Της Κωνσταντίνας Μουμτζή,
«Όποιος ζηλεύει, δεν έχει πάντα αιτία κι αφορμή: ζηλεύει, για να ζηλέψει. Η ζήλια είναι ένα τέρας που μόνο του γεννιέται κι από τον εαυτό του συντηρείται» – Οθέλλος, William Shakespeare
Ζήλια… Ένα συναίσθημα το οποίο έχουμε βιώσει σίγουρα όλοι. Αυτό το συναίσθημα είναι παρόν σε όλους τους τύπους σχέσης που συνάπτουμε στην καθημερινότητά μας, στις φιλικές σχέσεις, τις ερωτικές, τις επαγγελματικές και τις οικογενειακές. Η ζήλεια είναι ένα σύνθετο συναίσθημα, το οποίο περικλείει κι άλλα αρνητικά συναισθήματα όπως αυτά της οργής, της ανεπάρκειας, της θλίψης, της αναστάτωσης και της απόγνωσης. Αν και αρκετές φορές έχουν «δοθεί» οι λόγοι για να νιώθει ένα άτομο έτσι, συνήθως πρόκειται για ένα κατασκεύασμα του ανθρώπινου μυαλού που δεν βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα. Στο έργο του Σαίξπηρ, ο Οθέλλος ήταν ένας ερωτευμένος άνδρας που μόλις είχε παντρευτεί και σκότωσε τη Δεισδαιμόνα, την αθώα σύζυγό του, όταν ένας στρατιώτης, ο Ιάγος, τον έπεισε ότι αυτή έχει συνευρεθεί σαρκικά με έναν άλλο άνδρα. Τελικά, ο Οθέλλος αυτοκτονεί. Ο ίδιος αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ζήλιας με καταστροφικά αποτελέσματα.
Τις περισσότερες φορές, συναντάμε αυτό το συναίσθημα στις ερωτικές σχέσεις. Γεννάται συνήθως, όταν υπάρχουν υποψίες πως κάποιο άλλο άτομο έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον του συντρόφου. Δυστυχώς, πολλά είναι τα φαινόμενα που η ζήλια έφτασε σε ακραίο βαθμό και τα αποτελέσματα μπορεί να ήταν ακόμη και θανατηφόρα. Λανθασμένα, η ζήλια και η αγάπη παρουσιάζονται ως αλληλένδετα, αλλά η ακρότητα της ζήλιας έχει να κάνει με τον φόβο της εγκατάλειψης και τα αισθήματα ανασφάλειας.
Το άτομο που ζηλεύει παθολογικά και χωρίς αντικειμενική αιτία βρίσκεται σε συνεχή επαγρύπνηση, ψάχνοντας μονίμως ενδείξεις και στοιχεία που να επιβεβαιώνουν τους φόβους του. Η συνεχής καχυποψία οδηγεί συχνά σε υπερβολικές συμπεριφορές και σε παρερμηνεύσεις των πράξεων του συντρόφου. Όταν υπάρχει αντικειμενική αιτία ύπαρξής της ζήλιας, θεωρείται ως φυσιολογική και όταν όχι ως παθολογική. Για τη διάκριση ανάμεσα σε φυσιολογική και μη ψυχωτική ζήλεια, χρησιμοποιείται ο όρος «παθολογική ζήλια» σε περιπτώσεις που το άτομο έχει παραληρηματικές ιδέες.
Σίγουρα, υπάρχει και η περίπτωση η ζήλια να κινείται σε φυσιολογικά επίπεδα. Θα μπορούσε είτε να αποτελέσει κινητήριο δύναμη για κάποιον, να επιτύχει τους στόχους του είτε να αποτελέσει αφορμή για έναν εποικοδομητικό διάλογο με τον σύντροφο. Στόχος δεν είναι να ξεριζωθεί αυτό το συναίσθημα, αλλά να βρίσκεται υπό έλεγχο.
Η ζήλια έχει τις βάσεις της στην παιδική ηλικία. Εάν το παιδί δεν είχε σταθερές σχέσεις με τους γονείς του και δεν βίωνε το αίσθημα της ασφάλειας, στην πορεία της ζωής του θα έχει αναπτύξει το αίσθημα της καχυποψίας στις σχέσεις του μετέπειτα. Συχνά, το άτομο θεωρεί τον εαυτό του ανάξιο να αγαπηθεί και για αυτό θεωρεί ότι ο σύντροφος θα τον εγκαταλείψει.
Βέβαια, όπως αναφέρθηκε, η ζήλια εντοπίζεται και στις φιλικές σχέσεις. Θα ήταν αναμενόμενο άραγε από έναν πραγματικό φίλο να ζηλεύει τη χαρά ή την επιτυχία του φίλου του; Αυτό που παρατηρείται συχνά είναι η διαδικασία της σύγκρισης και το ερώτημα «γιατί δεν έτυχε και σε εμένα αυτό;». Για τον λόγο αυτό, η ζήλια ίσως και να αποτελέσει κινητήριο δύναμη για την επίτευξη των στόχων του. Με αυτόν τον τρόπο, ο φίλος αναλαμβάνει τη θέση του «προτύπου». Πάντα, όμως, υπάρχει και το ενδεχόμενο να πρόκειται για καθαρό ανταγωνισμό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει αντίκτυπος και στο σώμα του ατόμου, που βιώνει το συναίσθημα της ζήλιας, προκύπτουν δηλαδή κάποια ψυχοσωματικά συμπτώματα. Αυτά είναι η αυξημένη αρτηριακή πίεση, ο αυξημένος καρδιακός ρυθμός, το άγχος και το αποδυναμωμένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Η ζήλια είναι ένα οδυνηρό συναίσθημα. Ένα άτομο που έχει φτάσει στον βαθμό της παθολογικής ζήλιας θα χρειαστεί να εστιάσει στην αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή του. Το άτομο ουσιαστικά δεν θα είναι ποτέ σε θέση να αφεθεί σε μία σχέση και να είναι ευτυχισμένο, το ίδιο με τον εαυτό του πρώτα από όλα. Επομένως, είναι απαραίτητη η συμβολή κάποιου ειδικού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- A. Stephens, HOW MOODS AFFECT OUR HEALTH, independent.co.uk. Διαθέσιμο εδώ
- Το συναίσθημα της ζήλιας στις συντροφικές σχέσεις, psy-oikonomakou.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Ζήλια – Το σύνδρομο του Οθέλλου, o-klooun.com. Διαθέσιμο εδώ
- Οθέλλος: Εκτός από πρωταγωνιστής του Σαίξπηρ βγαίνει και σε ΣΥΝΔΡΟΜΟ. Τι είναι το Σύνδρομο Οθέλλος, koolnews.gr. Διαθέσιμο εδώ
