Η 14η Ιανουαρίου στην Ιστορία

Του Νικόλαου-Νεκτάριου Δημητρά,

1659: Οι Πορτογάλοι νικούν τους Ισπανούς στη μάχη του Έλβα (Battle of Elvas) στην ομώνυμη πόλη. Η μάχη αυτή υπάγεται στον Πορτογαλικό Πόλεμο Παλινόρθωσης, ο οποίος είχε ξεκινήσει από την 1^η Δεκεμβρίου του 1640. Ο Φίλιππος Γ’ αύξησε τους φόρους για τους Πορτογάλους εμπόρους, με αποτέλεσμα η ανώτερη τάξη της Πορτογαλίας να χάσει τη δύναμή της. Ουσιαστικά, ο Φίλιππος Γ’ στόχευε στο να καταστήσει την Πορτογαλία υποτελή στην Ισπανία. Τα μέσα και τα ανώτερα στρώματα της Πορτογαλίας, έχοντας την υποστήριξη της κοινωνίας, αντέδρασαν στην πολιτική του Φιλίππου. Η ήττα της Ισπανίας στη μάχη ήταν αναμενόμενη λόγω του ότι ακόμα πριν την έκρηξη της επανάστασης ο στρατός του Φιλίππου πολεμούσε κατά τον τριακονταετή πόλεμο (1618-1648), ενώ κατά την περίοδο της μάχης τελείωνε η επανάσταση στην Καταλονία (1640-1659). Πολλές χιλιάδες Ισπανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν στη μάχη, ενώ οι Πορτογάλοι που σκοτώθηκαν ήταν εκατοντάδες. Τελικά, οι Πορτογάλοι νίκησαν την Επανάσταση και η κατάσταση οδηγήθηκε στη Συνθήκη της Λισαβόνας το 1668, η οποία έθεσε και το τέλος της. Η Ισπανία δεν κατάφερε να απομονώσει την Πορτογαλία διπλωματικά και στρατιωτικά και η Πορτογαλία διεκδίκησε την ανεξαρτησία της.

1690: Εφευρίσκεται η σύγχρονη μορφή κλαρινέτου από τον Γερμανό κατασκευαστή μουσικών οργάνων, Johann Christoph Denner, μετά από πολλά χρόνια προσπάθειας. Προσέθεσε δύο κλειδιά, δίνοντας έτσι παραπάνω δυνατότητες στον οργανοπαίκτη. Το σύγχρονο κλαρινέτο του ήταν εξέλιξη του Chalumeau που θεωρείται ο πρόγονός του, αλλά έχει σαφώς μικρότερη ευρύτητα από το κλαρινέτο του Denner. Ο Denner γεννήθηκε το 1655 και απεβίωσε το 1707. Όταν ήταν νέος, έφτιαχνε σφυρίχτρες για το κυνήγι που πήγαινε με τον πατέρα του. Γρήγορα ανακάλυψε πως του άρεσε αυτή η ενασχόληση και γι’ αυτό έγινε κατασκευαστής οργάνων. Οι δύο γιοι του, Jacob Denner και Johann David, ακολούθησαν την πορεία του πατέρα τους και αφιερώθηκαν, επίσης, στην κατασκευή μουσικών οργάνων. Η πρώτη αναφορά για την εφεύρεση έγινε από τον Jacob Denner το 1710 (δηλαδή μετά τον θάνατο του Johann Denner), και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, που βρίσκεται στο Berkeley, αναγνώρισε επίσημα την εφεύρεση. Υπάρχουν υποθέσεις για το ότι ο Johann Christoph Denner είχε εφεύρει και άλλα μουσικά όργανα που όμως δεν έγιναν γνωστά, γιατί καταστράφηκαν κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

1900: Γίνεται πρεμιέρα της όπερας “Tosca” του Giacomo Puccini στο Teatro dell’ Opera di Roma, η οποία ήταν αρκετά επιτυχημένη παρά τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα που μάστιζαν εκείνη την εποχή τη Ρώμη. Η όπερα πραγματεύεται τα γεγονότα που συμβαίνουν στη Ρώμη το 1800, όταν δηλαδή η Ιταλία, μετά την Γαλλική Επανάσταση, ήταν διαχωρισμένη σε κρατίδια, ενώ ο Πάπας της Ρώμης, Πίος ΣΤ’, είχε εκτελεστεί και ακόμη δεν υπήρχε διάδοχος. Κανονικά, η πρεμιέρα ήταν κανονισμένο να γίνει νωρίτερα, αλλά η αστυνομία σήμανε κίνδυνο πως μια ομάδα αναρχικών είχε τοποθετήσει βόμβα στο θέατρο. Όπως ήταν λογικό, η πρεμιέρα αναβλήθηκε και παρουσιάστηκε κατά την εν λόγω ημερομηνία. Η πρεμιέρα του έργου αναδείχθηκε σε εθνικό γεγονός, αφού παρευρέθησαν Ρωμαίοι αξιωματούχοι, η Βασίλισσα Margherita και ο Πρωθυπουργός Luigi Pelloux. Ακόμα, ήρθαν και πολλοί αντίπαλοι του Puccini όπως ο Pietro Mascagni, ο Francesco Cilea και ο Ildebrando Pizzetti. Στην αρχή της παράστασης, υπήρχε μια γενικότερη ανησυχία. Παρ’ όλα αυτά, ξεκίνησε και εκτυλίχθηκε κανονικά παρά τις παρεμβολές στην αρχή της.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Jacques, Tony. Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity through the Twenty-first Century, Volume 1, A-E. Greenwood, 2007

• Stearns, Peter N; Langer, William Leonard (1960). The Encyclopedia of World history: ancient, medieval, and modern, chronologically arranged. Houghton Mifflin Harcourt, Boston, 2001
• En-academic.com “Battle of the Lines of Elvas”, διαθέσιμο εδώ
• Yamaha.com “The birth of the clarinet”, διαθέσιμο εδώ
• Britannica.com “Clarinet, Musical Instrument”, διαθέσιμο εδώ
• Nicholas Bessaraboff, Ancient European Musical Instruments.  Harvard University Press, Boston, 1941
• Geoffrey Rendall, The Clarinet.Second Revised Edition. Ernest Benn Limited, London, 1957.
• Ashbrook, William. The Operas of Puccini. Ithaca, Cornell University Press, New York, 1985
• Budden, Julian. Puccini: His Life and Works. Oxford University Press, Oxford, 2002

• Osborne, Charles. The Complete Operas of Puccini. Victor Gollancz, London, 1990