Του Χαράλαμπου Νικολαΐδη,
Τα ζωγραφικά έργα αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για πολλούς σκηνοθέτες, καθώς ήδη από πολύ νωρίς στην ιστορία του κινηματογράφου, άρχισαν να τα προσαρμόζουν στα έργα τους. Η σύνθεση που πραγματοποιούσαν με τη χρήση των ίδιων ηθοποιών, του backround, αλλά και των φωτοσκιάσεων, θα λέγαμε ότι αποτέλεσαν την ξεχωριστή προσπάθειά τους να μεταφέρουν τους πίνακες στη μεγάλη οθόνη.
Τι είναι αυτό που οδήγησε πολλούς σκηνοθέτες στη χρήση αυτής της τεχνικής; Ποιο το κίνητρό τους; Υπάρχουν αρκετές απαντήσεις. Ο πρώτος λόγος είναι καθαρά αισθητικός. Δηλαδή, οι σκηνοθέτες προσπαθούσαν να απεικονίσουν αυτούς τους πίνακες στα έργα τους, γιατί πολύ απλά τους άρεσαν. Ο δεύτερος λόγος έγκειται στα συναισθήματα που προκαλεί ένα ζωγραφικό έργο στον θεατή. Ο σκηνοθέτης προσπαθεί να μεταφέρει στο κοινό του τον πόνο, την αγάπη, τον έρωτα, την απόγνωση με τη βοήθεια καλλιτεχνικών ζωγραφικών έργων.
Μια ταινία πλούσια με ζωγραφικές αναφορές είναι ο «Δράκουλας» του Francis Ford Copolla, γυρισμένη το 1992, που βασίζεται στο ομώνυμο Βιβλίο του Bram Stoker. Πρωταγωνιστούν: Gary Oldman, Keanu Reeves, Winona Ryder, Antony Hopkins. Ο Βλαντ Δράκουλα (Gary Oldman), αφού επιστρέφει στο κάστρο του μετά από τη νίκη του κατά των Τούρκων, καταριέται τον Θεό, καθώς χάνει τη γυναίκα του με πολύ άδικο τρόπο και Aυτός του το ανταποδίδει. Μετά από 400 χρόνια, ένας νεαρός δικηγόρος (Keanu Reeves) από την Αγγλία, επισκέπτεται τον Δράκουλα στο κάστρο του, γιατί ενδιαφέρεται να αγοράσει κάποια ακίνητα εκεί. Η φωτογραφία της μικρής σε ηλικία συντρόφου του νεαρού (Winona Ryder), που αποτελεί τη μετεμψύχωση της νεκρής πριγκίπισσας, ωθεί τον Δράκουλα να μεταφερθεί στην Αγγλία, για να την κατακτήσει. Η επιρροή που έχει δεχτεί ο Coppola από την τέχνη της ζωγραφικής είναι ορατή από την αρχή της ταινίας και συγκεκριμένα από την πρώτη συνάντηση του Κόμη με τον νεαρό δικηγόρο στο κάστρο του. Βλέπουμε την Προσωπογραφία του Δράκουλα, η οποία είναι σαφέστατα η Αυτοπροσωπογραφία του Άλμπρεχτ Ντύρερ, με προσαρμοσμένα, φυσικά, τα χαρακτηριστικά του Gary Oldman.
Σε αυτόν τον πίνακα ο Nτύρερ ζωγραφίζει τον εαυτό του μετωπικά και είναι σαν να επικοινωνεί με τον θεατή. Τοποθετεί τον εαυτό του μπροστά από ένα μαύρο φόντο, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το φωτεινό πρόσωπο της μορφής, αλλά και με το έντονο πορφυρό χρώμα του ενδύματός του, ενώ η χειρονομία στη συγκεκριμένη περίπτωση συμβολίζει τα καλλιτεχνικά εργαλεία ενός ζωγράφου. Η μετωπικότητα, για την οποία κάναμε λόγο, συναντάται σε πολλές ζωγραφικές απεικονίσεις του Χριστού, ενώ η επεξηγηματική επιγραφή δεξιά της μορφής είναι γραμμένη στα Λατινικά, καθώς εκείνη την εποχή που φιλοτεχνήθηκε ο πίνακας, τα Λατινικά ήταν η γλώσσα της Εκκλησίας. Από ό,τι καταλαβαίνουμε (επιστρέφοντας στην ταινία), ο Coppola χρησιμοποιεί αυτόν τον πίνακα για να ενισχύσει την υπεροχή του Δράκουλα, που είναι εμφανής στην ταινία.
Η δεύτερη ζωγραφική αναφορά-απεικόνιση του Coppola έρχεται και πάλι στα πρώτα τριάντα λεπτά της ταινίας. Βλέπουμε τον Κόμη να σηκώνεται από ένα πέτρινο κιβώτιο με τα χέρια προτεταμένα μπροστά, ενώ φοράει ένα χρυσοποίκιλτο ένδυμα με πολλά ορθογώνια σχήματα πάνω του. Η συγκεκριμένη απεικόνιση του Coppola είναι μια σαφέστατη αναφορά στο ζωγραφικό έργο του Κλιμτ «To Φιλί».
Ο συγκεκριμένος πίνακας φιλοτεχνήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και ανήκει στη χρυσή περίοδο του Klimt. Στον πίνακα επικρατεί το χρυσό, καθώς ο Kλιμτ χρησιμοποίησε και φύλλα χρυσού στη σύνθεση του έργου του. Ο πίνακας είναι καθαρά αλληγορικός, που δηλώνει τον έρωτα και την αγάπη μεταξύ δύο εραστών. Πρέπει να τονίσουμε ότι τα σώματα των δύο εραστών είναι τοποθετημένα έτσι ώστε να φαίνονται ως ένα. Τα προτεταμένα χέρια του δράκουλα, λοιπόν, δηλώνουν την απουσία της αγαπημένης πριγκίπισσας του Κόμη, αλλά ταυτόχρονα και τον πόνο του, που γίνεται πλέον ξεκάθαρος στον θεατή μέσω και αυτής της αναφοράς. Η δεύτερη απεικόνιση του «Φιλιού» έρχεται στο τέλος της ταινίας, όταν ο Δράκουλας, ετοιμοθάνατος πλέον, ενώνεται με την αγαπημένη του.
O Coppola έχει αποδείξει ότι ως σκηνοθέτης έχει ποικίλη υφολογία, αρκεί να θυμηθούμε άλλες ταινίες του. Ο Δράκουλας ανήκει σε μια κατηγορία που υφολογικά δε θυμίζει κανένα άλλο έργο του. Ο σκηνοθέτης, εκτός από τις ζωγραφικές αναφορές, στη συγκεκριμένη ταινία υιοθέτησε ένα πιο καλλιτεχνικό/ζωγραφικό ύφος, με πολλές σκηνές να θυμίζουν ένα ζωγραφικό γοτθικό και σκοτεινό καλλιτεχνικό έργο, όπως απαιτεί και το ύφος του βιβλίου του Bram Stoker.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Δράκουλας (1992), imdb.com, διαθέσιμο εδώ.
- Peter Strieder, Dürer family, oxfordartonline.com, διαθέσιμο εδώ.
- Self-Portrait With Fur-Trimmed Robe, pinakothek.de, διαθέσιμο εδώ.
- The Kiss by Gustav Klimt, belvedere.at, διαθέσιμο εδώ.
