Της Μυρτούς Μανωλούδη,
«-Φοβάμαι πως δεν είμαι προορισμένος για μεγαλεία.
-Όλοι φοβόμαστε, αλλά ο φόβος μπορεί να είναι ένα δώρο»
Η ταινία Ο Πράσινος Ιππότης (The Green Knight), με πρωταγωνιστή τον Ντεβ Πατέλ (Dev Patel), βασισμένη σε ποίημα του 14ου αιώνα (“Sir Gawain and the Green Knight”, όποιος θέλει μπορεί να το διαβάσει στο Project Gutenberg δωρεάν), βγήκε το 2021 και μπορούμε να πούμε πως ήταν πολύ ιδιαίτερη —ανήκει, επίσης, στη λίστα μου με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, αν μετράει αυτό κάπου.
Ιδιαίτερη, γιατί οι ευφυείς συμβολισμοί της μπορούν να ερμηνευτούν από τον καθένα μας διαφορετικά, καθιστώντας την ιστορία «ρευστή» και τα γεγονότα ασαφή, αφήνοντας, έτσι, μια διαφορετική γεύση στον κάθε θεατή. Δεν υπάρχει τίποτα πιο όμορφο από μια «έξυπνη» ταινία, που μπορεί να αγγίζει τον καθένα διαφορετικά και να τον κάνει να σκεφτεί. Για να μπούμε σιγά σιγά στο θέμα, όμως, ας αρχίσουμε με μια μικρή περίληψη της ιστορίας.
Την Παραμονή των Χριστουγέννων, ο βασιλιάς Αρθούρος και η αυλή του δέχονται μια επίσκεψη από τον Πράσινο Ιππότη, ένα υπερφυσικό ον (Θεός; Ξωτικό; Δεν έχει σημασία), ο οποίος προκαλεί τον πιο γενναίο από τους ιππότες να μονομαχήσει μαζί του. Αν καταφέρει έστω και να τον γρατζουνίσει, κερδίζει το «παιχνίδι» και κάνει δικό του το τσεκούρι του. Αλλά —φυσικά υπάρχει και αλλά— σε έναν χρόνο και μία ημέρα, ο γενναίος ιππότης πρέπει να τον συναντήσει στο Πράσινο Παρεκκλήσι, την κατοικία του Πράσινου Ιππότη, όπου θα του επιστρέψει το ίδιο ακριβώς χτύπημα που του προκάλεσε. Ο ανιψιός του Αρθούρου, Γκάγουεν, είναι ο μόνος που δέχεται την πρόκληση. Ο Γκάγουεν αποκεφαλίζει τον Ιππότη και εκείνος φεύγει καλπάζοντας στο άλογό του, υπενθυμίζοντάς του τους όρους του «παιχνιδιού» τους. Και έτσι ξεκινάει η ιστορία μας.
Πιστεύω ακράδαντα πως η ταινία είναι δεμένη με τη κατανόηση και την ανθρώπινη καλοσύνη. Ο Γκάγουεν αντικατοπτρίζει τις ψυχές των παρατηρητών, όλες μαζί και ξεχωριστά την καθεμία. Μερικές φορές δε, δρα όταν πρέπει, άλλες δρα βιαστικά και με υπεροψία. Δε σκέφτεται καθόλου, σκέφτεται υπερβολικά πολύ. Δε νοιάζεται, νοιάζεται με όλη του την ψυχή. Κάνει λάθη, κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί και δε γνωρίζει ποιο είναι το καλύτερο. Αναπαριστά την πολυπλοκότητα των ανθρώπων και δείχνει πως ο καθένας μπορεί να αλλάξει, να βελτιωθεί. Όλοι μας μπορούμε να μπούμε στη θέση του και να τον κατανοήσουμε.
Τώρα, θα σας ξαναθυμίσω πως η ταινία είναι βασισμένη σε ένα ποίημα. Το κάνω αυτό, γιατί αν κάποιος συγκρίνει αυτά τα δύο, θα παρατηρήσει κάτι πολύ ενδιαφέρον: οι ιστορίες είναι αντίθετες, ενώ ταυτόχρονα καθρεφτίζουν η μια την άλλη.
Στο ποίημα ο Γκάγουεν είναι το πρότυπο του καλού ανθρώπου. Προσπαθεί να ζήσει με τιμή, να κάνει το σωστό. Τελικά, όμως, στην κρίσιμη στιγμή δεν αποκαλύπτει στον Ιππότη τη μαγική ζώνη που τον προστατεύει από κάθε κακό. Είναι ανίκανος να ανταποκριθεί στις αρχές του, επειδή ο φόβος του για τον θάνατο είναι πιο δυνατός από την επιθυμία του να είναι έντιμος. Ο Γκάγουεν του Ντεβ Πατέλ δεν ενδιαφέρεται για την εντιμότητα. Κοιμάται με μια ιερόδουλη, αλλά δεν έχει σκοπό να την παντρευτεί, δε θέλει να βοηθήσει ένα νεκρό κορίτσι αν δεν κερδίσει ο ίδιος κάτι ως αντάλλαγμα. Ενδίδει στη λαίδη, αρνείται να παίξει το παιχνίδι με τον λόρδο. Στο τέλος, εγκαταλείπει τη ζώνη, αφού συνειδητοποιεί πως η τιμή του είναι πιο σημαντική από τον φόβο του. Για πρώτη φορά, ο Γκάγουεν είναι ειλικρινής, τη στιγμή που στο ποίημα δεν ήταν.
Τελικά, κανείς δε γνωρίζει απόλυτα αν ο Γκάγουεν πεθαίνει στο τέλος. Ίσως πέθανε μόνο ο παλιός εαυτός του. Ποιος ξέρει; Ο φόβος, όπως και ο θάνατος, είναι μέρος της ζωής, της φύσης, και η συνύπαρξη —όχι η υποταγή— με αυτόν μάς επιτρέπει να γίνουμε σπουδαίοι. Ο θάνατος είναι αναπόφευκτος. Το ίδιο ισχύει και για τη ζωή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- The Project Gutenberg eBook of Sir Gawayne and the Green Knight, gutenberg.org, διαθέσιμο εδώ
