Της Ελίνας Συρρή,
Η περιέργεια και η πηγαία ανάγκη για παρατήρηση και μελέτη του κόσμου αποτελεί ένα αναπόσπαστο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης. Συνεπώς, όταν ερευνητές ανακάλυψαν ότι ο φλοιός της Γης αποτελείται από μια σειρά από πλάκες, οι οποίες κινούνται αργά μεταξύ τους, δόθηκαν απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα που βασάνιζαν την ανθρωπότητα μέχρι τότε. Δύο από αυτές τις κινούμενες πλάκες συναντώνται στην δυτική Καλιφόρνια, πολιτεία των Η.Π.Α, όπου και σχηματίζουν το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα. Αποτελεί το κύριο ρήγμα ενός περίπλοκου δικτύου ρηγμάτων, και είναι υπεύθυνο για τους μεγαλύτερους σεισμούς που έχουν γίνει στην Καλιφόρνια.
Από το διάστημα, το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα μοιάζει με μια μακρόστενη κοιλάδα, που σηματοδοτεί το σημείο όπου η πλάκα της Βόρειας Αμερικής συναντά την πλάκα του Ειρηνικού. Εκτείνεται για περίπου 1.200 χιλιόμετρα κατά μήκος της Καλιφόρνια και σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά και το βαθμό κινδύνου σεισμού χωρίζεται σε τρεις ζώνες: τη βόρεια, την κεντρική και τη νότια. Το βόρειο τμήμα του ρήγματος εντοπίστηκε από τον καθηγητή Άντριου Λώσον, ο οποίος και ονόμασε το ρήγμα σύμφωνα με την λίμνη του Aγίου Ανδρέα, που υπήρχε παλιότερα στην περιοχή, αλλά τώρα έχει αποξηρανθεί. Μετά το σεισμό του 1906, ο Λώσον επισήμανε την επέκταση του ρήγματος και στο νότιο τομέα, αποκαλύπτοντας τη σημερινή δομή του ρήγματος.
Από πού προκύπτει, όμως, όλη αυτή η δημοσιότητα που έχει αποκτήσει; Αρχικά, το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα δεν δημιουργήθηκε πριν από λίγες μέρες ή μήνες, αλλά βρίσκεται εκεί, με μορφή διαφορετική από αυτή που το γνωρίζουμε σήμερα, περίπου 28 εκατομμύρια χρόνια. To 1906 προκάλεσε έναν από τους μεγαλύτερους σεισμούς στην Καλιφόρνια, αφήνοντας πίσω του πάνω από 3.000 θύματα (και άλλα πολλά μη καταγεγραμμένα), αλλά και πολλές υλικές καταστροφές. Ένας ακόμη λόγος που εντείνει την αναγνώριση του ρήγματος είναι η προσβασιμότητά του. Πέρα από το γεγονός ότι τα περισσότερα ρήγματα είναι υποθαλάσσια, οπότε το συγκεκριμένο ρήγμα έχει δώσει την ευκαιρία στους επιστήμονες να το ερευνήσουν πιο διεξοδικά, η περιοχή του ρήγματος αποτελεί κομμάτι της Καλιφόρνια, μιας από τις μεγαλύτερες και πιο γνωστές πολιτείες των Η.Π.Α. Επομένως, ο καθένας μπορεί να το επισκεφτεί, να κατασκηνώσει, να το παρατηρήσει. Καταχωρείται ουσιαστικά στα αξιοθέατα της πολιτείας.
Αν και στο άκουσμα του προκαλεί φόβο και δέος, δικαίως αποκαλείται «κοιμώμενος γίγαντας», καθώς για πάνω από έναν αιώνα δεν έχει προκαλέσει κάποιον καταστροφικό σεισμό. Ωστόσο, η πρόγνωση των σεισμών βασίζεται σε κατανομές πιθανοτήτων και σε καμία περίπτωση σε απόλυτους ισχυρισμούς. Για αυτό το λόγο, οι υποψίες και η πιθανότητα για έναν μεγάλο σεισμό ολοένα και αυξάνονται, καθώς λαμβάνοντας υπόψη το χρονικό κενό που έχει παραμείνει ανενεργό, η συσσωρευμένη ενέργεια που συγκρατείται από τους βράχους θα ξεπεράσει την κρίσιμη τιμή του ορίου θραύσης και οι πολίτες της Καλιφόρνια θα βρεθούν αντιμέτωποι με έναν ισχυρό σεισμό.
Μια άλλη ιδιαιτερότητα που παρουσιάζει το ρήγμα του Αγίου Ανδρέα είναι ο τρόπος μετακίνησής του. Κατά μήκος του ρήγματος μεταξύ των πλακών της Βόρειας Αμερικής και του Ειρηνικού παρατηρείται πλευρική ολίσθηση των λιθοσφαιρικών πλακών, που σημαίνει ότι οι πλάκες κινούνται πλευρικά μεταξύ τους, χωρίς να παράγουν ή να καταστρέφουν το φλοιό της γης. Αυτό το είδος ρήγματος προκαλείται από οριζόντια συμπίεση, αλλά απελευθερώνει την ενέργειά του με μετατόπιση πετρωμάτων σε οριζόντια κατεύθυνση σχεδόν παράλληλη με τη δύναμη συμπίεσης.
Αναμφισβήτητα, το ρήγμα του Άγιου Αντρέα αποτελεί ένα σπουδαίο και πολύ ενδιαφέρον αντικείμενο μελέτης στον τομέα της Γεωλογίας και έχει υπάρξει αφορμή για μια καλύτερη γνώση του πλανήτη Γη, στον οποίο κατοικούμε. Ας ελπίσουμε ότι οι πιθανότητες είναι με το μέρος μας, και πως θα συνεχίσουμε για πολλά χρόνια ακόμα να αναφερόμαστε στο ρήγμα ως τον «κοιμώμενο γίγαντα» της Καλιφόρνιας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The San Andreas Fault by Sandra S. Schulz and Robert E. Wallace, USGS, διαθέσιμο εδώ
- San Andreas Fault, Wikipedia, διαθέσιμο εδώ
- San Andreas Fault Facts, Livescience, διαθέσιμο εδώ
- San Andreas Fault, Geology Page, διαθέσιμο εδώ
- San Andreas Fault Ηistory, San Andreas Fault, διαθέσιμο εδώ
