Της Δέσποινας Βλάχου,
Μετά από έντονες διαμαρτυρίες σε τοπικό επίπεδο, φαίνεται ότι η εταιρεία Shell θα αναγκαστεί να σταματήσει την εξερεύνηση πετρελαίου σε περιοχές ζωτικής οικολογικής σημασίας κατά μήκος της ανατολικής ακτής της Νότιας Αφρικής, αφού ένα τοπικό δικαστήριο μπλόκαρε το αμφιλεγόμενο έργο. Πρόκειται για μια ακτογραμμή μήκους 250 χιλιομέτρων (155 μίλια) στην επαρχία του Ανατολικού Ακρωτηρίου, που είναι γνωστή για τη φυσική ομορφιά και τη θαλάσσια ζωή της. Οι περιβαλλοντικές ομάδες διαμαρτυρήθηκαν για τα σχέδια της Shell να ξεκινήσει σεισμικές ανατινάξεις στην περιοχή, που βρίσκονται μερικά από τα πιο αδιατάρακτα καταφύγια άγριας ζωής της χώρας και παρατηρείται σημαντική τουριστική προσέλκυση.
Την προηγούμενη εβδομάδα, το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε την προσωρινή απαγόρευση οποιασδήποτε ερευνητικής δραστηριότητας στην περιοχή της Wild Coast, στη Νότια Αφρική, η οποία θα διαρκέσει έως ότου ληφθεί απόφαση σχετικά με το εάν απαιτείται πιο εξειδικευμένη περιβαλλοντική άδεια. Η δικαστική απόφαση απαιτεί την άμεση διακοπή των σεισμικών δοκιμών της Shell που περιλαμβάνουν την έκρηξη ηχητικών κυμάτων μέσω του σχετικά ανέγγιχτου θαλάσσιου περιβάλλοντος Wild Coast, που ζουν φάλαινες, δελφίνια και φώκιες. Οι ενάγοντες υποστηρίζουν ότι η δραστηριότητα θα βλάψει την τοπική θαλάσσια ζωή και θα διαταράξει την αλιεία, ενώ η Shell υποστηρίζει ότι η πρακτική χρησιμοποιείται εδώ και δεκαετίες για την αναζήτηση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στην απόφασή του, ο δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου, Gerald Bloem, είπε ότι το δικαίωμα της Shell να εξερευνήσει τα ύδατα κοντά στην Άγρια Ακτή «εκχωρήθηκε με βάση μια ουσιαστικά εσφαλμένη διαδικασία διαβούλευσης».
Η απόφαση έρχεται μετά από μια ξεχωριστή νομική απόπειρα που έγινε από ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της Greenpeace, απέτυχε να σταματήσει τη δραστηριότητα νωρίτερα αυτόν τον μήνα. Σε εκείνη την περίπτωση, ένας διαφορετικός δικαστής απέρριψε τον ισχυρισμό για ανεπανόρθωτη βλάβη στη θαλάσσια ζωή ως υποθετικό. Η Shell είχε αρχίσει να ερευνά την περιοχή των 6.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στις αρχές Δεκεμβρίου, ενώ η διαδικασία πάγωσε λόγω της απόφασης της προηγούμενης εβδομάδας, που αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης δικαστικής αίτησης, υποστηρίζοντας ότι η Shell δεν είχε τις απαραίτητες περιβαλλοντικές εγκρίσεις.
Αξίζει να αναφερθεί ότι οι σεισμικές έρευνες πραγματοποιούνται ως μέσο χαρτογράφησης του τι βρίσκεται κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας. Τα κρουστικά κύματα εκτοξεύονται από ένα αεροβόλο προς τον βυθό της θάλασσας. Ο ήχος που επιστρέφει, αποκαλύπτει αν υπάρχει, για παράδειγμα, πετρέλαιο κλειδωμένο στον βράχο από κάτω. Ως αποτέλεσμα, οι υπεύθυνοι της εκστρατείας υποστήριξαν ότι πολλά θαλάσσια πλάσματα -λόγου χάρη φάλαινες, δελφίνια και φώκιες- θα επηρεαστούν από τις σεισμικές δοκιμές.
Οι υποστηρικτές της κοινότητας πίσω από τη νομική αμφισβήτηση καλωσόρισαν την απόφαση του δικαστηρίου ως νίκη για τις αυτόχθονες ομάδες που ζουν κοντά στην ακτή, οι οποίες κατέχουν εθιμικά δικαιώματα για ψάρεμα μικρής κλίμακας στην περιοχή, καθώς και μια πολιτιστική και πνευματική σύνδεση με τον ωκεανό. Οι δικαστικές αρχές αναφέρουν ότι δεν ζητήθηκε η γνώμη πολλών τοπικών ομάδων και δεν ερευνήθηκε σε βάθος ο αντίκτυπος που θα έχει η έρευνα στο κλίμα, τις κοινότητες και τη θαλάσσια ζωή. Ο Wilmien Wicomb, δικηγόρος στο Legal Resources Centre, είπε ότι η υπόθεση είχε «τεράστια σημασία», επειδή έδειξε ότι «όσο μεγάλη και αν είναι μια εταιρεία, αγνοεί τις τοπικές κοινότητες σε κίνδυνο», ενώ τόνισε πως η υπόθεση αυτή αποτελεί ένα επιστέγασμα των αγώνων των κοινοτήτων που ζουν κατά μήκος της Wild Coast, για την αναγνώριση των εθιμικών δικαιωμάτων τους στη γη και την αλιεία, και στον σεβασμό των εθιμικών διαδικασιών τους.
Από την άλλη πλευρά, οι επικριτές της παρουσίας της Shell στην Άγρια Ακτή υποστηρίζουν ότι τα σχέδιά της εγκρίθηκαν, χρησιμοποιώντας απαρχαιωμένη νομοθεσία. Η Shell έλαβε το πράσινο φως το 2014 από τον τότε Υπουργό Ορυκτών Πόρων της Νότιας Αφρικής, Ngoako Ramatlhodi, λίγους μήνες πριν τεθεί σε ισχύ η νέα περιβαλλοντική νομοθεσία. Από τη μεριά της, η Shell δήλωσε ότι έχει διακόψει κάθε έρευνα εξόρυξης, ενώ παράλληλα επανεξετάζεται η απόφαση. Ο Υπουργός Ενέργειας της Νότιας Αφρικής, Gwede Mantashe, είχε καταδικάσει τους επικριτές του έργου, λέγοντας ότι ήθελαν να στερήσουν την Αφρική από ενεργειακούς πόρους.
Εν κατακλείδι, παρά τις παγκόσμιες προσπάθειες για μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα και την πίεση πολλών κυβερνήσεων και επενδυτών να περιορίσουν τις εκπομπές άνθρακα που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη, οι ακτές της Νότιας Αφρικής βρίσκονται σε μια αναταραχή εξερευνητικής δραστηριότητας. Οι τοπικές περιβαλλοντικές οργανώσεις αναφέρουν ότι πρόκειται για μια τεράστια νίκη, ωστόσο ο αγώνας δεν έχει τελειώσει ακόμη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ambrose J., Campaigners force Shell to halt oil exploration on South African coast, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Ambrose J., Last-minute attempt to stop Shell’s oil exploration of whale breeding grounds, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Burkhardt P., Shell Ordered to Temporarily Halt Seismic Survey in South Africa, Bloomberg Green, διαθέσιμο εδώ
- African court halts Shell’s offshore seismic survey, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- South Africa court blocks Shell’s oil exploration, BBC News, διαθέσιμο εδώ
