις 14 μαχαιριές και πολλές άλλες περιπτώσεις ειδικότερα αν αναλογιστούμε και το γεγονός ότι δε γνωρίζουν όλες οι περιπτώσεις τα φώτα της δημοσιότητας.
Στη χώρα μας, κατά την περίοδο του Μαρτίου έως Μαΐου 2020, καταγράφηκε αύξηση της τάξης του 230% στις κλήσεις στην Τηλεφωνική Γραμμή Υποστήριξης SOS 15900. Πρώτη θέση, κατέχει η ενδοοικογενειακή βία σε ποσοστό 84% από το σύνολο των καταγεγραμμένων μορφών βίας στα Συμβουλευτικά Κέντρα ανά την επικράτεια, ενώ ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά η σεξουαλική παρενόχληση και ο βιασμός στο 2%. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η σχέση θύματος – θύτη είναι κυρίως συζυγική (νυν ή πρώην) κατά 56%, καθώς και συντροφική (νυν ή πρώην) σε ποσοστό 13%, ενώ το 12% εκ του συνόλου των γυναικών θυμάτων που εξυπηρετήθηκαν από τα Συμβουλευτικά Κέντρα του Δικτύου Δομών της ΓΓΟΠΙΦ κατήγγειλαν ότι ο θύτης είναι μέλος της οικογένειας (π.χ αδερφός, πατέρας ή και άλλος συγγενής).
Η αντιγνωμία που προαναφέραμε ότι επικρατεί στην ελληνική κοινωνία, έχει ως αντικείμενο της και το υποκείμενο της δράσης. Ένα συντηρητικό και άλογα σκεπτόμενο μέρος της κοινωνίας τοποθετεί τα αίτια των γυναικοκτονιών, στις ίδιες τις γυναίκες. Χαρακτηριστικό και πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η παράφρων δήλωση του κύριου Κωνσταντίνου Τζούμα, ο οποίος δε δίστασε να υποστηρίξει δημοσίως ότι υπαίτια των γυναικοκτονιών είναι η «γυναικεία φλυαρία». Ύστερα βέβαια από τον σάλο που προκλήθηκε έσπευσε να δικαιολογήσει τα λεγόμενά του ως «αποτυχημένο χιούμορ».
Σκοπός της παράθεσης της δήλωσης του κύριου Τζούμα, είναι η προβολή των ελληνικών συντηρητικών αντιλήψεων, όπως, για παράδειγμα, ότι «οι γυναίκες είναι για το σπίτι», ή οι φράσεις που κερδίζουν συχνά έδαφος σε συζητήσεις μεταξύ «γνήσιων» ανδρών και «ανίκανων» γυναικών, όπως: «Είσαι πολύ έξυπνη για γυναίκα», «κάνε στην άκρη , οι γυναίκες δεν ξέρουν από αυτά, αυτά είναι αντρικές δουλειές», «λογικό είναι το ότι πήρες τη δουλειά, αφού φορούσες φούστα», «την χτύπησε γιατί τον κούρασε» και άλλες πολλές εξ αυτών, που απηχούν το σύννεφο πατριαρχίας, που αδιάκοπα και δυναμικά αντέχει στο χρόνο και σκεπάζει το ελληνικό οικογενειακό και μη τοπίο. Το σύννεφο αυτό, λοιπόν, είναι εκείνο που χρειάζεται επιτέλους να ξεθωριάσει και να επιτρέψει την ίση, σεβαστή και ασφαλή συνύπαρξη των δύο φύλων.
Σημαντικό είναι να ειπωθεί, πως υπάρχουν μυστικά σινιάλα, τα οποία και πρέπει να γνωρίζει κάθε γυναίκα εκεί έξω. Η λεγόμενη «παραλλαγμένη μπουνιά» το τελευταίο διάστημα κάνει τον γύρο του διαδικτύου. H ιστορία ξεκίνησε από το Ίδρυμα Canadian Women’s Foundation, στον Καναδά, το οποίο βασίστηκε στις βίντεοκλήσεις και εφηύρε μία σιωπηλή χειρονομία, εν ονόματι “Signal for help”, σήμανση έκκλησης βοήθειας, για εκείνους που μπορούσαν με αυτό τον τρόπο να επικοινωνήσουν με τον στενό τους κύκλο, αλλά αδυνατούσαν να μιλήσουν.
Η μπουνιά αποτελείται από δύο απλές κινήσεις, πρέπει να έχουμε την παλάμη στραμμένη προς την κάμερα και τον αντίχειρα μας κλεισμένο προς τα μέσα ενώ και τα υπόλοιπα δάχτυλα πρέπει να είναι πάνω από τον αντίχειρα. Το σινιάλο είναι γρήγορο και διακριτικό και υιοθετείται από όλο και περισσότερους οργανισμούς ανά τον κόσμο. Αν κάποια, σου κάνει το ”Signal For Help” κάλεσε την γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων.
Επίσης, μπορεί κάθε γυναίκα να απευθυνθεί στα 42 συμβουλευτικά κέντρα σε όλη την Ελλάδα. Τα Συμβουλευτικά Κέντρα δέχονται γυναίκες που έχουν υποστεί σωματική και σεξουαλική κακοποίηση, ψυχολογική, συναισθηματική ή/και λεκτική βία, καθώς και πολλαπλές διακρίσεις, και συγκεκριμένα: Ενδο-οικογενειακή/συντροφική βία, βιασμό ή απόπειρα βιασμού, σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, σε κοινωνικό χώρο. Επίσης, δέχονται γυναίκες που έχουν υπάρξει θύματα πορνείας ή παράνομης διακίνησης και εμπορίας με σκοπό την οικονομική/σεξουαλική εκμετάλλευση (trafficking) και παρέχουν δωρεάν υπηρεσίες συμβουλευτικής στήριξης και φιλοξενίας σε γυναίκες θύματα βίας από εξειδικευμένο προσωπικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- γυναικοκτονία, eige.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
- Γυναικοκτονία, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Γυναικοκτονίες: Το «μαύρο» ημερολόγιο του 2021 – Οι γυναίκες που έπεσαν νεκρές από τους συντρόφους τους, ethnos.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κωνσταντίνος Τζούμας: «Ήταν αποτυχημένο χιούμορ»,naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ας εμποδίσουμε άλλη μία γυναικοκτονία γιατί τα στοιχεία δείχνουν πως υπάρχει συνέχεια, parallaximag.gr, διαθέσιμο εδώ
