Της Αγγελικής Κόκκαλη,
1562: Η Αικατερίνη των Μεδίκων, αντιβασίλισσα του ανήλικου γιου της και βασιλιά της Γαλλίας, Κάρολου Θ΄, εξέδωσε ένα έδικτο θρησκευτικής ανεκτικότητας, γνωστό ως το Διάταγμα του Αγίου Ζερμαίν. Μέσω αυτού, προσπάθησε –μετριοπαθώς– να δώσει λύση στις θρησκευτικές τριβές των Ουγενότων (Προτεσταντών) και Καθολικών υπήκοων του βασιλείου, οι οποίες κόντευαν να λάβουν τη μορφή εμφύλιας διάμαχης, λόγω των δογματικών διαφορών και των επιρροών του Ιωάννη Καλβίνου. Ο τελευταίος ήταν βαθιά αφοσιωμένος στη Θρησκευτική Mεταρρύθμιση της γεννέτειράς του και προσπαθούσε να συμβάλλει με κάθε τρόπο στη συσπείρωση των Γάλλων Προτεσταντών. Βέβαια, στη Γαλλία του 16ου αιώνα υπήρχε η πεποίθηση πως η παρουσία ετερόδοξων και δογματικά αλλόθρησκων υπηκόων εντός της κοινότητας, δηλητηρίαζε την ολότητα, επισύροντας τη θεϊκή οργή. Η Αικατερίνη υποστήριξε μια πρώιμη και περιορισμένη μορφή ανεξιθρησκείας για τους Ουγενότους. Το επίσημο έγγραφο αναγνώριζε την ύπαρξή τους, εγγυώντας, παράλληλα, την ελευθερία της θρησκευτικής τους συνείδησης και ιδιωτικής τους λατρείας. Εξακολουθούσαν, ωστόσο, να αποτελούν μειονότητα, κι επομένως, μπορούσαν να ασκούν τη λατρεία μόνο έξω από τα τείχη της πόλης. Η προνομιακή θέση της Καθολικής Εκκλησίας δεν απειλήθηκε από τα νέα μέτρα που εισηγήθηκαν. Το Διάταγμα δεν εφαρμόστηκε έγκαιρα, το πρόλαβε η Σφαγή των Ουγενότων από τους Καθολικούς στο Βασί της Γαλλίας, η οποία εγκαινίασε τους πολυετείς Γαλλικούς Θρησκευτικούς Πολέμους (1562–1598).
1893: Καταλύθηκε η βασιλεία της Λιλι’ουόκαλάνι, της πρώτης και τελευταίας γυναίκας μονάρχη των νησιών της Χαβάη. Η γηγενής Χαβανέζα βασίλισσα ανέβηκε στον θρόνο το 1891, λίγες ημέρες μετά τον θάνατο του αδελφού της, βασιλιά Καλακάουα. Κατά τη διάρκεια της σύντομης θητείας της, ξεκίνησε διεργασίες εισαγωγής ενός νέου συντάγματος, το οποίο θα παραχωρούσε το δικαίωμα ψήφου στους οικονομικά ασθενέστερους υπηκόους του νησιού, μειώνοντας το όριο των περουσιακών στοιχείων που όφειλαν να έχουν στο όνομά τους, για να ψηφίζουν. Μάλιστα, το προσχέδιο του συντάγματος ανέτρεπε το δικαίωμα ψήφου που είχε χορηγηθεί το 1887 σε Αμερικανούς και Ευρωπαίους υπηκόους του βασιλείου, αποκλείοντάς τους από τις εκλογικές διαδικασίες. Οι νέες μεταρρυθμίσεις προκάλεσαν την αντίδραση των φιλοαμερικανικών στοιχείων του νησιού. Η βασίλισσα, σε συνάντησή της με το υπουργικό συμβούλιο ενημερώθηκε για τις αναταραχές και την ανένδοτη στάση των υπουργών της, οι οποίοι αρνήθηκαν να επικυρώσουν το σύνταγμα. Η Λιλι’ουόκαλάνι, ωστόσο, προβληματιζόταν περισσότερο για την καταπίεση που υφίσταντο οι ιθαγενείς Χαβανέζοι, λόγω του υφιστάμενου συντάγματος. Εν τέλει, δεν κατόρθωσε να περάσει τις τροποποιήσεις και ανατράπηκε από υποστηρικτές της ένωσης της Χαβάη με τις ΗΠΑ. Οι ενωτικοί συνεργάστηκαν με 300 Αμερικανούς πεζοναύτες που αποβιβάστηκαν στη Χονολουλού. Η αμερικανική παρέμβαση στη διαδικασία ανατροπής της μοναρχίας ήταν απόρροια της ιμπεριαλιστικής πολιτικής των ΗΠΑ. Η επίσημη προσάρτηση των χαβανέζικων νήσων πραγματοποιήθηκε το 1898.
1904: «Ο Βυσσινόκηπος», το δημοφιλές θεατρικό δράμα του Αντόν Τσέχωφ, έκανε πρεμιέρα στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, με τη σφραγίδα του Κονσταντίν Στανισλάφσκι, καινοτόμου σκηνοθέτη της Ρωσίας. Πρόκειται για ένα δημιούργημα της εποχής του, καθώς αντικατόπτριζε τη ρωσική κοινωνία των αρχών του 20ού αιώνα. Καυτηρίαζε τις αλλαγές των κοινωνικών δομών που παρατηρήθηκαν στη Ρωσία έπειτα την αγροτική μεταρρύθμιση (1861) –την κατάργηση, δηλαδή, της δουλοπαροικίας. Σύμβολο της παράστασης αποτελούσε ο ίδιος ο κήπος, τον οποίο διέθετε στο κτήμα της μια αριστοκρατική οικογένεια, σαν εκείνες που πάσχιζαν να διατηρήσουν τον πλούτο και την αίγλη τους μετά την ανάδειξη των νέων τάξεων. Ο Τσέχωφ υπήρξε ο τελευταίος μεγάλος Ρώσος συγγραφέας που σχολίασε –λίγα χρόνια πριν την επανάσταση του 1905– την εξαθλίωση των ευγενών και την αδυναμία τους να κατανοήσουν τη νέα πραγματικότητα. Μαζί με τον Στανισλάφσκι προσπάθησαν να βρουν κοινό έδαφος επικοινωνίας, ωστόσο, οι έντονες καλλιτεχνικές τους περσόνες έθεταν συνεχώς την ομαλότητα της συνεργασίας τους υπό αμφισβήτηση. Ξεσπούσαν έριδες και διαφωνίες, ειδικά όσον αφορά την οπτική της παράστασης. Ο Τσέχωφ είχε στο μυαλό του μια πιο κωμική προσέγγιση, ενώ ο Στανισλάφσκι επιθυμούσε να αντιμετωπίσει την παράσταση ως τραγωδία, μια προσέγγιση που ο Τσέχωφ θεωρούσε πως βάραινε τον θεατή. Εντούτοις, η παράσταση κρίθηκε επιτυχής και ανέβηκε περίπου χίλιες φορές στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Knecht, Robert, The French Wars of Religion 1559-1598, London: Routledge, 2010
- Wiesner-Hanks, Merry E., Πρώιμη Νεότερη Ευρώπη 1450 – 1789, Αθήνα: Ξιφαράς Εκδόσεις, 2008
- Liliuokalani | queen of Hawaii, Britannica, διαθέσιμο εδώ
- Meller, Norman, and Anne Feder Lee, Hawaiian Sovereignty, Publius Vol. 27, No. 2, The State of American Federalism, 1996-1997, Άνοιξη, 1997, σσ. 167–185
- Preparing For the Cherry Orchard, Centre Stage, διαθέσιμο εδώ
- The Moscow Art Theater staged Anton Chekhov’s play “The Cherry Orchard”, A Day in History, διαθέσιμο εδώ
- Worrall, Nick, Stanislavsky’s Production Score for Chekhov’s The Cherry Orchard (1904): A Synoptic Overview, Modern Drama, Volume 42, Number 4, Χειμώνας 1999, σσ. 519-540
