Του Μάριου-Πέτρου Δελατόλα,
Η παραπάνω φράση, που αποδίδεται στους αρχαίους Έλληνες, χρησιμοποιείται ευρέως και στις μέρες μας και δεν θα μπορούσε να συνοψίζει με πιο περίσσιο τρόπο τη νοηματοδοτική κατεύθυνση που οφείλει να λάβει η ελληνική εξωτερική και αμυντική πολιτική.
Έχει επισημανθεί και σε προηγούμενα άρθρα η προσπάθεια αλλαγής του δόγματος της ελληνικής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής μετά από πάρα πολλά χρόνια. Πλέον ως κράτος επιλέγουμε να αναπτύξουμε τους συντελεστές εσωτερικής εξισορρόπησής μας, με σκοπό να δώσουμε μεγαλύτερη ισχύ στην αποτρεπτική μας ικανότητα. Η διαφορά σε σχέση με το άμεσο παρελθόν είναι η μη επανάπαυση στους αρκετά αμφιλεγόμενους συντελεστές εξωτερικής εξισορρόπησης που είναι το ΝΑΤΟ και η ΕΕ. Υπό αυτό το πρίσμα υπογράφτηκε και η Ελληνογαλλική Αμυντική Συμφωνία, της οποίας πρελούδιο ήταν η εξοπλιστική συμφωνία για την αγορά αεροσκαφών και φρεγατών.
Φτάνουμε, λοιπόν, στη 19η Ιανουαρίου, όπου έφτασαν στην Ελλάδα τα πρώτα γαλλικά αεροσκάφη «Rafale», τα οποία, όπως προαναφέρθηκε, δίνουν ένα ξεκάθαρο μήνυμα στην απέναντι πλευρά πως, σε οποιαδήποτε κλιμάκωση της έντασης, θα συναντήσει μια υπολογίσιμη και πλέον – ίσως και ανώτερη, τουλάχιστον ως προς την αεροπορία – δύναμη.
Σε αυτή την πολύ κρίσιμη συγκυρία για το ελληνικό συμφέρον επιβίωσης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, οφείλουμε να εξετάσουμε πολύ προσεκτικά την κατάσταση του άμεσου «αντιπάλου», που στην προκειμένη ιστορική περίοδο δεν είναι άλλος από την Τουρκία.
Όπως γνωρίζουμε, η οικονομική κατάσταση των Τούρκων πολιτών γίνεται όλο και πιο δυσχερής μέρα με την μέρα λόγω της μεγάλης υποτίμησης της τουρκικής λίρας, καθώς και των συνεπαγόμενων πληθωριστικών πιέσεων. Το οικονομικό τέλμα, παρά τις συνεχείς δηλώσεις του Τούρκου προέδρου, έχει προκαλέσει, όπως είναι λογικό σε τέτοιες περιπτώσεις, μεγάλη κοινωνική αναστάτωση έως και αναταραχή. Θα ήταν τραγικό μας λάθος να εξετάσουμε την τουρκική εξωτερική και αμυντική πολιτική ανεξάρτητα από το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της γείτονος χώρας.
Μια λογική συνέπεια της παραπάνω πραγματολογικής ανάλυσης είναι η αντίδραση της Τουρκίας αρχικά στο εξοπλιστικό επίπεδο. Μια τέτοια αντίδραση μέρα με την μέρα εξελίσσεται σε πραγματικότητα, καθώς βλέπουμε την Τουρκία να απαντάει στο πεδίο των εξοπλισμών με εξαγγελίες για ίδια ναυπήγηση φρεγατών, μη επανδρωμένων σκαφών καθώς και «drone-kamikaze». Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε μετά βεβαιότητας για το αν οι παραπάνω εξαγγελίες είναι πραγματικές ή βασίζονται στο τέχνασμα της παραπλάνησης του αντιπάλου. Θα σκεφτεί κάποιος εύλογα, τι λόγο έχει η Τουρκία να προσπαθήσει να μας «εξαπατήσει». Η απάντηση βασίζεται στην ερμηνεία του καθημερινού ping-pong δηλώσεων μεταξύ των δύο μερών.
Από ελληνικής πλευράς, το ζήτημα του τουρκικού casus belli για το ελληνικό αναφαίρετο – με βάση το Διεθνές Δίκαιο – δικαίωμα της επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο ανάγεται ορθώς σε μείζον. Η Τουρκική πλευρά από την άλλη συνεχίζει τις απειλές χρησιμοποιώντας ακραία ρητορική και κατηγορίες εναντίον, ακόμα, και της Ελληνίδας Προέδρου της Δημοκρατίας Κ. Σακελλαροπούλου. Στρατηγικά δεν θα ήταν λογικό να εμείνουν μόνο στις απειλές. Γνωρίζουν ότι στρατιωτικά, μόλις η Ελλάδα παραλάβει όλα τα Rafale και τις φρεγάτες Belharra, θα υπολείπονται σε ισχύ τόσο στο ναυτικό όσο και στην αεροπορία. Η τουρκική πλευρά, λοιπόν, αντιλαμβάνεται πως αν αυτό συμβεί, τότε θα είναι εκείνη που θα χάσει την αποτρεπτική της ικανότητα και η απειλή του casus belli θα είναι μικρότερη για τη χώρα μας μετά από αυτή την σχετική μεταβολή. Εξάλλου, για να αντιμετωπίσεις ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η μία λύση είναι να προβείς σε μια εξοπλιστική κούρσα, να παραπλανήσεις τον αντίπαλό σου ή, το τελευταίο βήμα, να βρεις αφορμή να του κηρύξεις προληπτικό πόλεμο πριν προλάβει και αυξηθεί η σχετική ισχύς του.
Τα παραπάνω παραδείγματα επαληθεύονται και εμπειρικά μέσω της ιστορικής μελέτης. Το πιο διάσημο παράδειγμα προληπτικού-παρεμποδιστικού πολέμου (έχουν διαφορές μεταξύ τους) είναι ο Πελοποννησιακός πόλεμος, όπου η Σπάρτη έκανε πόλεμο στην Αθήνα πριν προλάβει να αναπτύξει περαιτέρω την στρατιωτική της ισχύ και την ξεπεράσει. Στον 20ο αιώνα έχουμε το παράδειγμα του βομβαρδισμού του Osirak (πυρηνικός αντιδραστήρας που παρασκεύαζε το Ιράκ) το 1981 από τις Ισραηλινές δυνάμεις με σκοπό να μην μπορέσει ένας άσπονδος εχθρός του Ισραήλ να αποκτήσει πυρηνικά όπλα που θα άλλαζαν άρδην τον συσχετισμό ισχύος της περιοχής, δημιουργώντας παράθυρο τρωτότητας για το Ισραήλ.
Ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουμε οποιοδήποτε από τα παραπάνω ενδεχόμενα είναι μέσω της συνεχόμενης ανάπτυξης συντελεστών εσωτερικής-εξωτερικής εξισορρόπησης. Υπό αυτό ακριβώς το πρίσμα, κομβικής σημασίας είναι η συζήτηση που γίνεται στο Γενικό Επιτελείο Ναυτικού για την προμήθεια κορβετών. Όπως φαινόταν το τελευταίο διάστημα, προβάδισμα είχαν πάρει η ολλανδική και η γαλλική προσφορά αντίστοιχα, λόγω επιχειρησιακών δυνατοτήτων. Πριν λίγες μέρες είχαμε και την άτυπη συνάντηση στη Γαλλία μεταξύ του Έλληνα Υπουργού Εθνικής Άμυνας Νίκου Παναγιωτόπουλου και της ομολόγου του Florence Parly. Μπορούμε να υποθέσουμε πως άτυπα, στις «κλειστές πόρτες», συζητήθηκε και το θέμα της γαλλικής προσφοράς για τις κορβέτες. Μάλιστα, πληροφορίες που ακόμα δεν έχουν επιβεβαιωθεί μιλούν και για μία ακόμη ελληνογαλλική συμφωνία. Το μόνο σίγουρο είναι πως το Πολεμικό Ναυτικό περιμένει, όπως και στην περίπτωση των φρεγατών, με σκοπό να ρίξει το κόστος μέσω κάποιας καλύτερης πρότασης που ίσως καταφτάσει στη χώρα μας.
Τίποτα από τα όσο εκτέθηκαν παραπάνω δεν θα έχει κανένα απολύτως νόημα, αν η πολιτική βούληση της εκάστοτε ελληνικής κυβέρνησης δεν είναι στιβαρή και αποφασισμένη να μην κάνει πίσω οποιαδήποτε τροπή και αν πάρουν τα γεγονότα. Το πρόσφατο παρελθόν μας και η πολιτική δειλία της κυβέρνησης Σημίτη, στην περίπτωση των Ιμίων, μας εξοπλίζει με το πιο τρανταχτό παράδειγμα προς αποφυγήν. Ένας αντίπαλος που γνωρίζει πως σε καμία περίπτωση, σε οποιαδήποτε απειλή, το ενδεχόμενό του να προτάξουμε άμυνα είναι μηδαμινό, θα συνεχίζει να μας πιέζει μέχρι να ικανοποιήσει τις ορέξεις του.
Είναι εκ των ων ουκ άνευ αναγκαίο για ένα κράτος να έχει την πολιτική αλλά και την κοινωνική βούληση να προτάξει άμυνα προ του κοινού εχθρού. Για να πραγματοποιηθεί, ωστόσο, το παραπάνω η κοινή γνώμη πρέπει να ενημερωθεί πλήρως, διότι είναι δυνατόν να διαδραματίσει τον ρόλο πολλαπλασιαστή ισχύος. Το παρελθόν μάς έχει αποδείξει πως τις στιγμές που ο λαός ήταν συνοδοιπόρος της πολιτικής εξουσίας – τουλάχιστον ένα μεγάλο ποσοστό του λαού – μεγαλουργήσαμε. Οφείλουμε, μεταξύ των άλλων, να είμαστε και ηθικά προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο μιας επίθεσης και μιας σύγκρουσης που πιθανόν να ακολουθήσει, όποια στιγμή κι αν είναι αυτή. Είναι παρασάγγας προτιμότερο, λοιπόν, να είμαστε πλήρως προετοιμασμένοι για ένα ενδεχόμενο, το οποίο ίσως και να μην έρθει ποτέ από το να μας πέσει κεραυνός εν αιθρία, όταν εκείνο συμβεί.
Κλείνω με μία φράση του Αθηναίου Δημοσθένη που καλό θα ήταν να την αναγάγουμε σε φιλοσοφία σκέψης. «Πόλεμος ένδοξος, ειρήνης αισχράς αιρετώτερος».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Έφτασαν στην Τανάγρα τα πρώτα Rafale από τη Γαλλία – Πέταξαν πάνω από την Ακρόπολη, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αυξημένο ενδιαφέρον από τα τουρκικά ΜΜΕ για τα Rafale -Τι γράφουν, iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
