Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
7 Ιουλίου 2021: Μία μέρα σαν όλες τις άλλες για την Αϊτή ή μήπως όχι; Η τραγική είδηση κάνει ταχύτατα τον γύρο του κόσμου: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Jovenel Moïse, εντοπίζεται δολοφονημένος στην ιδιωτική του κατοικία. Σύμφωνα με πληροφορίες της αϊτινής αστυνομίας, αυτουργός του εγκλήματος είναι μία ομάδα μισθοφόρων, απαρτιζόμενη από 26 Κολομβιανούς και 2 Αϊτινούς Αμερικανούς. Κατά την ανάκριση, οι τελευταίοι υποστηρίζουν ότι είχαν προσληφθεί ως διερμηνείς, προκειμένου να συμβάλουν στη συνεννόηση με τον Πρόεδρο, όταν τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας θα είχαν ολοκληρώσει τη σύλληψή του. Στις 11 Ιουλίου, η αστυνομία ανακοινώνει τη σύλληψη του Αϊτινού υπηκόου, Christian Emmanuel Sanon, ο οποίος φέρεται να προσέλαβε διαδικτυακά τα 26 από τα 28 συνολικά μέλη της ομάδας κρούσης, προκειμένου να επανδρώσει την προσωπική του φρουρά. Ο 63χρονος γιατρός, κάτοικος της Φλόριντας των Η.Π.Α., είχε φθάσει στην Αϊτή με το ιδιωτικό του τζετ στις αρχές του Ιουνίου, έχοντας έναν και μοναδικό στόχο: να καταλάβει την προεδρία της χώρας. Οι Αρχές, θεωρώντας ότι έχουν στα χέρια τους τον βασικό ύποπτο, δεν κλείνουν μεν τον φάκελο της υπόθεσης, όμως περιορίζουν σημαντικά τις έρευνες.
Μόλις τρεις μήνες μετά τη δολοφονία του Προέδρου της Αϊτής, στις 17 Οκτωβρίου, κατά τη διάρκεια τελετής μνήμης προς τιμήν του πρωτεργάτη της ανεξαρτησίας της χώρας, Jean-Jacques Dessalines, ο Πρωθυπουργός της Αϊτής, Ariel Henry, δέχεται άγρια επίθεση από ομάδα ενόπλων. Την επιμέλεια είχε αναλάβει ο απόστρατος αστυνομικός Jimmy Chérizier, ο οποίος μετά το συμβάν εκφώνησε λόγο, δίνοντας υπόσχεση στον λαό της Αϊτής ότι αυτός και τα μέλη της συμμορίας του θα φροντίσουν να πάρουν εκδίκηση για τη δολοφονία του Προέδρου Moïse. Το ανωτέρω σκηνικό παραλογισμού αποτυπώνει το χάος που επικρατεί στη χώρα. Ως κράτος εν κράτει, πολυάριθμες εγκληματικές οργανώσεις επελαύνουν, κατακτώντας τα μεγάλα αστικά κέντρα και παίρνοντας ως ζωντανά λάφυρα εκατοντάδες αθώους πολίτες. Την 1η Ιανουαρίου του 2022, μετά από πολυήμερες και σφοδρές συγκρούσεις με τις αστυνομικές δυνάμεις, οι συμμορίες κατορθώνουν να καταλάβουν την πόλη Gonaïves, αναγκάζοντας τον Πρωθυπουργό να τραπεί σε φυγή.
Λίγες μέρες αργότερα, στις 15 Ιανουαρίου, ο Εκπρόσωπος Τύπου της αστυνομίας της Αϊτής ανακοινώνει τη σύλληψη ενός ακόμη βασικού υπόπτου για τη δολοφονία της 7ης Ιουλίου. Το όνομα αυτού, John Joël Joseph. Αϊτινός πολιτικός, αντίπαλος της παράταξης Tet Kale, μέλος της οποίας ήταν και ο δολοφονηθείς Πρόεδρος Moïse, ο Joseph, κατηγορείται για την ενοικίαση των οχημάτων που χρησιμοποιήθηκαν για την απόδραση των δραστών. Αυτό που πρόδωσε τον πρώην γερουσιαστή ήταν η τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον, επίσης συλληφθέντα, Αϊτινό-Αμερικάνο επιχειρηματία, James Solages, κατά τη διάρκεια της οποίας φαίνεται να ρύθμιζαν τις τελευταίες λεπτομέρειες σχετικά με το έγκλημα. Ακόμη πιο σοκαριστικές είναι οι καταγγελίες που θέλουν τον νυν Πρωθυπουργό της Αϊτής να είχε παρόμοια συνομιλία, τόσο πριν όσο και μετά τη δολοφονία με έναν από τους «εγκεφάλους» της, τον τέως Υπουργό Δικαιοσύνης, Joseph Felix Badio.
Προκειμένου να ξετυλιχθεί το κουβάρι των ευθυνών, κρίνεται χρήσιμη μία ιστορική αναδρομή στην, προ της δολοφονίας του Moïse, περίοδο. Μεταφερόμαστε στο 2015, τότε που ο ιδρυτής του κόμματος Tet Kale, Michel Martelly, εντοπίζει στο πρόσωπο του Moïse τον διάδοχό του. Άγνωστος μέχρι πρότινος, ο Moïse συστήνεται στους Αϊτινούς ως ένας μικρός και επιτυχημένος αγρότης. Φήμες σχετικά με το πώς αναδύθηκε στο ανώτερο κοινωνικό στρώμα άρχισαν να διαδίδονται. Επιστρατεύοντας βία και απειλές, ο Moïse απαλλοτρίωνε μεγάλες εκτάσεις που χρησιμοποιούσε για εξυπηρέτηση των σκοπών της επιχείρησης παραγωγής μπανάνας που είχε συστήσει. Παρά τη στήριξη εκ μέρους της αϊτινής ολιγαρχίας και των μεγάλων εταιριών της γειτονικής Δομινικανής Δημοκρατίας, ο Moïse χρειάστηκε να συμμετάσχει σε δύο εκλογικές αναμετρήσεις προκειμένου να αναδειχθεί Πρόεδρος το 2016.
Στο τέλος του πρώτου έτους της θητείας του, οι αυξήσεις στην τιμή του πετρελαίου και το σκάνδαλο Petrocaribe, εμπέδωσαν την εναντίον του απέχθεια και ενέτειναν τις αντιδράσεις των Αϊτινών. Σε συλλαλητήριο το 2018, όλοι με μία φωνή ζητούν την παραίτησή του. Ο Moïse, παρότι χάνει συμμάχους και συνεργάτες, δεν πτοείται και εξακολουθεί να κυβερνά τη χώρα μέσω προεδρικών διαταγμάτων. Ιδρύει Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, τροποποιεί τον Ποινικό Κώδικα, ανάγοντας τον σχηματισμό μπλόκων -μία εκ των βασικών μορφών διαμαρτυρίας στην Αϊτή- σε τρομοκρατική πράξη και αναγγέλλει τη διεξαγωγή εκλογών και δημοψηφίσματος αναφορικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος. Τον Φεβρουάριο του 2020, προκειμένου να περιορίσει την επιρροή των συμμοριών που δραστηριοποιούνταν στα περίχωρα και ανέπτυσσαν πρωτοφανή επιρροή, ο Moïse ιδρύει την Εθνική Επιτροπή Αφοπλισμού και Επανένταξης. Στην πραγματικότητα, η εν λόγω Επιτροπή όχι μόνο δεν πάταξε το οργανωμένο έγκλημα, αλλά υπέθαλψε τη δημιουργία της πρώτης ομοσπονδίας ένοπλων συμμοριών, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Jimmy Cherizier.
Σε μία κίνηση πρωτοφανούς πολιτικής τόλμης, ο Υπουργός Δικαιοσύνης της χώρας, Lucmane Délile, απευθύνει έκκληση για άμεση λήψη δράσης. Τελώντας υπό πανικό, καθώς οι συμμορίες έχουν αρχίσει να καταλαμβάνουν τις περιοχές γύρω από την κατοικία του, ο Πρόεδρος καθαιρεί τον Υπουργό του. Την ίδια περίοδο πληθαίνουν οι μυστικές συναντήσεις μελών της κυβέρνησης με μέλη συμμοριών που έχουν ως βασικό αντικείμενο την κατάστρωση σχεδίου σύλληψης ή ακόμη και δολοφονίας του Moïse.
Τον Απρίλιο, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, απευθύνεται στον Βραζιλιάνο διπλωμάτη και πρώην εκπρόσωπο του Οργανισμού Αμερικανικών Κρατών στην Αϊτή, Ricardo Seitenfus, ζητώντας του να συντάξει έκθεση στην οποία θα απαριθμούνται όλες οι συμμορίες και τα μέλη τους. Ο Seitenfus δέχεται την πρόκληση και ξεκινά να συλλέγει στοιχεία, τα οποία, ωστόσο, δεν πρόλαβαν να φθάσουν στα χέρια του Moïse. Σε μία τραγική ειρωνεία, 2 ημέρες πριν τη δολοφονία του, ο Πρόεδρος ανακοινώνει την αντικατάσταση του μόλις τριών μηνών Πρωθυπουργού, Claude Joseph, από τον Ariel Henry. Τη νύχτα του εγκλήματος, ο Πρόεδρος φέρεται να εξέπεμψε σήμα κινδύνου σε τουλάχιστον τρία, αρμόδια για την ασφάλεια του Μεγάρου της Δημοκρατίας, πρόσωπα, τα οποία, μολονότι του υποσχέθηκαν ότι θα σπεύσουν σε βοήθεια, δεν εμφανίστηκαν ποτέ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Haiti president’s assassination: What we know so far, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- New Details Emerge in Killing of Former Haitian President Jovenel Moïse, The Global Americans, διαθέσιμο εδώ
- Why is Jovenel Moïse’s assassination impossible to investigate?, Le Monde, διαθέσιμο εδώ
- Jamaica arrests ex-Haiti senator sought in leader’s slaying, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
