Της Ευστρατίας Καραμπατζάκη,
Σάλος έχει δημιουργηθεί τα τελευταία εικοσιτετράωρα μετά τη δήλωση του Αναπληρωτή Πρωθυπουργού της Δημοκρατίας της Πολωνίας, Jaroslaw Kaczynski, πως η πολωνική κυβέρνηση έχει πλέον στην κατοχή της προηγμένο σύστημα κατασκοπίας. Ο ίδιος, φυσικά, αρνήθηκε τους ισχυρισμούς πως το σύστημα θα χρησιμοποιηθεί για παρακολούθηση πολιτικών προσώπων και δήλωσε ευθαρσώς πως η χρήση του θα είναι αποκλειστικά προς όφελος του κοινού συνόλου, προς αποφυγήν δηλαδή τρομοκρατικών ενεργειών και της διαφθοράς συλλήβδην.
Το λογισμικό που έχει στη διάθεσή της η πολωνική κυβέρνηση δεν είναι άλλο από το πασίγνωστο πλέον στην πολιτική σκακιέρα “Pegasus”. Κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 2016, από την ισραηλινή εταιρία NSO Group, και από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας του έχει κινήσει το ενδιαφέρον κυβερνητικών παραγόντων λόγω της γρήγορης και «ανέπαφης» εγκατάστασής του, καθώς και της ποικιλίας των πληροφοριών που μπορεί να συλλέξει.
Πώς δουλεύει, όμως, το λογισμικό “Pegasus”; Ως λογισμικό, το “Pegasus” χαρακτηρίζεται από περιπλοκότητα, ενώ ταυτόχρονα είναι ιδιαίτερα ακριβό. Κατ’ επέκταση, δεν αφορά τόσο τον μέσο χρήστη, γι’ αυτό και απευθύνεται σε άτομα ιδιαίτερου πολιτικού ενδιαφέροντος. Κατά βάση, ο χρήστης της συσκευής λαμβάνει ύποπτα SMS με συγκεκριμένα link, και αν πατήσει πάνω σε αυτά, η συσκευή μολύνεται αυτόματα. Επίσης, δύναται να λάβει κλήσεις από άγνωστα νούμερα και αν και δεν έχει απαντήσει στην κλήση, το λογισμικό να εγκατασταθεί αυτομάτως και να ξεκινήσει την επί εικοσιτετραώρου βάσεως παρακολούθηση. Το “Pegasus” είναι ικανό να παρακολουθεί συνολικά τη συσκευή (SMS, e-mails, κλήσεις), να καταγράφει τις πληκτρολογήσεις καθώς και οτιδήποτε μπορεί να καταγραφεί μέσα από το μικρόφωνο και την κάμερα. Ταυτοχρόνως, οι hackers έχουν πρόσβαση στις επαφές και στο ιστορικό προγράμματος περιήγησης του εκάστοτε χρήστη, σκιαγραφώντας το προφίλ του και συλλέγοντας τα προσωπικά του δεδομένα. Καθόλου άσχημα όταν ο χρήστης είναι μια επιφανής πολιτική προσωπικότητα που μπορεί να βλάψει ή να εξυπηρετήσει εν δυνάμει πολιτικές σκοπιμότητες.
Πέρα από τα παραπάνω, θα πρέπει να αναρωτηθούμε: «Υπάρχουν περιστατικά επιβεβαιωμένης πολιτικής κατασκοπίας στον κόσμο, ώστε να μπορέσουμε να κατηγορήσουμε την πολωνική κυβέρνηση για διεφθαρμένη χρήση του λογισμικού;» Η απάντηση έγκειται στο εξής πλαίσιο συζήτησης:
Στην αγορά κυκλοφορεί παράλληλα το λογισμικό “Predator”, ένα εξίσου επιφανές και άκρως χρήσιμο λογισμικό παρακολούθησης. Το λογισμικό αυτό χρησιμοποιείται κατά κόρον τα τελευταία χρόνια από κυβερνητικούς παράγοντες και στοχεύει στον έλεγχο προσωπικοτήτων που μπορούν εν δυνάμει να καθορίσουν το πολιτικό γίγνεσθαι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η παρακολούθηση συσκευών κινητού τηλεφώνου στην περιοχή της Αιγύπτου, ενός μέλους της αιγυπτιακής αντιπολίτευσης εξόριστου στην Τουρκία και ενός παρουσιαστή ειδήσεων, ο οποίος υπήρξε σφοδρός επικριτής του καθεστώτος Σίσι.
Προς τούτοις, η Διεθνής Αμνηστία, στις αρχές Ιανουαρίου, προέβη σε μια ρηξικέλευθη διαπίστωση για τα πολωνικά δεδομένα, που κάθε άλλο παρά ευνοϊκή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί προς τον Kaczynski. Η ίδια επιβεβαίωσε πως κατά τη διάρκεια του εθνικού προεκλογικού αγώνα της Πολωνίας το 2019, το κινητό τηλέφωνο επιφανούς μέλους της Πολωνικής Γερουσίας, Krzysztof Brejza, είχε παραβιαστεί δια ροπάλου από το κακόβουλο λογισμικό “Pegasus”. Ο Brejza είχε αναλάβει την κοινοβουλευτική εκστρατεία της πολωνικής αντιπολίτευσης το 2019, ενώ μετά τη δικαίωση από τη Διεθνή Αμνηστία, κατηγόρησε την κυβέρνηση για διαφθορά και εκλογική εξαπάτηση, καθώς οι hackers είχαν πρόσβαση στον σχεδιασμό και τις στρατηγικές του προεκλογικού αγώνα της αντιπολίτευσης. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Donald Tusk, ζήτησε τη διεξαγωγή κοινοβουλευτικής έρευνας για τη χρήση του “Pegasus” από τη μεριά της κυβέρνησης.
Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω δεν λαμβάνουν χώρα μόνο στην Πολωνία, καθώς εκθέσεις του Cityzen και του Meta αναφέρουν την εύρεση κακόβουλου λογισμικού και σε άλλες χώρες, ευρωπαϊκές και μη. Στο πελατολόγιο τόσο του “Pegasus” όσο και του “Predator” συμπεριλαμβάνονται χώρες όπως η Αίγυπτος, η Αρμενία, η Σαουδική Αραβία, η Ελλάδα, το Ομάν, η Κολομβία, η Ακτή Ελεφαντοστού, το Βιετνάμ, οι Φιλιππίνες και η Γερμανία. Ταυτοχρόνως, έρευνα του CitizenLab αποκαλύπτει πως έπειτα από διαδικτυακή σάρωση αναφορικά με το λογισμικό Pegasus εντοπίστηκαν πιθανοί πελάτες στην Αρμενία, την Ελλάδα, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, την Ινδονησία, τη Μαδαγασκάρη, το Ομάν, τη Σαουδική Αραβία και τη Σερβία. Το CitizenLab κάνει λόγο ξεκάθαρα για κυβερνητικούς πελάτες.
Αναφορικά με τη Γερμανία, στις αρχές του νέου έτους, κατέστη γνωστό πως και η ίδια η γερμανική κυβέρνηση έχει αγοράσει συγκεκριμένη έκδοση του “Pegasus”. Πιο αναλυτικά, η Γερμανίδα πολιτικός Martina Link επιβεβαίωσε στους νομοθέτες ότι ο γερμανικός οργανισμός είχε αγοράσει στα τέλη του 2020 την έκδοση του λογισμικού, με το όνομα “Pegasus Trojan”. Ισχυρίστηκε πως έχει χρησιμοποιηθεί σε επιλεγμένες επιχειρήσεις σχετικά με την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα από τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους. Επιπροσθέτως, το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας έκρινε ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας επιτρέπεται να χρησιμοποιούν λογισμικό κατασκοπείας σε κινητά τηλέφωνα και υπολογιστές στόχων παρακολούθησης μόνο σε ειδικές περιπτώσεις και μπορούν να ξεκινήσουν μόνο ορισμένους τύπους επιχειρήσεων.
Όλα τα παραπάνω ίσως να φαντάζουν ουτοπικά, όμως κάθε άλλο παρά ουτοπικά θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν. Η ηλεκτρονική υποκλοπή προσωπικών στοιχείων είναι παρούσα και άμεσα διαθέσιμη στις σκοπιμότητες του κάθε κράτους παγκοσμίως. Στις παραπάνω αναφορές θα πρέπει να μας προβληματίζει η ύπαρξη του ονόματος της χώρας μας στο πελατολόγιο των κακόβουλων λογισμικών συστημάτων. Αν και υπάρχουν νύξεις, δεν έχει υπάρξει καταγγελία παραβίασης προσωπικών δεδομένων, όπως έγινε με την αντιπολίτευση της Πολωνίας. Μένει ο χρόνος να αποδείξει το κατά πόσο τα ευρωπαϊκά κράτη, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, είναι έτοιμα να αντισταθμίσουν την απειλή της τρομοκρατίας με την παραβίαση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως είναι η ιδιωτικότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Poland: Top leader admits government bought Pegasus spyware, DW, διαθέσιμο εδώ
- What is Pegasus spyware and how does it hack phones?, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Poland: Use of Pegasus spyware to hack politicians highlights threat to civil society, amnesty, διαθέσιμο εδώ
