Το «Θαύμα των Άνδεων», η μοιραία πτήση 571

Του Τιμολέοντος Παλαιολόγου,

Μερικές φορές, η ιστορία δεν αποτελείται από ηρωικές πτυχές σε κάποια σπουδαία μάχη, ούτε αναδεικνύεται από την ανδρεία κάποιου ήρωα, αντιθέτως, μερικές φορές, η ιστορία περιγράφει τον αιώνιο αγώνα επιβίωσης που ακολουθεί την εξέλιξη του ανθρώπου. Αυτό συνέβη και στην περίπτωση της πτήσης 571 της Ουρουγουάνικης Αεροπορίας, η οποία απροσδόκητα συνετρίβη στις 13 Οκτωβρίου του 1972 στην οροσειρά των Άλπεων.

Πτήση 571

Η πτήση 571 της Ουρουγουάνικης Αεροπορίας θα ξεκινούσε την 12^η Οκτωβρίου 1972 από το Διεθνές Αεροδρόμιο του Carrasco στο Μοντεβιδέο, πρωτεύουσα της Ουρουγουάης, με προορισμό το Διεθνές Αεροδρόμιο Pudahuel στο Σαντιάγο, πρωτεύουσα της Χιλής. Η πτήση είχε μισθωθεί ως charter από τον Daniel Juan, πρόεδρο μίας ερασιτεχνικής ομάδας ράγκμπι, της Old Christians Club, και στην πτήση επέβαιναν οι παίκτες της ομάδας, καθώς και συγγενείς και φίλοι οι οποίοι θα παρακολουθούσαν τον επερχόμενο αγώνα στη Χιλή εναντίον της Χιλιανής ομάδας Old Boys Club. Πράγματι, στις 12 Οκτωβρίου οι 40 επιβάτες και τα 5 μέλη πληρώματος επέβησαν στην πτήση 571, προς Σαντιάγο, στο αεροπλάνο τύπου Fairchild FH-227D, το οποίο θα τους μετέφερε, με κυβερνήτη τον σμήναρχο Julio César Ferradas και συγκυβερνήτη τον αντισμήναρχο Dante Héctor Lagurara.

Κατά τη διάρκεια της πτήσης, και λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών στην οροσειρά των Άνδεων, η πτήση 571 προσγειώθηκε έκτακτα στο Αεροδρόμιο της Mendoza στην Αργεντινή την ίδια μέρα. Στις 13 Οκτωβρίου και ώρα 14:18, απογειώθηκε από το Αεροδρόμιο Mendoza με προορισμό το Σαντιάγο, με διαφοροποιημένη πορεία λόγω του μέγιστου υψομέτρου που μπορούσε να φτάσει το αεροσκάφος, το οποίο δεν υπερέβαινε αρκετά το ύψος της οροσειράς των Άνδεων και ως εκ τούτου αποφασίστηκε κυκλική πορεία γύρω από τις Άνδεις. Περίπου 1 ώρα από την απογείωση ο κυβερνήτης υπολόγισε λανθασμένα το χρονικό διάστημα, που χρειαζόταν για να αλλάξει πορεία προς τα βόρεια και, νομίζοντας πως βρισκόταν στην περιοχή του Curicó, ζήτησε από το κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας στο Σαντιάγο στις 15:21 άδεια για να μειώσει υψόμετρο. Ο ελεγκτής μη γνωρίζοντας ότι το αεροσκάφος βρισκόταν ακόμη στις Άνδεις ενέκρινε την κίνηση για κάθοδο στα 11.500 πόδια. Στην κάθοδο, το αεροσκάφος αντιμετώπισε ισχυρές αναταράξεις και, λόγω της απότομης μείωσης υψομέτρου, βγήκε από τα σύννεφα, και οι πιλότοι αντίκρισαν το βουνό ακριβώς στην πορεία τους. Τότε, επιχείρησαν να δώσουν ύψος ραγδαία, κάτι το οποίο εν μέρει κατάφεραν, καθότι το αεροσκάφος πλέον πετούσε οριζόντια με το βουνό καθώς ανέβαινε υψόμετρο.

Εν τούτοις, στις 15:34, το πίσω μέρος στην ουρά του αεροσκάφους συγκρούστηκε με το έδαφος και αποκολλήθηκε, παρασύροντας 2 σειρές θέσεων στο πίσω μέρος του αεροσκάφους, την αποθήκη αποσκευών καθώς και 3 επιβάτες (τον Gaston Costemalle, τον Alejo Hounié, and τον Guido Magri) και 2 μέλη πληρώματος (τον Υποσμηναγό Ramón Saúl Martínez και τον αεροσυνοδό Orvido Ramírez). Παρόλα αυτά, το αεροσκάφος συνέχισε για ελάχιστα δευτερόλεπτα την πορεία του, μέχρι που το αριστερό φτερό προσέκρουσε και αποκολλήθηκε παρασύροντας άλλους 2 επιβάτες (Daniel Shaw and Carlos Valeta). Τότε, όλο το αεροσκάφος προσέκρουσε και «κατρακύλησε» την πλαγιά μέχρι που σταμάτησε 700 μέτρα περίπου, από το σημείο της πρόσκρουσης, ενώ ο κυβερνήτης Julio César Ferradas καθώς και 4 επιβάτες (ο ιατρός της ομάδας Francisco Nicola, η Esther Nicola, η Eugenia Parrado και ο Fernando Vazquez) πέθαναν ακαριαία κατά την πρόσκρουση. Έτσι, 12 από τους 45 επιβαίνοντες απεβίωσαν την ώρα του δυστυχήματος.

Επιζώντες

Από τους 33 επιζώντες κάποιοι είχαν υποστεί σοβαρά τραύματα. Οι φοιτητές ιατρικής Canessa and Gustavo Zerbino άρχισαν αμέσως να περιποιούνται τους τραυματίες, ενώ ο επιβάτης Enrique Platero είχε τραυματιστεί με θραύσμα μετάλλου το οποίο είχε διαπεράσει την κοιλιά του. Σε κατάσταση πολικού ψύχους και σε υψόμετρο 3.500 μέτρων το πρώτο βράδυ 4 επιβάτες απεβίωσαν (ο Francisco “Panchito” Abal, ο Felipe Maquirriain, ο Julio Martínez-Lamas, και ο συγκυβερνήτης Dante Héctor Lagurara) ενώ την επομένη, στις 14 Οκτωβρίου, απεβίωσε η Graziela Augusto Gumila de Mariani. Παράλληλα, από την ίδια μέρα της τραγωδίας κιόλας, χιλιανές ομάδες διάσωσης με εναέρια μέσα επιχείρησαν να εντοπίσουν το μοιραίο αεροσκάφος. Τις ημέρες που ακολούθησαν ομάδες από τη Χιλή, Αργεντινή και Ουρουγουάη από κοινού, συνέχισαν τις προσπάθειες ανεύρεσης του αεροσκάφους χωρίς επιτυχία.

Ως «αρχηγός», τέθηκε ο αρχηγός τη ομάδας ράγκμπι Marcelo Perez ενώ ό,τι απέμεινε από τον σκελετό του αεροσκάφους χρησιμοποιήθηκε ως καταφύγιο από τους 28 πλέον επιζώντες. Την 3^η μέρα του ατυχήματος, ο επιβάτης Nando Parrado, έπειτα και από τη βοήθεια των φοιτητών ιατρικής που του παρείχαν τις πρώτες βοήθειες, ξύπνησε από το κώμα που βρισκόταν μετά τη συντριβή, ωστόσο την 8^η μέρα του ατυχήματος η αδερφή του υπέκυψε στα τραύματά της, μειώνοντας τον αριθμό των επιζώντων στους 27. Και ενώ με διάφορους εναλλακτικούς τρόπους επιχείρησαν να ζεσταθούν ή να λιώσουν τον πάγο και να αποθηκεύσουν νερό, το σημαντικό πρόβλημα που υπήρχε ήταν η έλλειψη φαγητού. Όταν μάλιστα άκουσαν μέσω ασυρμάτου ότι οι έρευνες διάσωσης έπαψαν στις 24 Οκτωβρίου, με τις μόνες προμήθειες που είχαν διαθέσιμες να είναι κάποιες σοκολάτες, κάποια μπουκάλια κρασί και μαρμελάδες τις οποίες διαμοίρασαν ισόποσα και χρησιμοποίησαν με μεγάλη φειδώ, και αφού είχαν εξαντληθεί πλέον λόγω των συνθηκών ψύχους που άγγιζε μέχρι και τους -30 βαθμούς κελσίου τη νύχτα, αποφάσισαν από κοινού με δυσκολία ότι ο μοναδικός τρόπος για να επιβιώσουν ήταν να καταφύγουν στον κανιβαλισμό. Όπως ήταν φυσικό, η απόφαση αυτή μόνο εύκολη δεν ήταν, καθότι όλοι στο αεροσκάφος ήταν είτε γνωστοί και φίλοι είτε συγγενείς. Σαφώς, ο Parrado δεν επέτρεψε να πειραχτούν τα πτώματα της μητέρας και αδελφής του και έτσι οι επιζώντες άρχισαν να τρέφονται με τη σάρκα των πρώην συμπαικτών τους.

Για κακή τύχη όμως των άτυχων επιζώντων, το βράδυ της 17^ης μέρας (29 Οκτωβρίου) μία χιονοστιβάδα καταπλάκωσε τον σκελετό του αεροσκάφους στο οποίο βρίσκονταν, το οποίο γέμισε με χιόνι και σκότωσε 8 ακόμη ανθρώπους (τον Enrique Platero, την Liliana Methol, τον Gustavo Nicolich, τον Daniel Maspons, τον Juan Menendez, τον Diego Storm, τον Carlos Roque, και τον Marcelo Perez). Οι 19 επιζήσαντες, εγκλωβισμένοι λόγω χιονοθύελλας μέσα στο γεμάτο χιόνια αεροσκάφος, και χωρίς την καθοδήγηση του εκλιπόντος αρχηγού Perez, παρέμειναν 3 μέρες παγιδευμένοι στο αεροσκάφος, τρεφόμενοι από τα πτώματα των νεκρών συνεπιβατών τους. Όταν την 34^η μέρα (15 Νοεμβρίου) πέθανε ο Arturo Nogueira, 3 μέρες μετά (18 Νοεμβρίου) πέθανε ο Rafael Echavarren και την 60^η μέρα (11 Δεκεμβρίου) ο Numa Turcati, οι εναπομείναντες επιβάτες αντελήφθησαν ότι θα έπρεπε οι ίδιοι να καταφύγουν σε κάποιο σημείο για να ζητήσουν βοήθεια. Την 12^η Δεκεμβρίου ο Nando Parrado, o Roberto Canessa, και ο Antonio Vizintín έφυγαν από το καταφύγιο με σκοπό να βρουν βοήθεια.

Μετά από μέρες περπατήματος, στις 15 Δεκεμβρίου, ο Vizintín, αποκαρδιωμένος που βρίσκονταν ακόμα σε ορεινή περιοχή, επέστρεψε στο καταφύγιο και οι Canessa και Parrado συνέχισαν, οπότε και στις 20 Δεκεμβρίου, 69 μέρες μετά τη συντριβή της πτήσης 571, συνάντησαν 3 άνδρες, οι οποίοι βρίσκονταν από την άλλη άκρη του ποταμού. Επειδή η επικοινωνία δεν κατέστη εφικτή, ένας από τους άγνωστους φώναξε ότι θα επέστρεφε την επόμενη μέρα. Πράγματι, την επόμενη μέρα οι 3 χωρικοί επέστρεψαν και μέσω γραπτού μηνύματος που έδεσαν και πέταξαν στην άλλη άκρη του ποταμού, οι επιζώντες ενημέρωσαν τους 3 άνδρες για τα γεγονότα. Ένας εκ των τριών χωρικών, ο Sergio Catalan, πήγε να ενημερώσει τις αρχές, ενώ οι Parrado και Canessa μεταφέρθηκαν στην περιοχή Los Maitenes de Curicó, για να λάβουν την απαραίτητη περίθαλψη. Ο στρατός της Χιλής ενημερώθηκε και στις 22 και 23 Δεκεμβρίου οι 14 επιβάτες διασώθηκαν και μεταφέρθηκαν στη Χιλή, όπου έλαβαν την απαραίτητη περίθαλψη, μετά από 2 μήνες επιβίωσης σε ακραίες συνθήκες.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Tikkanen, Amy (2017), Uruguayan Air Force flight 571 aviation and survival incident Argentina [1972], από την Britannica Encyclopedia, διαθέσιμο ΕΔΩ
• History.org Editors (2021), Uruguayan Air Force Flight 571 crashes in the Andes, διαθέσιμο ΕΔΩ
• Worrall, Simon (2016), After the Plane Crash—and the Cannibalism—a Life of Hope, από την ιστοσελίδα του National Geographic, διαθέσιμο ΕΔΩ