Της Διονυσίας Σούρμπη,
Η Ελλάδα, μετά την επανάσταση του 1821 και την ίδρυση του νεοσύστατου κράτους το 1828, το οποίο συνέχισε να είναι υποτελές στην Οθωμανική Αυτοκρατορία μέχρι την επίσημη ίδρυσή του τρία χρόνια αργότερα, της δημιουργήθηκε η ανάγκη να «κόψει» νόμισμα, ώστε να μπορεί να εμπορεύεται αλλά και να συναλλάσσεται με τις τράπεζες. Μέχρι στιγμής, λοιπόν, η χώρα μας έχει περάσει από τρεις νομισματικές μονάδες: τον φοίνικα, τη δραχμή και το ευρώ.
Ο φοίνικας ήταν το πρώτο νόμισμα που κυκλοφόρησε στο κράτος της σύγχρονης Ελλάδας και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1828, αποτελώντας τη βασική νομισματική της μονάδα. Η κοπή αυτού του νομίσματος αποφασίστηκε από την Δ’ Εθνοσυνέλευση που έλαβε χώρα στο Άργος. Το όνομα του νομίσματος προέρχεται από το μυθικό πουλί Φοίνικα και συμβολίζει την αναγέννηση της Ελλάδας. Η έμπνευση πάρθηκε από τον σύμβολο της Φιλικής Εταιρείας, η οποία στάθηκε αρωγός στην Ελληνική Επανάσταση. Ο φοίνικας, λοιπόν, αποτελούνταν από εννέα μέρη καθαρού αργύρου και ένα μέρος χαλκού, κυκλοφόρησε σε υποδιαιρέσεις του ενός, πέντε, δέκα και είκοσι λεπτών, ενώ πέντε φοίνικες αντιστοιχούσαν σε μία αιγίδα. Το νόμισμα αυτό σκοπό είχε την αντικατάσταση των οθωμανικών παράδων που λέγονταν “kurus”. Παρόλα αυτά, δεν κατάφερε να επικρατήσει, μιας και ο αριθμός νομισμάτων που κόπηκαν ήταν περιορισμένος λόγω έλλειψης χρυσού (χρυσά νομίσματα δεν κόπηκαν ποτέ) και αργύρου. Τα νομίσματα που ήρθαν σε κυκλοφορία ανέρχονταν στα 13.612 νομίσματα.
Την 31η Ιουλίου του 1829, η Εθνοσυνέλευση ενέκρινε την ίδρυση του Εθνικού Νομισματοκοπείου της Ελλάδος στην Αίγινα και ορίστηκε ως η πρώτη μέρα κυκλοφορίας του νέου νομίσματος. Στο Νομισματοκοπείο της Αίγινας, είχαν κοπεί μόνο 12.000 αργυροί φοίνικες, μέγεθος χαρακτηριστικό της οικονομικής κατάστασης του νέου ελληνικού κράτους. Το νομισματικό σύστημα της νεότερης Ελλάδας ορίστηκε στη βάση του κανόνα αργυρού, αν και τα περισσότερα νομίσματα που κυκλοφόρησαν ήταν χάλκινα μικρής αξίας. Έτσι, συνεχίστηκαν οι συναλλαγές με ξένα νομίσματα, όπως τα τουρκικά που προαναφέραμε καθώς και τα ισπανικά Δίστηλα.
Η ονομασία Δραχμή έρχεται από την αρχαία Ελλάδα. Την ξανασυναντάμε το 1833 με την έκδοσή της όπου και καθιερώθηκε. Στις 23 Δεκεμβρίου 1865, συγκροτήθηκε η Λατινική Νομισματική Ένωση μεταξύ Γαλλίας, Βελγίου, Ελβετίας και Ιταλίας με σύμβαση, η οποία και καθιέρωσε το διμεταλλικό νομισματικό σύστημα. Το σύστημα αυτό προέβλεπε ταυτόχρονη κυκλοφορία χρυσών και αργυρών νομισμάτων, τα οποία αποτελούσαν μέσα πληρωμής και η μεταξύ τους σταθερή ανταλλακτική σχέση ήταν από τον νόμο καθορισμένη. Η Ελλάδα προσχώρησε στην εν λόγω Ένωση, τελικά, το 1868. Αυτή η Ένωση έπαψε, όμως, να υφίσταται το 1928, καθώς την είχε καταβάλει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Κατά τη διάρκεια των ετών, η δραχμή πέρασε πολλά σκαμπανεβάσματα με ανατιμήσεις, μιας και η οικονομία της Ελλάδας έχει περάσει από πολλές οικονομικές κρίσεις, όπως το «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Τρικούπη το 1893, το Κραχ του 1929 (που επηρέασε όλη την υφήλιο) έως και το Κραχ της δεκαετίας του ’90 στα ελληνικά χρηματιστήρια. Τα προγράμματα διαρθρωτικών αλλαγών στην ελληνική οικονομία, που εφαρμόστηκαν το 1985, το 1990, το 1993 και κυρίως μετά το 1994, συνέτειναν στην άρση μακροοικονομικών ανισορροπιών, στην επιτάχυνση της ανάπτυξης και στη διατήρηση χαμηλού πληθωρισμού. Βασικός στόχος ήταν η ένταξη της Ελλάδας στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης- το πρώτο μεγάλο βήμα έγινε στις 14 Μαρτίου 1998, όταν η δραχμή εντάχθηκε στον Μηχανισμό Συναλλαγματικών Ισοτιμιών.
Ακολούθησε στις 15 Ιανουαρίου 2000 η έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή της ένταξης της δραχμής στο κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα (ευρώ), ορίζοντας την ισοτιμία δραχμής-ευρώ στις 340,75 δραχμές, ανατιμώντάς την κατά 3,5% (ήταν η πρώτη φορά στη μεταπολεμική περίοδο που το εθνικό νόμισμα ανατιμήθηκε). Σύμφωνα με τη συνθήκη της ΟΝΕ, από 1η Ιανουαρίου 2002, η δραχμή αντικαταστάθηκε (όπως και τα νομίσματα των άλλων κρατών της ΟΝΕ) από το ευρώ. Σήμερα, είναι το επίσημο νόμισμα σε 17 από τα 28 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων εδαφών και νησιών, τα οποία είτε αποτελούν μέρος κάποιας χώρας της ζώνης του ευρώ είτε συνδέονται με αυτήν. Οι χώρες που χρησιμοποιούν το ευρώ απαρτίζουν τη ζώνη του ευρώ ή Ευρωζώνη. Υπεύθυνη για τη νομισματική πολιτική στην Ευρωζώνη, είναι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Τα κέρματα έχουν μία κοινή και μία εθνική όψη. Στην κοινή όψη, απεικονίζονται η αξία του κέρματος και ένας χάρτης της Ευρώπης. Η εθνική όψη διαφέρει για κάθε χώρα. Όλα τα κέρματα έχουν στο σχέδιό τους και τα 12 αστέρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ημερομηνία κοπής τους. Ένα ευρώ διαιρείται σε 100 λεπτά και υπάρχουν 8 διαφορετικές αξίες. Αν και το ευρώ σε όλες τις χώρες έχει το ίδιο όνομα, για την υποδιαίρεσή του χρησιμοποιείται ο όρος “cent” (σεντ). Στην Ελλάδα, χρησιμοποιείται ο όρος «λεπτό», καθώς και παλιότερα το λεπτό αποτελούσε υποδιαίρεση της δραχμής. Τα ελληνικά κέρματα ευρώ απεικονίζουν από ένα μοναδικό σχέδιο για κάθε ένα από τα οχτώ νομίσματα. Όλα σχεδιάστηκαν από τον Γεώργιο Σταματόπουλο. Τα μικρής αξίας νομίσματα απεικονίζουν ελληνικά πλοία. Τα μέσης αξίας απεικονίζουν σημαντικούς Έλληνες της Νεότερης Ιστορίας. Τέλος, οι απεικονίσεις των δύο μεγαλύτερης αξίας νομισμάτων σχετίζονται με την αρχαία ελληνική ιστορία και μυθολογία.
Αυτά, λοιπόν, είναι τα τρία είδη νομισμάτων που έχουν περάσει από την οικονομική ζωής της Ελλάδας, από το τέλος της Τουρκοκρατίας ως σήμερα.
