Της Γεωργίας Αλεξοπούλου,
Ο Κωστής Παλαμάς ήταν ποιητής, πεζογράφος, διηγηματογράφος και ιστορικός. Υπήρξε, επίσης, θεατρικός συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας και δημοσιογράφος. Αναγνωρίστηκε ως υποστηρικτής και πρωτοπόρος της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, μαζί με τους φίλους και μετέπειτα συνεργάτες του, Νίκο Καμπά και Γεώργιο Δροσίνη, και αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής γενιάς του 1880, ενώ μέχρι και σήμερα θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές.
Γεννήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 1859 στη μεγαλύτερη πόλη της Πελοποννήσου, την Πάτρα. Οι γονείς του είχαν και οι δύο καταγωγή από το Μεσολόγγι. Η οικογένειά του κατείχε σημαντική θέση στην ιστορία του Μεσολογγίου, καθώς είχε αναδείξει σπουδαίες προσωπικότητες με το πέρας των εποχών. Ο πατέρας του, Μιχαήλ Παλαμάς, ήταν δικαστικός στο επάγγελμα και προερχόταν από οικογένεια λογίων με αξιόλογη πνευματική και θρησκευτική καλλιέργεια. Ο προπάππος του, Παναγιώτης Παλαμάς, είχε ιδρύσει την «Παλαμαία Σχολή» και ο παππούς του, Ιωάννης, είχε διδάξει στην Πατριαρχική Ακαδημία της Κωνσταντινούπολης.
Σε ηλικία μόλις έξι ετών, ο ποιητής έμεινε ορφανός, καθώς έχασε και τους δυο γονείς του. Το 1864, πέθανε πρώτα η μητέρα του, Πηνελόπη, από πρόωρο τοκετό, ενώ λίγους μήνες αργότερα ακολούθησε και ο θάνατος του πατέρα του, Μιχαήλ. Η επιμέλεια των παιδιών ανατέθηκε τότε σε στενούς συγγενείς τους. Τον μικρότερο αδερφό του ανέλαβε η αδελφή της μητέρας τους, ενώ εκείνον και τον μεγαλύτερο αδελφό του, ο θείος τους. Έτσι, το 1867, μεταφέρεται στο Μεσολόγγι, όπου και περνά τα επόμενα οκτώ χρόνια της ζωής του. Τα παιδικά του χρόνια θα μπορούσε κανείς να τα χαρακτηρίσει μελαγχολικά, καθώς το κλίμα που επικρατούσε μετά τον θάνατο των γονιών του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως καταθλιπτικό. Αυτό επηρέασε ιδιαίτερα την ευαίσθητη ψυχή του, όπως φαίνεται και από μελλοντικά του ποιήματα.
Το 1875, έφυγε από το Μεσολόγγι και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για σπουδές. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή Αθηνών, την οποία όμως λίγο αργότερα εγκατέλειψε, για να αφοσιωθεί ολότελα σε αυτό που αγαπούσε περισσότερο από όλα: τη λογοτεχνία. Άλλωστε, ήταν φανερή η κλίση του στην ποίηση, καθώς ο ίδιος σε ηλικία εννέα ετών μελετούσε Έλληνες και ξένους ποιητές. Μάλιστα, το 1868, μιμούμενος τα πρότυπα της εποχής του έγραψε το πρώτο του ποίημα, το οποίο και ονόμασε «ποίημα για γέλια».
Από το 1875, ξεκίνησε να δημοσιεύει σε περιοδικά και εφημερίδες διάφορα ποιήματά του, αλλά και κριτικές και χρονογραφήματα. Το 1876, ο ίδιος αποφάσισε να υποβάλει στον Βουτσιναίο διαγωνισμό ποίησης την συλλογή Ερώτων Έπη, η οποία και απορρίφθηκε. Παρόλα αυτά, το 1886 τύπωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Τραγούδια της Πατρίδος μου, η οποία ήταν γραμμένη στη δημοτική γλώσσα, υποστηρίζοντας φανερά τη μέθοδο γραφής της Νέας Ακαδημαϊκής Σχολής.
Στις 27 Δεκεμβρίου 1887, παντρεύτηκε την τότε σύντροφο και μετέπειτα σύζυγό του, Μαρία Βάλβη, η οποίος ήταν γόνος πολιτικής οικογένειας του Μεσολογγίου και υπήρξε το στήριγμά του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Τη δεκαετία του 1890, το ζευγάρι απέκτησε τρία παιδιά: τη Ναυσικά, τον Λέανδρο και τον Άλκη. Η ανιδιοτελής αγάπη που έτρεφε ο Παλαμάς για τη σύζυγο και μητέρα των παιδιών του τον ώθησε στη δημοσίευση ενός έργου που ονομάστηκε «Ύμνος εις την Αθηνάν», το οποίο ήταν αφιερωμένο σε εκείνη. Και ενώ όλα κυλούσαν ομαλά, μια αιφνίδια ασθένεια δεν άργησε να επισκιάσει την οικογένεια Παλαμά. Στις αρχές του 1898, ο μικρός Άλκης αρρώστησε και μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο. Οι γιατροί αδυνατούσαν να βγάλουν κάποια διάγνωση, με αποτέλεσμα στις 24 Φεβρουαρίου 1898 να αφήσει την τελευταία του πνοή. Προς τιμήν του γιου του, που κατέληξε σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών, δημοσίευσε την ποιητική συλλογή Ο Τάφος.
Στις 15 Δεκεμβρίου 1897, ως ένδειξη τιμής για το τεράστιο αυτό ποιητικό του έργο, διορίστηκε γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’ όπου και αποχώρησε το 1928. Για χάρη του δημοτικισμού, που τόσο ακράδαντα υποστήριζε, βρέθηκε πολλές φορές στο επίκεντρο επιθέσεων. Ακόμα, λόγω της «αρετής» του, όπως ο ίδιος αποκαλούσε τον δημοτικισμό, υπέστη μια σειρά από διώξεις και για ένα χρονικό διάστημα απολύθηκε, καθώς ως Γραμματέας του Πανεπιστημίου ήταν υποχρεωμένος να χρησιμοποιεί εγγράφως αυστηρά την καθαρεύουσα. Από το 1926 αποτέλεσε βασικό μέλος της Ακαδημίας των Αθηνών, της οποίας κλήθηκε να αναλάβει την προεδρία το 1930.
Μερικά από τα πιο γνωστά του ποιήματα είναι το «Ίαμβοι και ανάπαιστοι» (1897), «Η ασάλευτη ζωή» (1904), και «Η φλογέρα του Βασιλιά» (1910). Αξίζει να σημειωθεί πως το 1918, τού απονεμήθηκε το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και το 1896, έγραψε τους στίχους του Ύμνου των Ολυμπιακών Αγώνων. Το 1934, μάλιστα, ήταν υποψήφιος για το Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Απεβίωσε στις 27 Φεβρουαρίου 1943, σαράντα μέρες μετά τον θάνατο της συζύγου του, έπειτα από σοβαρή ασθένεια. Η κηδεία του ποιητή έμεινε στην ιστορία, καθώς ο θρήνος χιλιάδων ανθρώπων, οι οποίοι τον συνόδευαν στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, ψάλλοντάς του τον Εθνικό Ύμνο, καθήλωσε τους Γερμανούς κατακτητές.
Ο Κωστής Παλαμάς άφησε το δικό του στίγμα στον κόσμο των γραμμάτων, δημιουργώντας μια νέα εποχή στην τέχνη της Λογοτεχνίας. Ο ποιητικός του οίστρος ενέπνευσε και επηρέασε σημαντικά τη γραφή των νέων και δίκαια κατέχει έως και σήμερα τον τίτλο του δεύτερου εθνικού μας ποιητή, μετά τον Διονύσιο Σολωμό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κωστής Παλαμάς, Βικιπαίδεια, διαθέσιμο εδώ
- Κωστής Παλαμάς, Σαν Σήμερα, διαθέσιμο εδώ
- Κωστής Παλαμάς: Ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές της Ελλάδας, Ellines, διαθέσιμο εδώ
- O θάνατος του Άλκη Παλαμά και οι τραγωδίες της οικογένειας του Κωστή Παλαμά, The Best, διαθέσιμο εδώ
