Της Μαριλένας Παπαδημητροπούλου,
Το άσθμα είναι μια κοινή και ιδιαίτερα διαδεδομένη πάθηση του αναπνευστικού συστήματος, που προκαλεί περιστασιακά δυσκολίες στην αναπνοή. Χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και σύσφιξη των μυών, γύρω από τους μικρούς αεραγωγούς, με αποτέλεσμα να στενεύουν οι δίοδοι αέρα στους πνεύμονες. Επηρεάζει άτομα όλων των ηλικιών ξεκινώντας, συχνά, από την παιδική ηλικία, αν και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που συναντάται πρώτη φορά σε ενήλικες. Στατιστικά έχουν δείξει, πως πλήττει το 7% των παιδιών και το 8% των ενηλίκων σε παγκόσμια κλίμακα. Αναφορικά με το φύλο, φαίνεται να επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες σε ποσοστό 8,9% έναντι του 6,6% που συναντάται στους άντρες.
Ορισμένοι άνθρωποι έχουν δηλώσει πως το βιώνουν ως μια μικρή ενόχληση. Αντίθετα, για άλλους αποτελεί σοβαρό εμπόδιο ζωής, αφού δυσχεραίνει καθημερινές δραστηριότητες και μπορεί να οδηγήσει σε κρίση άσθματος, η οποία μπορεί να αποβεί ακόμα και απειλητική για τη ζωή. Έτσι, γεννιούνται διάφορα ερωτήματα. Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου αυτής; Ποιοι παράγοντες είναι εκείνοι που την προκαλούν; Τι είναι η κρίση άσθματος;
Παίρνοντας τα πράγματα με τη σειρά, πολλοί διαφορετικοί παράγοντες έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης άσθματος, αν και συχνά είναι δύσκολο να βρεθεί μια μοναδική, άμεση αιτία. Συνδέεται συχνά με αλλεργίες και συνοδεύεται από αλλεργικές παθήσεις, όπως έκζεμα και αλλεργική ρινίτιδα. Πιστεύεται, επίσης, ότι η έκθεση σε μια σειρά περιβαλλοντικών αλλεργιογόνων και ερεθιστικών ουσιών συμπεριλαμβανομένης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα ακάρεα οικιακής σκόνης, τις μούχλες και την επαγγελματική έκθεση σε χημικές ουσίες, αναθυμιάσεις ή σκόνη αυξάνει τον κίνδυνο άσθματος. Η κληρονομικότητα παίζει κι εκείνη τον ρόλο της, καθώς είναι πιθανή η εμφάνιση σε άτομο με πάσχοντες συγγενείς πρώτου βαθμού.
Η έκθεση, λοιπόν, σε διάφορες ουσίες, που είτε προκαλούν αλλεργίες (αλλεργιογόνα) είτε απλά ερεθίζουν τον οργανισμό, μπορεί να προκαλέσουν σημεία και συμπτώματα άσθματος. Διαφορετικοί «πυροδοτητές» μπορούν να προκαλέσουν διαφορετικούς τύπους άσθματος. Το αλλεργικό άσθμα προκαλείται από αλλεργιογόνα, όπως ακάρεα σκόνης, μούχλα, γύρη, κατοικίδια και διαφόρων ειδών έντομα και παράσιτα. Το μη αλλεργικό άσθμα προκαλείται από ερεθίσματα, που δεν είναι αλλεργιογόνα όπως ορισμένα φάρμακα, οικιακά χημικά, λοιμώξεις (κρυολόγημα, η γρίπη κ.ά.), εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση και καπνό τσιγάρου. Αυτοί θεωρούνται και οι βασικοί τύποι άσθματος. Ως δευτερεύουσες κατηγορίες είναι το επαγγελματικό άσθμα, που προκαλείται από την εισπνοή χημικών ή βιομηχανικών ουσιών στην εργασία και το άσθμα άσκησης, το οποίο εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης, ειδικά όταν ο αέρας είναι ξηρός.
Παρόλο που υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι άσθματος, τα συμπτώματα παραμένουν τα ίδια, απλά αλλάζει η συχνότητα, η διάρκεια και το πότε εμφανίζονται. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνουν εκπνευστικό συριγμό (έναν ήχος σφυρίγματος κατά την εκπνοή), δύσπνοια, βήχα και αίσθημα βάρους στο στήθος το οποίο μπορεί να μετατραπεί εύκολα σε πόνο. Είναι αλήθεια πως πολλές παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν τα ίδια ακριβώς συμπτώματα, όμως εάν συμβαίνουν συχνά και επαναλαμβανόμενα, είναι χειρότερα κατά τη διάρκεια της νύχτας ή νωρίς το πρωί και φαίνεται να συμβαίνουν ως απάντηση σε κάποιο «πυροδοτητή», τότε σίγουρα προμηνύουν την ύπαρξη άσθματος.
Όταν τα συμπτώματα επιδεινώνονται, τότε προκύπτει και η λεγόμενη κρίση άσθματος. Κατά τη διάρκεια της, η συσκευή για εισπνοές και άλλα φάρμακα δεν βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων, η αναπνοή γίνεται πιο γρήγορη και υπάρχει αίσθημα ασφυξίας. Η δύσπνοια μπορεί να επιδεινωθεί με απλές δραστηριότητες όπως η ομιλία, το φαγητό και ο ύπνος, τα οποία φαντάζουν ακατόρθωτα. Συχνά τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες, το αίσθημα βάρους στο στήθος μπορεί να μετατραπεί σε πόνο ο οποίος θα διαρκέσει μόνο όσο και η κρίση. Τα συμπτώματα δεν είναι απαραίτητο να εμφανιστούν ξαφνικά, αφού στην πραγματικότητα, συχνά εμφανίζονται αργά σε διάστημα λίγων ωρών ή ημερών.
Στην υποψία ύπαρξης της νόσου, συνίσταται η επίσκεψη σε έναν πνευμονολόγο ώστε να υπολογίσει την σοβαρότητα του άσθματος και να προβεί στην κατάλληλη θεραπεία. Σύμφωνα με την συχνότητα και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων το άσθμα ταξινομείται σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:
- Ήπιο διαλείπον: Ήπια συμπτώματα που εμφανίζονται έως δύο ημέρες την εβδομάδα και έως δύο νύχτες τον μήνα.
- Ήπιο επίμονο: Συμπτώματα που εμφανίζονται περισσότερες από δύο φορές την εβδομάδα, αλλά όχι περισσότερο από μία φορά την ημέρα.
- Μέτρια επίμονο: Συμπτώματα που εμφανίζονται μία φορά την ημέρα και περισσότερες από μία νύχτες την εβδομάδα.
- Σοβαρά επίμονο: Συμπτώματα κατά τη διάρκεια της ημέρας, τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας και συχνά και τη νύχτα.
Η θεραπεία συνήθως περιλαμβάνει την εκμάθηση αναγνώρισης των «πυροδοτών», τη λήψη μέτρων για την αποφυγή των «πυροδοτήσεων» και την παρακολούθηση της αναπνοής για την επιβεβαίωση, ότι τα φάρμακά διατηρούν τα συμπτώματα υπό έλεγχο. Όσον αφορά την φαρμακευτική αγωγή, συνήθως συνταγογραφούνται συσκευές για εισπνοές που είτε ανακουφίζουν τα ήδη υπάρχοντα συμπτώματα είτε βοηθούν την διακοπή της ανάπτυξης των συμπτωμάτων. Ωστόσο, εάν δεν μπορέσουν να διατηρηθούν υπό έλεγχο, τότε χορηγούνται δισκία. Εάν και πάλι δεν φαίνεται να υπάρχει πρόοδος, τότε κάθε λίγες εβδομάδες δίνονται ενέσεις στους ασθενείς και σε σοβαρές περιπτώσεις προτείνεται μέχρι και η εγχείρηση.
Η πρόληψη και ο μακροπρόθεσμος έλεγχος είναι το κλειδί για τη διακοπή των κρίσεων άσθματος πριν καν ξεκινήσουν. Ο υγιεινός τρόπος ζωής, η αποφυγή βλαβερών για την υγεία ουσιών και η συνέπεια στην φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσουν στην μείωση, έως και την αποφυγή των συμπτωμάτων και των κρίσεων. Προς το παρόν, δεν υπάρχει θεραπεία αποκλειστικά για το άσθμα, αλλά τα συμπτώματα του μπορούν να ελεγχθούν, ώστε να μην έχει μεγάλο αντίκτυπο στην καθημερινότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Άσθμα ενηλiκων, europeanlung.org. Διαθέσιμο εδώ
- Asthma, mayoclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Asthma, nhs.uk. Διαθέσιμο εδώ
- Asthma, who.int. Διαθέσιμο εδώ
- Asthma, cdc.gov. Διαθέσιμο εδώ
- Asthma, medlineplus.gov. Διαθέσιμο εδώ
