Της Μαρίας Μπότη,
«Δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε αυτό που αν το πιστέψουμε θα πληγώσει τα αισθήματά μας». Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής
Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι ένα μυστήριο, μια πρόκληση. Μια αρένα συναισθημάτων, που εναλλάσσονται ανάλογα με τις συνθήκες και τα εκατέρωθεν άτομα. Είναι δύσκολη η σταθερότητα και ακόμα δυσκολότερη η πίστη – όπως φαίνεται στη σύγχρονη εποχή. Δεν είναι μόνο τα προφανή σημάδια, όπως η βία ή η απάτη, αλλά πολλά περισσότερα για να κατανοήσει κανείς ότι βρίσκεται μέσα σε μία τοξική σχέση που απορροφά την ενέργειά του και διαιωνίζει αρνητικά συναισθήματα. Καμία σχέση δεν είναι τέλεια, όλες έχουν τα πάνω και τα κάτω τους, στιγμές ευτυχίας και στιγμές θυμού. Δεν είναι όλα ρόδινα, αλλά σε όλα υπάρχει ένα μέτρο. Τι γίνεται, όμως, όταν το μέτρο ξεφεύγει;
Βία
Το βασικό πρόβλημα που μαστίζει τη σύγχρονη κοινωνία σε κάθε μορφή – σωματική, λεκτική, συναισθηματική – είναι η βία. Η τοξικότητα «ξεχειλίζει» από μία σχέση, όταν εκδηλώνεται το πρώτο δείγμα κακοποίησης που αλλοιώνει την αγνότητα των σχέσεων. Στην αγάπη δεν χωρά ούτε ψήγμα βίας, προκειμένου οι σχέσεις να προχωρήσουν ομαλά και να ευδοκιμήσουν.
Έλεγχος
Ένα από τα πρώτα σημάδια ένδειξης έλλειψης εμπιστοσύνης σε μία σχέση είναι οι συνεχείς ερωτήσεις και η προσπάθεια επιβολής ελέγχου σε κάθε τομέα. Ο καταιγισμός κλήσεων και μηνυμάτων, όταν δεν βρίσκονται μαζί, είναι ένα «αθώο» σημάδι που μαρτυρά την ύπαρξη υπερβολικής ζήλιας. Δεν χρειάζεται συνεχής πίεση και «ανάκριση» για να εκδηλώσει κάποιος το ενδιαφέρον του. Αρκεί η ειλικρίνεια και η ελευθερία για την δόμηση μίας υγιούς σχέσης, καθώς κάποια στιγμή η ασφυκτική πίεση θα γυρίσει «μπούμερανγκ».
Απομόνωση
Δεν είναι λίγες οι φορές που οι «τοξικοί» άνθρωποι επιθυμούν αποκλειστικότητα. Αυτό συχνά συνεπάγεται την απουσία κοινωνικής ζωής και φίλων που θεωρητικά μπορεί είτε να αποτελούν οι ίδιοι «απειλή» για την σχέση, είτε να «παρασέρνουν» το ένα από τα δύο μέλη. Σε πιο ακραίες περιπτώσεις, δεν επιθυμούν την επαφή του συντρόφου τους με την οικογένεια του. Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητή η ανάγκη σύναψης και φιλικών σχέσεων πέρα των ερωτικών, οι οποίες αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Η ύπαρξη φίλων δεν αναιρεί την έλξη και την αγάπη για τον σύντροφό μας.
Φόβος
Ομολογουμένως, ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που δεν πρέπει να χαρακτηρίζει τις σχέσεις, καθώς η ελευθερία να νιώθεις και να εκφράζεσαι, όπως θέλεις, αποτελεί το βασικό συστατικό της αυθεντικότητας. Δεν πρέπει να υπάρχει ανώτερος και κατώτερος σε μία σχέση. Και οι δύο πρέπει να είναι ελεύθεροι να πουν και να δείξουν όσα σκέφτονται ή αισθάνονται χωρίς φόβο για τις αντιδράσεις του συντρόφου τους. Η συνεννόηση και η κατανόηση είναι μία αρετή, ωστόσο και η διαφωνία αποτελεί δείγμα υγιούς σχέσης. Φυσικά, αυτό θα πρέπει να γίνεται σε λογικά πλαίσια και να μην ξεφεύγει από τα όρια.
Προσωπικό αδιέξοδο
Βασικό στοιχείο στον εντοπισμό μίας τοξικής σχέσης είναι η πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων που κατακλύζουν το θύμα. Άγχος, λύπη, παραίτηση και συναισθηματικό αδιέξοδο χαρακτηρίζουν μία τοξική σχέση, καθώς το θύμα νιώθει «μόνο» και ανήμπορο να αντιμετωπίσει την αλήθεια. Ωστόσο, η συνειδητοποίηση της κατάστασης είναι δύσκολη, αφού το συναισθηματικό δέσιμο με το θύτη «θολώνει» το τοπίο. Μια υγιής σχέση δεν χωράει συνεχόμενες πληγές και δάκρυα και απέχει από την κατάθλιψη και τη μοναξιά. Βασίζεται στην ευτυχία, στην κατανόηση και στην αλληλεγγύη. Δεν περιορίζει τα «θέλω» και δεν «φρενάρει» τα συναισθήματα.
Δεν υπάρχουν, λοιπόν, μόνο προφανή σημάδια που «φωνάζουν» ότι μία σχέση είναι τοξική. Πολλοί – άνδρες και γυναίκες – καθημερινά βιώνουν μία κατάσταση που δεν αντιπροσωπεύει την αληθινή αγάπη, που απέχει από την ουσιαστική στοργή. Μόνο καθένας προσωπικά μπορεί να συνειδητοποιήσει και να αποδεχτεί το τέλμα που βρίσκεται, να ορθοποδήσει και να «δραπετεύσει» από μία τοξική σχέση.
Δεν χρειάζεται να υπάρχει αποκλειστικά η χρήση βίας, για να θεωρηθεί κάποιος «θύμα». Υπάρχουν και άλλοι, πιο σιωπηλοί τρόποι, που φθείρουν, αποξενώνουν και «ρημάζουν» συναισθηματικά και ψυχικά τα άτομα που βιώνουν αυτή την αφόρητη πίεση. Επομένως, προτεραιότητα σε μία σχέση θα έπρεπε να είναι η γαλήνη της ψυχής και η συναισθηματική υγεία. Δεν πρέπει, λοιπόν, να αμφισβητούμε τον εαυτό μας και να μην προχωράμε μακριά από μία σχέση, η οποία μόνο προβλήματα μπορεί να προκαλέσει.
