Του Μιχάλη Κακούρου,
Η Βουλγαρία είναι μία χώρα φιλική και γνώριμη για τους Έλληνες. Τα τελευταία χρόνια οι σχέσεις της Ελλάδας με τη γείτονα είναι εξαιρετικές και υπάρχει έντονη αλληλεπίδραση μεταξύ τους, ιδίως στον οικονομικό τομέα. Η οικονομική διάρθρωση και το εμπόριο της Βουλγαρίας παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς η χώρα έχει περάσει από αρκετές και δύσκολες πολιτικοοικονομικές φάσεις για να οδηγηθούμε στο σήμερα.
Η Βουλγαρία κατατάσσεται ως μία χώρα μεσαίου και άνω του μεσαίου εισοδήματος. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η οικονομία της έχει υποστεί σημαντική μεταμόρφωση. Έχει περάσει από μία εξαιρετικά συγκεντρωτική και κεντρικά σχεδιασμένη οικονομία σε μία ανοιχτή, φιλελεύθερη οικονομία, εδραιωμένη με ασφάλεια εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Πέρα από την ΕΕ, η Βουλγαρία συμμετέχει επίσης σε πολύ σημαντικούς διεθνείς οργανισμούς, όπως στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, στον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου (ΟΣΕΠ). Εθνικό νόμισμα της χώρας είναι το Λέβα, το οποίο βρίσκεται σε σταθερή αναλογία με το Ευρώ (1,95583 Λέβα = 1 Ευρώ) και αναμένεται να αντικατασταθεί από, αυτό όταν η χώρα φτάσει του οικονομικούς της στόχους και πληροί τα κριτήρια ένταξης στην Ευρωζώνη.
Αφότου ξεπεράστηκε η κρίση και ο τεράστιος πληθωρισμός που ακολούθησε την κατάρρευση των σοσιαλιστικών καθεστώτων, ο βουλγαρικός λαός πραγματοποίησε τη δεκαετία του 1990 μία ολική αναδόμηση του κράτους και της οικονομίας. Από τις αρχές της νέας χιλιετίας μέχρι σήμερα, η οικονομία της Βουλγαρίας παρουσιάζει σταθερά υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης με μόνες εξαιρέσεις την παγκόσμια ύφεση του 2008 και τις επιπτώσεις της πανδημίας του COVID-19. Εκ των σημαντικότερων τομέων της οικονομίας της χώρας αποτελούν η παραγωγή και διανομή ενέργειας, η βιομηχανία (κυρίως η κατασκευή μηχανημάτων), ο κλάδος των εξορύξεων (λατομεία και ορυχεία), ο τουρισμός, η γεωργία και η βιομηχανία τροφίμων και ποτών. Όσον αφορά το διεθνές εμπόριο της Βουλγαρίας, η Σοβιετική Ένωση αποτελούσε μέχρι και το 1990 τον κύριο εμπορικό εταίρο της χώρας, με τα υπόλοιπα σοσιαλιστικά κράτη να ακολουθούν. Σήμερα το σκηνικό έχει διαφοροποιηθεί σε τεράστιο βαθμό.
Με βάση στοιχεία του 2019, στον τομέα των εισαγωγών, τα κύρια προϊόντα που λαμβάνει η Βουλγαρία βάσει αξίας είναι το πετρέλαιο (αργό 2,9 δις δολάρια, διυλισμένο 830 εκατ. δολάρια), το μετάλλευμα χαλκού (1,97 δις δολάρια), τα αυτοκίνητα (1,31 δις δολάρια), τα συσκευασμένα φάρμακα (1,21 δις δολάρια). Οι χώρες από τις οποίες εισάγει τα παραπάνω αγαθά είναι ως επί το πλείστον χώρες της ΕΕ. Πέρα από τις μεγάλες οικονομικές δυνάμεις Γερμανία και Ιταλία, η Βουλγαρία εισάγει και από γειτονικές χώρες, όπως η Ρουμανία, η Ελλάδα και η Τουρκία. Μεγάλο ποσοστό επί των εισαγωγών καταλαμβάνει και η Ρωσία (8,6%), η οποία είναι ο βασικός προμηθευτής πετρελαίου στη χώρα.
Όσον αφορά τις εξαγωγές της Βουλγαρίας, στην κορυφή βρίσκεται το διυλισμένο πετρέλαιο (2,27 δισ. $) με τον χαλκό να ακολουθεί (επεξεργασμένος 1,02 δισ. $ και ακατέργαστος 801 εκατ. $). Σημαντική είναι και η μερίδα που καταλαμβάνουν τα συσκευασμένα φάρμακα (1,04 δις $) και το σιτάρι (946 εκατ. $). Οι κύριοι εμπορικοί εταίροι είναι και πάλι τα κράτη-μέλη της ΕΕ. Η αξία των εξαγωγών προς τη Γερμανία παραμένει υψηλή (5,41 δις $), όπως συμβαίνει και με τις εξαγωγές στην Ιταλία (2,56 δις $). Παρομοίως με τις εισαγωγές, μεγάλο είναι και το μερίδιο που καταλαμβάνουν οι γειτονικές χώρες-μέλη της ΕΕ, Ρουμανία και Ελλάδα (2,87 δις $ και 2,13 δις $ αντίστοιχα). Η επίσης γειτονική Τουρκία αντιστοιχεί στο 7,09% των εξαγωγών (2,45 δις $).
Από τη φύση των εισαγόμενων και εξαγόμενων αγαθών που παρατίθενται ανωτέρω, συμπεραίνουμε ότι πρόκειται για μία χώρα έντονα βιομηχανοποιημένη. Ο δευτερογενής τομέας της «ελαφριάς» βιομηχανίας και της τυποποίησης είναι αρκετά ανεπτυγμένος και καταλαμβάνει σημαντική θέση στην οικονομική διάρθρωση της χώρας. Ωστόσο, φαίνεται να υπάρχει απουσία βαριάς βιομηχανίας, καθώς αυτοκίνητα, τρακτέρ και λοιπά μηχανήματα εισάγονται από το εξωτερικό. Επιπλέον, η χώρα χαρακτηρίζεται ως εισαγωγέας και όχι ως εξαγωγέας, καθότι το εμπορικό ισοζύγιο της Βουλγαρίας εμφανίζεται εδώ και δεκαετίες ελλειμματικό. Το 2020 το εμπορικό έλλειμμα ανερχόταν περίπου στα 3 δις δολάρια. Ένα θετικό συμπέρασμα για την οικονομία της Βουλγαρίας είναι και ο κατακερματισμός όχι μόνο των προϊόντων που εμπορεύεται, αλλά και των κρατών με τα οποία εμπορεύεται. Η έντονη αυτή διαφοροποίηση προστατεύει τη βουλγαρική οικονομία από εξωτερικά σοκ και αποτρέπει την επανάληψη των καταστροφικών επιπτώσεων, όπως εκείνες που δέχτηκε η χώρα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Παρόλα αυτά, το βουλγαρικό κράτος έχει να αντιμετωπίσει πληθώρα προβλημάτων. Η φτώχεια και η εισοδηματική ανισότητα παραμένουν από τις υψηλότερες στην ΕΕ, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για βελτιωμένη στόχευση και πιο επαρκή κοινωνική στήριξη. Ένα ακόμη πρόβλημα για την πλήρη είσοδο της χώρας στη λίστα των ανεπτυγμένων κρατών είναι και η πολιτική αστάθεια των τελευταίων ετών. Η αστάθεια αυτή επηρεάζει όχι μόνο τις εξωτερικές σχέσεις αλλά και το εξωτερικό εμπόριο της χώρας. Αν αμβλυνθούν τα παραπάνω προβλήματα, τότε η Βουλγαρία θα καταφέρει να επιταχύνει τη σύγκλιση προς την υπόλοιπη ΕΕ και να εισέλθει στην Ευρωζώνη, δίνοντας έτσι νέα πνοή στην οικονομία της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Encyclopedia Britannica, Bulgaria, Retrieved from here
- Observatory of Economic Complexity (OEC), Bulgaria, Retrieved from here
- The World Bank in Bulgaria, World Bank website, Retrieved from here
- Statista, Trade balance of Bulgaria, Retrieved from here
- 2007-2020: Η Βουλγαρική Οικονομία 13 χρόνια μετά την ένταξη, Balkans in Site, Διαθέσιμο εδώ
