Της Ειρήνης Μπούλια,
Το Ανατολικό Τιμόρ αποτελεί ένα από τα νεότερα κράτη του κόσμου, το οποίο πασχίζει να βρει τη θέση του στη διεθνή σκηνή. Η ευρύτερη περιοχή αποτελούσε αποικία των Πορτογάλων μέχρι το 1975, ενώ έκτοτε αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι της, ανεξάρτητης πλέον, Ινδονησίας. Μόλις το 1999, αποφασίστηκε η διεξαγωγή δημοψηφίσματος στην περιοχή, όπου οι γηγενείς της κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα σημαντικό ερώτημα: Προτιμούσαν την ανεξαρτησία τους ως νέο κράτος, ή την αυτονομία τους εντός της Ινδονησίας; Οι ερωτηθέντες ψήφισαν πανηγυρικά πως προτιμούσαν την ανεξαρτησία τους από κάθε άλλη εθνότητα, και το 2002 ιδρύθηκε επίσημα το κράτος του Ανατολικού Τιμόρ, απαλλαγμένο από ξένες επιρροές. Όμως, πώς ακριβώς εξελίχθηκε η διαχείριση της νέας του ανεξαρτησίας με γνώμονα την ανάπτυξή του;
Το νέο κράτος μαστιζόταν αναπόφευκτα από τη φτώχεια. Η ανάπτυξή του βασίστηκε κυρίως στην παραγωγή και πώληση γεωργικών προϊόντων, ενόσω ο κατά βάση αγροτικός πληθυσμός ζούσε στην απόλυτη εξαθλίωση. Έκτοτε, μέσω των προσπαθειών της Παγκόσμιας Τράπεζας και της εθνικής κυβέρνησης, τα ποσοστά απόλυτης φτώχειας έχουν μειωθεί αισθητά, μα όχι επαρκώς. Το χάσμα μεταξύ των λίγων πλουσίων και των πολλών φτωχών είναι ακόμα αγεφύρωτο, καθώς είναι εξαιρετικά άνιση η διανομή του εθνικού πλούτου. Στις άλλες αναπτυξιακές κινήσεις της χώρας, συγκαταλέγεται και η σημαντικότατη μείωση του αναλφαβητισμού ανάμεσα στους νέους, ενώ για τους γηραιότερους υπήρξαν αρκετές προσπάθειες ένταξής τους στα σχολικά θρανία. Εξοπλίζοντας τους πολίτες με τα βασικά εφόδια, οι κυβερνώντες ελπίζουν σε ένα μέλλον με μεγαλύτερη ευμάρεια για όλους.
Βεβαίως, το να χτίζεις ένα κρατικό μόρφωμα από το μηδέν αποτελεί ένα εγχείρημα δυσχερές, τόσο στο οικονομικό αλλά και το πολιτικό επίπεδο. Το πολίτευμα του Ανατολικού Τιμόρ είναι δημοκρατικό και έχει κατορθώσει ως τώρα να διεξάγει τέσσερις ελεύθερες και ειρηνικές εθνικές εκλογές. Η σταθερότητα του πολιτεύματος, ειδικά εν συγκρίσει με την ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της νοτιοανατολικής Ασίας, είναι ειλικρινά εντυπωσιακή. Εντούτοις, δεν έχουν λείψει και από εκεί οι πολιτικές αψιμαχίες, η σαθρότητα των κυβερνήσεων ως απότοκος της πολιτικής σκοπιμότητας και οι λαϊκιστική ρητορεία εκ μέρους των σημαντικότερων πολιτικών φιγούρων της χώρας. Ενδεικτικά, οι διαδηλώσεις για τις εγχώριες, αλλά και διεθνείς πολιτικές αντιμετωπίζονται αρχικά με καχυποψία, έπειτα με απειλές και τέλος, με μία κάπως υπέρμετρη καταστολή. Παρόλα αυτά, οι πολίτες πλέον δηλώνουν αρκετά ευχαριστημένοι με την πολιτική των κυβερνήσεων.
Τελικά, πώς θα επιτευχθεί η ανόρθωση του κράτους υπό το δημοκρατικό πολίτευμα;
Το σχέδιο της Παγκόσμιας Τράπεζας επικεντρώνεται σε τρία στοιχεία: Στη βελτίωση της ποιότητας του ανθρώπινου κεφαλαίου, την πριμοδότηση του ιδιωτικού τομέα και της διαφοροποίησης των πηγών εσόδων και τις επενδύσεις στον τομέα της μετακίνησης και των υποδομών γενικότερα. Το ανθρώπινο κεφάλαιο αποτελείται από τους κατοίκους, οι οποίοι αποκτούν πρόσβαση στην εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση. Έχοντας λάβει την απαραίτητη επιμόρφωση, δύνανται ευκολότερα πλέον να δημιουργήσουν δικές τους επιχειρήσεις, από τις οποίες το κράτος θα συλλέγει φόρους. Όμως, όλα αυτά είναι ανέφικτα δίχως τις απαραίτητες υποδομές, όπως ισόπεδοι δρόμοι κατάλληλοι για ασφαλή μετακίνηση, αλλά και κρατικό συγκοινωνιακό δίκτυο. Με το να δημιουργηθούν οι απαραίτητες υποδομές, ευνοείται η εσωτερική μετανάστευση και η πρόσβαση σε επαγγελματικές ευκαιρίες σε όλη την επικράτεια, άρα επέρχεται η ανάδυση από το καθεστώς φτώχειας.
Επιγραμματικά, σε μια ρεαλιστική θεώρηση της κατάστασης του σήμερα στο Ανατολικό Τιμόρ, τα βήματα που έχουν γίνει είναι μεγάλα και σημαντικά. Όμως, η φτώχεια και η ανισότητα δεν παύουν να είναι σε ποσοστά υπέρ του δέοντος, καθιστώντας την αγνόησή τους δύσκολη. Το κράτος σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, καλείται να επενδύσει σημαντικούς πόρους στην αναδιάρθρωση της οικονομίας, μέσω υποδομών, στήριξης των υγειονομικών και εκπαιδευτικών συστημάτων, ενόσω ευνοεί τον πολλαπλασιασμό των εμπορικών δραστηριοτήτων και κλάδων εργασίας. Η εισροή ξένου κεφαλαίου προς επενδύσεις είναι ζωτικής σημασίας, καθότι έτσι επιτυγχάνεται η άνοδος του εγχώριου πλούτου. Είναι στο χέρι των κυβερνώντων, παρά τις δυσκολίες των καιρών, να αναδείξουν το Ανατολικό Τιμόρ σε ένα κράτος σύγχρονο και λειτουργικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Timor-Leste defies the odds for stability in 2021, East Asia Forum, διαθέσιμο εδώ
- Timor-Leste Economy Grapples with Dual Impacts of Pandemic and Cyclone Seroja, The World Bank, διαθέσιμο εδώ
- Fragility and Rule of Law in Timor-Leste, The Borgen Project, διαθέσιμο εδώ
- Protests restricted and criminalised in Timor-Leste, Monitor Civicus, διαθέσιμο εδώ
