Της Ιωάννας Μπινιάρη,
Σήμερα, με τεράστια θλίψη και οργή βλέπουμε όλο και περισσότερα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης, εκμετάλλευσης και κακοποίησης που έχουν λάβει χώρα να βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας, προξενώντας τον προβληματισμό και την αηδία της κοινής γνώμης. Ανέκαθεν, το έγκλημα του βιασμού, συγκεκριμένα, συνιστά ένα από τα πιο κατάπτυστα εγκλήματα που υπονομεύουν την ανθρώπινη ύπαρξη και προσβάλλουν τη γενετήσια αξιοπρέπεια και ελευθερία του ατόμου με καταστροφικές για την ψυχική και σωματική υγεία συνέπειες.
Με τη σειρά της, η ελληνική έννομη τάξη καλείται μέσω της ποινικής επιστήμης να τιμωρεί τους θύτες του συγκεκριμένου αποτρόπαιου εγκλήματος, καθώς γίνεται η εξής μνεία στο άρθρο 336 του Ποινικού Κώδικα περί βιασμού: «1. Όποιος με σωματική βία ή με απειλή σοβαρού και άμεσου κινδύνου ζωής ή σωματικής ακεραιότητας εξαναγκάζει άλλον σε επιχείρηση ή ανοχή γενετήσιας πράξης τιμωρείται με κάθειρξη. 2. Γενετήσια πράξη είναι η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις. (…) 5. Όποιος, εκτός από την περίπτωση της παραγράφου 1, επιχειρεί γενετήσια πράξη χωρίς τη συναίνεση του παθόντος, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη». Άρα, διαπιστώνουμε ότι με την παρούσα διάταξη προστατεύεται το δικαίωμα ενός ατόμου ανεξαρτήτως φύλου να επιλέγει τον ερωτικό του σύντροφο και να επιδίδεται σε ερωτικές πράξεις μαζί του μόνο εφόσον το επιθυμεί και έχει πλήρη συνείδηση των ενεργειών του. Σε διαφορετική περίπτωση, όταν δηλαδή η ερωτική πράξη πραγματοποιείται με τη βία, τότε πληρούται η αντικειμενική υπόσταση του εν λόγω εγκλήματος.
Αρχικά, προκειμένου να στοιχειοθετηθεί το έγκλημα του βιασμού απαιτείται ο εξαναγκασμός ενός προσώπου να επιχειρήσει ή να ανεχθεί μια γενετήσια πράξη, όχι απαραίτητα μόνο τη σεξουαλική, είτε μέσω της απειλής της ζωής ή της σωματικής του ακεραιότητας είτε με τη χρήση σωματικής βίας, που καταλύει κάθε πιθανότητα αντίστασης εκ μέρους του θύματος. Θύμα αυτής της αποτρόπαιας πράξης συνήθως πέφτει η γυναίκα, όμως μπορεί να είναι ένα άτομο ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας, ενώ η σχέση που μπορεί να έχει με τον θύτη, να είναι για παράδειγμα σύζυγος ή σύντροφος, δε συνιστά σε καμία περίπτωση «ελαφρυντικό» για την τέλεση της πράξης, αφ’ ης στιγμής το θύμα προβάλλει σθεναρή αντίσταση. Επίσης, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ότι αν η ενδεχόμενη συναίνεση του θύματος μεταβληθεί μετέπειτα, δηλαδή αν έχουν προηγηθεί ερωτοτροπίες ή εναγκαλισμοί και φλερτ, όμως δεν υπάρχει επιθυμία για σεξ και αυτό πραγματοποιηθεί με τη βία, τότε μιλάμε και πάλι για βιασμό, αφού η συναίνεση έχει πάψει να είναι ρητή και ανεπιφύλακτη.
Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που ο επίδοξος θύτης επιλέγει να «κυνηγήσει» το θύμα χρησιμοποιώντας μία πιο «έμμεση» μορφή βίας, όπως είναι το λεγόμενο «χάπι του βιασμού»; Για όσους δε γνωρίζουν, πρόκειται για μία ναρκωτική ουσία που διευκολύνει τη σεξουαλική κακοποίηση, συνήθως δεν είναι ορατή και μπορεί να χορηγηθεί στο θύμα με ποικίλους τρόπους, με συχνότερο να αποτελεί τη ρίψη στο ποτό ή στο φαγητό, χωρίς να γίνει αντιληπτό. Υπό την επήρεια του συγκεκριμένου χαπιού, το άτομο συνήθως χάνει ολοκληρωτικά τη μνήμη και τις αισθήσεις του για λίγες ώρες, με αποτέλεσμα να ξυπνά χωρίς να έχει αντιληφθεί ότι συμμετείχε ακούσια σε σεξουαλικές πράξεις, γεγονός το οποίο καταλαβαίνει όταν εμφανίζονται άλλου είδους συμπτώματα.
Το ερώτημα που προκύπτει, λοιπόν, είναι εάν η περίπτωση ναρκωμένου ατόμου μπορεί να στοιχειοθετήσει δογματικά το έγκλημα του βιασμού, δεδομένου ότι μέσα από τη γραμματική ερμηνεία της επίμαχης διάταξης δεν προκύπτει το συγκεκριμένο σενάριο. Ευτυχώς, όμως, τόσο τα ποινικά δικαστήρια όσο και ο Άρειος Πάγος έχουν μεριμνήσει για το εν λόγω ζήτημα, καθώς μέσα από την πλούσια νομολογία με την οποία έχουν επιφορτίσει τον νομικό κόσμο, προκύπτει ότι ακόμα και όταν ο δράστης χρησιμοποιεί ναρκωτική ουσία ή αναισθησιογόνο φάρμακο που επιφέρει απώλεια αισθήσεων ή αδυναμία αντίδρασης, ώστε το θύμα να επέρχεται σε ανικανότητα αντίστασης και έτσι να εξαναγκάζεται σε συνουσία ή άλλη γενετήσια πράξη με άλλο άτομο, τότε τελείται ξεκάθαρα το έγκλημα του βιασμού. Εξομοιώνεται,, λοιπόν η χρήση των συγκεκριμένων δόλιων μέσων με την άσκηση σωματικής βίας, προκειμένου να εξαναγκαστεί κανείς σε επιχείρηση και ανοχή σεξουαλικής και οποιασδήποτε άλλης γενετήσιας πράξης.
Σαφώς, η συγκεκριμένη πράξη πρέπει να διαχωριστεί από την περίπτωση εκείνη κατά την οποία ο δράστης εκμεταλλεύεται απλώς την ανικανότητα του θύματος να αντισταθεί, επειδή για παράδειγμα βρίσκεται σε κατάσταση μέθης, καθώς δε χρησιμοποιεί σωματική βία ή απειλή για να εξαναγκάσει το άτομο σε σεξουαλικές πράξεις. Εν προκειμένω, δε στοιχειοθετείται βιασμός, αλλά τελείται το έγκλημα του άρθρου 338 του Ποινικού Κώδικα περί κατάχρησης ανίκανου προσώπου σε γενετήσια πράξη, όπου προβλέπεται ότι: «Όποιος με κατάχρηση της διανοητικής ή σωματικής αναπηρίας άλλου ή της από οποιαδήποτε αιτία ανικανότητάς του να αντισταθεί ενεργεί με αυτόν γενετήσια πράξη τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη». Πάντως, σε κάθε περίπτωση λαμβάνεται υπόψη η συγκεκριμένη ψυχοσύνθεση του θύματος, προκειμένου να πιθανολογηθεί η στάση του σε μια τέτοια κατάσταση και η αντίσταση που κατά πάσα πιθανότητα θα επιθυμεί να επιδείξει.
Κλείνοντας, λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι ελλοχεύουν πολλοί κίνδυνοι στον έξω κόσμο, με τον κίνδυνο της σεξουαλικής εκμετάλλευσης από διάφορα σεξουαλικά «αρπακτικά» να είναι πιο έντονος από ποτέ και να απαιτείται δυστυχώς τεράστια προσοχή από τα επίδοξα θύματα, ενώ τέτοιες σκανδαλώδεις και αποτρόπαιες συμπεριφορές θα έπρεπε ούτως ή άλλως να αποφεύγονται και να αποτρέπονται. Χρέος του νομικού μας πολιτισμού αλλά και της κοινωνίας εν γένει είναι να καταδικάζει τέτοιου είδους εγκλήματα και να μην επιτρέπει πράξεις που αντιμετωπίζουν τον άνθρωπο σαν αντικείμενο εκμετάλλευσης και υπονομεύουν την προσωπικότητα και την αξιοπρέπειά του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το “χάπι του βιαστή” και η νομική προστασία του θύματος, διαθέσιμο εδώ
- Βιασμός ή σεξουαλική παρενόχληση: Ανάλυση των πράξεων που τις συνιστούν και των χρόνων παραγραφής τους, διαθέσιμο εδώ
